Cập Nhật Hệ Sinh Thái AI Agent: Thanh Lọc, Tái Sinh Và Chuẩn Bị Cho Làn Sóng 2.0

Sau giai đoạn bùng nổ vào cuối năm 2024 thì hệ sinh thái AI Agent đang dần hạ nhiệt và mất dần sự chú ý. Tuy nhiên, bên trong hệ sinh thái AI Agent thì các dự án vẫn liên tục update, ra mắt các sản phẩm mới. Trong bài viết này, hãy cùng Hak Research cập nhật về hệ sinh thái AI Agent xem có điều gì đặc biệt không nhé.

AI Agent Vẫn Là Một Trong Những Câu Chuyện Hấp Dẫn Nhất Ở Thời Điểm Hiện Tại

Vào tháng 10/2024, kể từ khi AI Meme Goat ra mắt khái niệm AI Agent, xu hướng về AI Agent trong Crypto bắt đầu mở rộng sự phổ biến. Các khái niệm như Game + AI, DeFAI và AI Agent Hive xuất hiện liên tiếp với hàng loạt dự án mới xuất hiện gần như mỗi tuần. Tuy nhiên cho đến ngày 18 tháng 01 năm nay, khi Trump tuyên bố phát hành MemeCoin đã trực tiếp làm cạn kiệt thanh khoản của thị trường. Hai ngày sau, DeepSeek phát hành mô hình R1 mã nguồn mở với chi phí phát hành chỉ khoảng 6 triệu USD.

Điều này đã khiến sự bán tháo trở nên mạnh mẽ hơn nữa khi nhiều người đã nhận ra định giá của các dự án AI Agent hiện đang quá cao. Xu hướng AI Agent tưởng chừng như kim chỉ nang dẫn dắt thị trường trong thời gian tới đã bị vỡ hoàn toàn. Tuy nhiên chính giai đoạn sàng lọc đó, những dự án có năng lực thực thi và nền tảng kĩ thuật thực chất bắt đầu nổi lên rõ nét hơn. 

Giai đoạn phục hồi gần đây của thị trường, một loạt dấu hiệu phục hồi đáng chú ý đã xuất hiện với Token zerebro tăng 400% trong vòng hai ngày, các token như ALCH, SWARM, GRIFFAIN, arc và BUZZ ghi nhận mức tăng từ 30–60%. Điều này không chỉ phản ánh tâm lý đầu cơ ngắn hạn mà còn cho thấy cộng đồng vẫn dành sự chú ý đáng kể tới các lớp ứng dụng có tính triển khai cao trong AI. Trong đó, AI Agent, với vai trò là lớp trung gian điều phối và tự động hóa trong hệ sinh thái DeFi, GameFi cũng như các nền tảng hạ tầng, tiếp tục là trục ý tưởng hấp dẫn.

Mặc dù vốn hóa toàn ngành AI Agent đã giảm xuống dưới mức 5 tỷ USD (giảm mạnh so với con số 20 tỷ USD vào cuối năm ngoái), các dự án vẫn cho thấy sự cam kết trong quá trình phát triển và liên tục đưa ra những cập nhật đáng chú ý như Genesis launchpad của Virtuals (17/4) hay auto.fun của ai16z (20/4). Điều này cho thấy AI Agent vẫn duy trì được tốc độ phát triển và liên tục đổi mới để đáp ứng nhu cầu thị trường. Sau đây, hãy cùng Hak Research đi vào những cập nhật đáng chú ý của từng dự án nhé.

Bittensor - Cam Kết Cơ Sở Hạ Tầng Cho Crypto AI

Bittensor là một Blockchain định hướng xây dựng mạng lưới trí tuệ nhân tạo phi tập trung nơi các Node có thể cung cấp và sử dụng mô hình AI, nhận phần thưởng thông qua token gốc là TAO. Dự án hoạt động theo mô hình Network of Intelligence, hướng tới việc hình thành một AI Layer trong thế giới Web3. Trong thời gian gần đây, Bittensor đã ra mắt dTAO - một cơ chế phân phối token mới nhằm phi tập trung hóa việc phát hành TAO giữa các Subnet. Giờ đây việc phân bổ TAO nhiều hay ít sẽ phụ thuộc vào MarketCap của từng Subnet (Subnet nào có Marketcap lớn hơn sẽ được phân bổ nhiều TAO hơn)

Mặc dù cơ chế phát hành mới này từng tạo thành một con dao hai lưỡi khi SN 28 tận dụng cơ chế này để đẩy giá và tạo thành một mô hình Ponzi:

• Nhà đầu cơ mua token SN28 → giá SN28 tăng
• Giá SN28 tăng → dTAO ghi nhận subnet SN28 vốn hóa cao → subnet được phát hành nhiều TAO hơn
• Khi có nhiều TAO chảy vào Subnet, Subnet ấy lại in thêm SN28 
• Những người nắm giữ SN28 tiếp tục được chia thêm nhiều token SN28 mới. Ngoài ra, họ còn được phân bổ nhiều TAO hơn từ phần thưởng được chia từ dTAO
• Nhiều người dùng thấy cơ hội kiếm lãi nhanh sẽ tiếp tục mua SN28 để nhận về TAO và SN28. Điều này giúp giá tiếp tục tăng, tạo vòng xoáy Ponzi.

Bittensor sau đó đã đưa ra nhiều giải pháp để giải quyết lỗ hổng này như áp dụng cơ chế chặn các Subnet không có mô hình AI đăng kí mới, cơ chế chấm điểm đóng góp có trọng số,... Điều này đã giúp loại bỏ và lọc phần lớn các mô hình AI không có giá trị trên mạng lưới Bittensor. 

Nếu xét về góc độ đầu tư thuần túy, tính thanh khoản của hệ sinh thái Bittensor cũng tốt hơn so với các hệ sinh thái AI Agent khác. Chẳng hạn như Virtuals vì LP được ghép nối với Virtuals nên điều này sẽ dẫn đến tính biến động cao hơn cho các nhà cung cấp thanh khoản trong khi đối với các token Subnet trên Bittensor, họ sẽ có một Liquidity Pool nội bộ riêng giữa TAO và token SN. Điều này giúp thanh khoản tập trung, không có Arbitrage bên ngoài và cũng không chịu phí nền tảng như Uniswap.

Vì lí do này, các nhà đầu tư mạo hiểm hoặc những người tham gia dự án AI có vốn đầu tư lớn thích đầu tư dài hạn vào Bittensor. Gần đây, Sami Kassab - cựu nhà phân tích của Messari và đối tác của Crucible Labs đã thông báo anh và người bạn Seth Bloomberg sẽ thành lập một quỹ chuyên cung cấp thanh khoản cho Bittensor. Hiện tại, các Subnet trên Bittensor cũng đang hoạt động rất tốt: 

• SN 64 - Chutes: Cung cấp giải pháp triển khai AI không cần máy chủ (serverless) → tránh phụ thuộc vào hạ tầng tập trung như AWS. Hướng đi này có ý nghĩa đặc biệt với Crypto nơi yêu cầu phi tập trung cao và tính ổn định liên tục do liên quan tới tài sản.
• SN 56 - Gradients: Là nền tảng no-code để người dùng triển khai mô hình AI cho các ứng dụng cụ thể. Gradients v3 ra mắt với giá cạnh tranh, mở ra khả năng democratize AI – giúp người không chuyên về lập trình vẫn tham gia xây dựng mô hình.
• SN 19 - Nineteen: Nền tảng lý luận AI phi tập trung, mở rộng hướng đi beyond LLM – tập trung vào khả năng lập luận thay vì chỉ hồi đáp văn bản. Đặc biệt có tiềm năng nếu tích hợp vào các hệ thống Agent.

Virtuals - Khơi Mào Cho Xu Hướng AI Agent

Virtuals là một trong những hệ sinh thái AI Agent hoàn thiện nhất ở thời điểm hiện tại. Từng đạt vốn hóa thị trường lên tới 4.5 tỷ USD tuy nhiên khi thị trường hạ nhiệt thì Virtuals cũng mất hơn 90% vốn hóa và lượng người tham gia cũng giảm mạnh. Tuy nhiên, Virtuals không bỏ cuộc và trong thị trường giá xuống của AI thì họ bắt đầu xây dựng.

Ban đầu, Virtuals đã cải thiện hệ sinh thái bằng cách xây dựng các dự án của riêng mình và cho ra mắt Virtuals Partners Network (VPN) - một mạng lưới đối tác chiến lược của Virtuals bao gồm:

• Nhà đầu tư (Investors)
• Nhà sáng lập (Founders)
• Chuyên gia lĩnh vực (Domain Experts)
• Học giả (Academics)

Mục tiêu của VPN là tạo ra hiệu ứng mạng giúp thúc đẩy nhanh việc chuyển dịch từ dApp truyền thống sang AI Agent tự động hóa. Đây là cách Virtuals đặt nền móng cho cái gọi là Agentic Network State - một hình thái mạng lưới nơi các AI Agent tự vận hành, cộng tác và phát triển mà không cần con người giám sát trực tiếp. 

Tiếp theo để mở rộng sức ảnh hưởng và tính tương tác của AI Agent trong hệ sinh thái, Virtuals đã xây dựng giao thức Agent Commerce Protocol (ACP). Đây được xem là phiên bản cụ thể của Swarm Intelligence từng được đề cập trong các dự án như Swarm hay AI16z, mô tả cách nhiều AI nhỏ có thể phối hợp để đạt được kết quả phức tạp hơn tổng năng lực riêng lẻ. Tuy nhiên ACP mang đến sự khác biệt lớn không chỉ là sự phối hợp mang tính tự phát mà là một hệ thống giao thức kinh doanh hoàn chỉnh:

• AI Agent ký hợp đồng với nhau
• Thanh toán bằng token
• Cung cấp dịch vụ / nhận dịch vụ / chia sẻ tài nguyên

Mô hình này mang đến nhiều ưu điểm. Đầu tiên là tăng mức độ gắn bó của người dùng nền tảng thông qua phần thưởng. Ngoài ra, theo lời của nhà sáng lập Ethermage chia sẻ "nguyên tắc của chúng tôi là khen thưởng những người tin tưởng". Việc đặt cược điểm để có được số tiền tham gia vào dự án Genesis giúp cho quá trình ra mắt trở nên công bằng hơn và những người tham gia thường có chất lượng cao hơn, cho phép dự án phát triển bền vững hơn.

Ngoài ra, trong thời gian gần đây thì Virtuals cũng vừa công bố người chiến thắng trong cuộc thi Hackathon. Tổng cộng có hơn 100 nhóm dự án tham gia cuộc thi và ban giám khảo cũng bao gồm những cái tên chất lượng chẳng hạn như Luca Curran - người chịu trách nhiệm phát triển mảng AI và DePIN tại Base, Kun Peng - người sáng lập cộng đồng Blockchain Stanford,... Một số dự án đáng chú ý bao gồm:

• The Intern: một AI hỗ trợ vận hành. Nó có thể giúp quảng bá, phản hồi và quản lý cộng đồng trên nền tảng X. AI này có khả năng học hỏi sâu sắc từ văn hóa cộng đồng từ đó hiểu được phong cách giao tiếp, nội dung phù hợp. Ngoài ra, The Intern còn có thể tạo hình ảnh bằng công cụ TADA. Hiện tại, nó đang hợp tác với dự án Pudgy Penguins để triển khai sản phẩm Penguin Intern và đã bắt đầu vận hành tài khoản Twitter riêng. Nếu việc vận hành này hoàn toàn do AI thực hiện và có thể sản xuất hàng loạt với chất lượng tương tự thì đây là một sản phẩm tiềm năng rất đáng giá.
• Buzzing Club: một nền tảng thị trường dự đoán với triết lý rằng tương lai của dạng thị trường này nên được kiểm soát bởi người dùng, không phải tổ chức tập trung. Trên Buzzing, bất kì ai cũng có thể tạo thị trường dự đoán bằng cách đựa ra một chủ đề hoặc câu hỏi. AI sẽ tạo quy tắc cho thị trường đó, hệ thống sẽ sử dụng thuật toán AI để lọc các thị trường Spam và chất lượng thấp. Cuối cùng, AI Oracle sẽ tự động truy xuất dữ liệu tìm kiếm trên Internet để đưa ra dự đoán kết quả.
• Burnie: một nền tảng giúp người dùng học lập trình, nâng cao trình độ ở nhiều khía cạnh khác nhau. Đồng thời, người dùng có thể nhận được phần thưởng khi hoàn thành các nhiệm vụ do hệ thống hoặc AI đặt ra

Ai16z từng tập trung vào việc xây dựng Framework dành cho AI Agent nhưng do tốc độ phát triển của AI quá nhanh và sự phức tạp trong việc triển khai 1 AI Agent thực sự. Phiên bản ElizaOS V2 trước đó mang đến nhiều cải tiến so với phiên bản V1 chẳng hạn như giao tiếp giữa các AI Agent với nhau, Swarm Behaviors, Plug-in dễ tùy chỉnh. Tuy nhiên, nó cũng không mang lại nhiều tín hiệu khởi sắc cho AI16z. Vì vậy, AI16z đã chuyển hướng sang trở thành một nền tảng phân phối sản phẩm (giống như Launchpad, App Store hoặc UGC Platform). 

Auto.fun là sản phẩm mới nhất được AI16z giới thiệu với cộng đồng. Đây là một Lauchpad AI mới với các tính năng nổi bật như:

• Bonding Curve - cơ chế công bằng và bền vững hơn: Bonding Curve là cơ chế định giá token nơi giá tăng theo số lượng token được mua. Trong các mô hình cũ, điều này thường thị Bot, Whale và Snipers khai thác (mua sớm, xả nhanh). Auto.fun khắc phục điều này bằng cách thay đổi giới hạn mua theo User, áp dụng Deplay/Research Window,...Điều này giúp cân bằng cơ hội giữ người dùng nhỏ lẻ và các nhà đầu tư lớn, khuyến khích giữ token lâu dài thay vì lướt sóng.
• Contract Address tùy chỉnh - AI có danh tính riêng: Mỗi AI Agent khi ra mắt trên Auto.fun được triển khai với CA riêng biệt. Điều này giúp AI Agent không còn là một Plugin vô danh mà có danh tính như một cá nhân trong thế giới web3.
• Cơ chế xác minh qua trò chuyện: Thay vì xác minh danh tính bằng KYC hay Whitelist, Auto.fun triển khai một hình thức mới: Người dùng trò chuyện với AI Agent, AI đánh giá phản hồi --> xác minh người dùng có hiểu rõ mục tiêu, nhiệm vụ của Agent không. Sau khi đạt đủ tiêu chí thì mới được mở quyền mua token. 

So với các Launchpad truyền thống thì Auto.fun mang tính trải nghiệm và tương tác nhiều hơn, đi sâu vào AI như một thực thể xã hội. Ngoài ra, AI16z cũng dự kiến đưa ra mô hình kinh tế mới trong đó lợi nhuận từ việc ra mắt AI Agent sẽ được dùng để buyback token AI16z. Token được mua lại sẽ được bổ sung thanh khoản vào các dự án AI Agent mới, tạo cơ chế quay vòng. Đây là một hình thức kết hợp giữa Buyback-burn và Yield Skink rất sáng tạo nếu thực thi hiệu quả.

Nhìn chung, mặc dù bong bóng AI Agent đã vỡ vào đầu 2025 nhưng sự kiện này giống như một quá trình thanh lọc thị trường thay vì kết thúc hoàn toàn. 

• Các dự án rác, không có sản phẩm, hype qua meme đã bị loại bỏ.
• Các dự án có nền tảng kỹ thuật mạnh, hạ tầng rõ ràng, hoặc tích hợp AI với ứng dụng thực tế lại đang dần khẳng định giá trị

Dưới áp lực điều chỉnh, các hệ sinh thái như Bittensor, Virtuals, ai16z,... đều đã nâng cấp sản phẩm, ra mắt cơ chế mới, và khuyến khích sáng tạo thông qua Hackathon, Launchpad, hoặc Layer ứng dụng. Với sự trở lại của các mô hình hiệu quả (Zerebro, Virtuals, Smol, Almanak), sự hỗ trợ của các quỹ đầu tư lớn và sự trưởng thành trong cách xây dựng AI Agent, chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng vào làn sóng AI Agent 2.0 trong thời gian tới.

Tổng Kết

Với làn sóng hồi phục trong thời gian gần đây với nhiều sự đổi mới và cải tiến, AI Agent hứa hẹn vẫn tiếp tục là mảng đầy tiềm năng của thị trường trong tương lai. Với đà này, làn sóng AI Agent 2.0 hoàn toàn có thể diễn ra trong tương lai gần, khi mà AI không chỉ dừng ở mức ứng dụng đơn lẻ, mà trở thành những thực thể tự động hóa phức tạp, vận hành, giao tiếp và hợp tác như một phần tự nhiên trong thế giới Web3.