Bitcoin Layer 2: Xu Hướng Dài Hạn Hay Chỉ Là Cuộc Chơi PUMP DUMP

Bitcoin Layer 2 hiện nay dang nhận được sự quan tâm đông đảo từ cộng đồng và những quỹ đầu tư trong thị trường Crypto đặc biệt nhất chính là Binance Labs. Có nhiều tranh cãi xoay quay việc Bitcoin Layer 2 có thật sự cần thiết hay không khi chúng ta đang có Ethereum, Solana đang làm quá tốt bài toán về mở rộng, smartcontract rồi.

Liệu rằng Bitcoin Layer 2 có thật sự trở thành một xu hướng trong thị trường Crypto hay chỉ là cuộc chơi PUMP DUMP của các cá mập thì mọi người cùng mình tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Tổng Quan Về Bitcoin Layer 2

Lí do ra đời của Bitcoin Layer 2 theo nhiều đồn đoán

Nếu dựa trên những phân tích cơ bản thì Bitcoin Layer 2 ra đời để giải quyết những bài toán còn tồn đọng từ trước đến nay của mạng lưới Bitcoin bao gồm:

Mạng lưới Bitcoin tương tự như Ethereum có TPS thấp và phí giao dịch cao.
Mạng lưới Bitcoin không hỗ trợ Smartcontract (hợp đồng thông minh).

Mạng lưới Bitcoin Layer 2 ra đời với mục tiêu vừa giải quyết được bài toán về khả năng mở rộng, phí giao dịch vừa giúp cho các DApp, nhà phát triển có thể tận dụng được tính bảo mật, phi tập trung từ Bitcoin cho DApp của mình từ đó kiến tạo một hệ sinh thái đa dạng bao gồm DeFi, GameFi, NFT, Metaverse, SocialFi,... trên mạng Bitcoin.

Không chỉ dừng lại ở đó thời gian gần đây với sự ra đời của Inscription đã làm cho các nhà phát triển đau đầu về việc làm sao có thể đưa Crypto kết hợp với tài chính như cách mà các NFT trên Ethereum có thể đem đi thế chấp, cho vay, Long - Short,... thì Bitcoin Layer 2 ra đời cũng sẽ gia tăng được thanh khoản và use case cho các Inscription.

Tuy nhiên đó là nhìn theo góc nhìn của một người phân tích cơ bản, nếu chúng ta nhìn vấn đề theo cách thiên hướng "thuyết âm mưu" một chút thì rõ ràng Bitcoin Halving đến gần. Khi Bitcoin Halving xảy ra thì phần thưởng trên mỗi Block cho các thợ đào sẽ giảm đi từ đó lợi nhuận của thợ đào sẽ giảm một nữa chính vì vậy họ cần một trong các yếu tố dưới đây để gia tăng lợi nhuận của mình bao gồm:

Giá Bitcoin phải tăng trưởng liên tục.
Giá phần cứng phải rẻ đi.
Phần cứng phải tốt hơn để đào được nhiều hơn.
Giá điện phải rẻ đi.
Phí thu được từ mạng lưới phải cao hơn.

Đầu tiên, sau mỗi chu kì giá Bitcoin mặc dù có tăng trưởng nhưng phần trăm tăng trưởng không còn cao nhu các chi kì trước, từ hàng trăm lần xuống hàng chục lần rồi xuống chục lần và chỉ còn vài lần. Rõ ràng, việc hi vọng vào giá Bitcoin có thể tăng trưởng hàng chục lần là điều rất khó ở thời điểm hiện tại khi vốn hóa của Bitcoin đã ở mức cực kì cao.

Tiếp theo, mình tin rằng phần cứng tốt hơn để đào được nhiều Bitcoin hơn cũng đồng nghĩa với việc giá nó cũng sẽ cao hơn. Hay chi phí về điện thường các Miner đã lựa chọn các địa điểm tối ưu về điện nhất trước khi triển khai trang trại chính vì vậy việc di chuyển trại đào để tìm nơi có nguồn giá điện tốt hơn là điều không hợp lý.

Rõ ràng, giải pháp cuối cùng cho thợ đào chính là họ phải tìm cách làm sao để phí thu được từ mạng lưới phải cao hơn. Nhiều người cho rằng đứng sau Inscription chính là các đội thợ đào đã đẩy lên để thu hút người dùng tới mạng lưới Bitcoin từ đó kiếm được lợi nhuận cao từ phí giao dịch. Có thể tóm tắt sự kiện này bằng một câu nói đầy ẩn ý

Inscription đại diện cho lợi ích của các Miner Bitcoin

Không chỉ dừng lại ở Inscription thì Bitcoin Layer 2 cũng là một xu hướng có thể tạo ra lượng phí giao dịch khổng lồ cho các thờ đào và một lần nữa mọi người tin rằng Bitcoin Layer 2 sẽ trở thành một xu hướng khổng lồ tiếp theo vì nó lại đại diện cho lợi ích của các thợ đào.

Các mô hình Bitcoin Layer 2 phổ biến hiện nay

Hiện tại chúng ta đã và đang chứng kiến làn sóng số lượng Bitcoin Layer 2 tăng một cách chóng mặt. Đã có một vài thống kê chỉ ra rằng mặc dù mới được biết đến thời gian gần đây nhưng số lượng Bitcoin Layer 2 đã bằng với số lượng Ethereum Layer 2. Điều đó hẳn là dễ hiểu khi mà ngày nay Layer 2 trên Ethereum đã hoàn thiện đến 70% nên các nhà phát triển trên Bitcoin Layer 2 chỉ việc mang về, tỉnh chỉnh thì đã có một dự án rồi.

Bên cạnh đó, các dự án Bitcoin Layer 2 chủ được dựa trên 2 công nghệ:

Sidechain
Rollup

Về bản chất thì khi nhìn lại Layer 2 trên Ethereum thì các giải pháp Sidechain (BNB Chain, Polygon PoS) gần như không tương tác gì với Layer 1, trong quá khứ các Sidechain được coi như một Layer 2 trên Ethereum nhưng hiện tại thì không vì Sidechain không thừa hưởng bảo mật, phi tập trung từ Ethereum.

Tiếp theo chúng ta sẽ đến với giải pháp Rollup trên Bitcoin. Ở thời điểm hiện tại các dự án Bitcoin Layer 2 được xây dựng trên giải pháp Rollup vẫn mới chỉ trong quá trình R&D và chưa có bất kì một sản phẩm dưới dạng testnet hay devnet nào. Nên tạm thời Bitcoin Layer 2 dựa trên công nghệ Rollup đều mới chỉ dừng lại ở lý thuyết.

Một điểm chung của các giải pháp Bitcoin Rollup chính là có khả năng tương thích cao với EVM cho dù là zkRollup hay Optimistic Rollup, điều này giúp cho các nhà phát triển dễ dàng di chuyển DApp của mình từ Ethereum, EVM Blockchain khác sang với Bitcoin Rollup.

Bitcoin Layer 2: Xu Hướng Dài Hạn Hay Chỉ Là Cuộc Chơi PUMP DUMP

Thấy gì qua các quỹ đầu tư tham gia vào xu hướng Bitcoin Layer 2

Một trong những nền tảng Bitcoin Layer 2 ở thời điểm hiện tại thu hút được nhiều quỹ đầu tư và quỹ đầu tư uy tín đó chính là Babylon.

07/12/2023: Babylon kêu gọi thành công $18M được dẫn đầu bởi Hack VC và Polychain Capital bên cạnh đó là sự tham gia của Framework, OKX Ventures, Castle Island Ventures, Chainfund Capital,...
27/02/2024: Binance Labs chính thức đầu tư vào Babylon.

Với Babylon chúng ta thấy những quỹ đầu tư uy tín trong thị trường Crypto như Binance Labs, Polychain Capital, Framework hay OKX Ventures. Tuy nhiên, nhưng nếu chúng ta nhìn vào các dự án Bitcoin Layer 2 khác thì hầu hết các quỹ đầu tư mà chúng ta thấy được thì thật sự chỉ ở mức tier 3 - 4 trong thị trường Crypto. Một số dự án tiêu biểu như Citrea, B2 Network,...

Rõ ràng, ở thời điểm hiện tại nếu các quỹ đầu tư tham gia đầu tư vào các nền tảng Bitcoin Layer 2 là họ sẽ đánh giá dự án chủ yếu thông qua đội ngũ và phát và tính thực tế của giải pháp, công nghệ mà dự án hướng tới. Vậy nên với việc mới chỉ có một số các quỹ đầu tư tier 1 xuất hiện trong mảng Bitcoin Layer 2 thì đây cũng là một tiếng chuông khá báo động. Thực tế nữa là chất lượng con người của Bitcoin Layer 2 so với Ethereum Layer 2 là chưa bằng mặc dù số lượng dự án của hai bên đang tạm thời là bằng nhau.

Điều này cho thấy sự thiếu quan tâm của các quỹ lớn trong thị trường Crypto vào mảng Bitcoin Layer 2.

Thực tế về công nghệ của Bitcoin Layer 2

Khi nhìn vào công nghệ Bitcoin Layer 2 thì một trong những giải pháp đang được sử dụng rộng rãi đó chính là Sidechains. Về bản chất trong quá khứ các giải pháp Sidechains trên Ethereum được coi là một giải pháp Layer 2 trên Ethereum, tuy nhiên theo thời gian thì Sidechains không được coi là giải pháp Layer 2 nữa bởi vì nó không hề thừa hưởng sự phi tập trung hay bảo mật từ Ethereum.

Tuy nhiên, các dự án Bitcoin Layer 2 đã sử dụng một khái niệm để "lách luật" đó chính là Merged Mining. Merged Mining tạm dịch là khai thác hợp nhất, hình dung một cách cơ bản thì các thợ đào trên mạng lưới Bitcoin có thể tham gia mining trên các nền tảng Bitcoin Layer 2 mà không cần nâng cấp phần cứng từ đó mà các Miner có thêm lợi nhuận bên cạnh việc mining Bitcoin. Các dự án Bitcoin Layer 2 sử dụng Merged Mining cho rằng họ có thể thu hút được khoảng 25 - 40% các Miner trên mạng Bitcoin tham gia vào mạng lưới của họ.

Theo mình, việc sử dụng Merged Mining rồi cho rằng dự án thừa hưởng được tính bảo mật và phi tập trung từ Bitcoin là một hình thức "đánh tráo khái niệm". Mặc dù trong thời gian đầu khi lợi nhuận cao thì các Miner sẽ tham gia nhưng theo thời gian lợi nhuận giảm dần, sức hấp dẫn mất đi thì các Miner cũng sẽ rời bỏ các dự án Bitcoin Layer 2 đó.

Tiếp theo chúng ta sẽ đến với việc áp dụng công nghệ Rollup trên Bitcoin. Sẽ có một số điểm đáng chú ý với công nghệ Rollup trên Bitcoin bao gồm:

Các giải pháp Rollup trên Ethereum ngày nay vẫn chưa thực sự giải quyết được bài toán về phí giao dịch thì với một Bitcoin còn đắt và chậm hơn Ethereum thì vẫn đề này có thực sự được giải quyết không?
Chúng ta chưa biết rằng Bitcoin có thật sự phù hợp để trở thành một lớp Data Availability một cách hiệu quả hay không?
Hầu hết công nghệ Rollup trên Bitcoin mới chỉ đang dừng lại ở những khái niệm, lý thuyết trên Whitepaper chứ chưa được đưa vào hoạt động chính thức.

Các dự án vẫn chưa chứng minh được năng lực

Nếu nhìn vào lịch sử Bitcoin Layer 2 thì nó đã có một khoảng thời gian khá dài trước đây tuy nhiên đến thời gian gần đây thì Bitcoin Layer 2 mới thực sự được nhắc đến nhiều. Nhưng nếu nhìn vào một số các nền tảng Bitocin Layer 2 đã có thời gian dài phát triển thì chúng ta có gì?

TVL của hệ sinh thái Stacks

Hệ sinh thái Bitocin Layer 2 có TVL cao nhất đó chính là Stacks. Stacks chính thức được mainnet vào giai đoạn cuối năm 2021 và tăng trưởng TVL mạnh mẽ trong suốt giai đoạn uptrend 2021 - 2022 khi mà TVL đã tăng từ mức $12M lên mức $42M. Mãi cho đến thời gian gần đây khi Bitcoin Layer 2 được nhắc tới nhiều hơn thì TVL của Stacks tăng trưởng trở lại từ mức $10M lên mức $140M (liên tục đạt ATH trong thời gian qua).

Rõ ràng với một Blockchain nền tảng thì trong suốt giai đoạn 2 năm qua cả hệ sinh thái mới chỉ ghi nhận được 7 giao thức đang hoạt động và có TVL, trước khi Bitcoin Layer 2 nổi lên gần đây con số chỉ là 3 - 4 DApp. Thực sự đây là một tốc độ đáng báo động với một Blockchain nền tảng về khía cạnh phát triển hệ sinh thái.

Nhìn sang một hệ sinh thái Bitcoin Layer 2 khác là Rootstock thì nền tảng này đã bắt đầu hoạt động từ đầu năm 2022 và tới nay cũng đã hơn 2 năm từ thời điểm ra mắt nhưng số lượng các DApp trên hệ sinh thái cũng chỉ dừng lại ở dưới 10.

Hai yếu tố này cho thấy mặc dù Bitcoin Layer 2 đã ra mắt từ rất lâu nhưng nó không hề được chú ý và quan tâm trong suốt giai đoạn 2022, 2023 cho mãi tới thời gian gần đây. Điều này đâu đó chứng tỏ sự thiếu nội lực của các dự án Bitcoin Layer 2 trong quá khứ, còn với các dự án Bitcoin Layer 2 ra mắt trong thời gian qua thì chúng ta sẽ cần thêm thời gian để kiểm chứng.

Nhận Định Cá Nhân Về Bitcoin Layer 2

Theo góc nhìn của cá nhân mình sẽ có thể chia làm 2 phần. Nếu nhìn thuần theo yếu tố phân tích cơ bản thì thật sự mình không thấy Bitcoin Layer 2 có sự nổi chội về công nghệ (khi hầu hết công nghệ đều vay mượn từ các Ethereum Layer 2), tiếp theo là đến đội ngũ phát triển của các dự án thì hầu hết là ẩn danh nên rất khó để có thể kiếm chứng năng lực và cuối cùng hầu hết các dự án đều kêu gọi vốn từ các quỹ không phải quá lớn trong thị trường Crypto.

Tiếp theo nếu nhìn theo góc nhìn mang thuyết âm mưu hơn về việc Bitcoin Layer 2 có thể tạo ra một xu hướng lớn trên mạng Bitcoin từ đó tạo ra nguồn lợi nhuận khổng lồ cho các thợ đào thì cũng có thể nhận định rằng Bitcoin Layer 2 cũng có thể làm nên chuyện như cách mà Inscription đã khuấy đảo mạng lưới Bitcoin trong suốt thời gian qua.

Nhưng nếu kết hợp cả hai yếu tố này thì mình tin rằng Bitcoin Layer 2 vẫn khá để nằm trong tầm quan sát trong thời gian sắp tới bởi vì bên cạnh việc giải quyết những bài toán về khả năng mở rộng hay smartcontract thì câu chuyện Inscription cần thêm thanh khoản và use case cũng sẽ là một lí do thú vị để thúc đẩy các Bitcoin Layer 2 phát triển.

Tổng Kết

Bitcoin Layer 2 là một trong những xu hướng thu hút sự quan tâm thời gian gần đây của toàn bộ cộng đồng Crypto. Tuy nhiên, Bitcoin Layer 2 có thật sự trở thành một xu hướng và phát triển bền vững như EThereum Layer 2 thì chúng ta cần nhiều thời gian theo dõi.

Mong rằng qua bài viết này mọi người sẽ có thêm những góc nhìn thú vị về Bitcoin Layer 2.