Thị trường Crypto đang phát triển nhanh chóng và Prediction Market là một thị trường tiềm năng nhưng vẫn chưa được khai thác toàn diện. Mặc dù xuất hiện từ rất sớm với những cái tên như Augur hay Gnosis nhưng mô hình thị trường dự đoán vẫn gặp nhiều rào cản trong việc mở rộng người dùng và tối ưu hiệu quả sử dụng vốn. Trong bối cảnh đó, Multiverse Finance ra đời như một cách tiếp cận mới, tích hợp Prediction với các giao thức DeFi quen thuộc như Lending, AMM,... mở ra một hướng đi khác biệt cho toàn bộ phân khúc thị trường này. Để tìm hiểu chi tiết thì hãy cùng Hak Research tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Tổng Quan Về Prediction Market
Prediction Market là một mô hình thị trường nơi người tham gia thực hiện các giao dịch mua bán cổ phần tương ứng với kết quả của một sự kiện trong tương lai. Cơ chế hoạt động dựa trên nguyên lý trí tuệ đám đông, theo đó giá thị trường của mỗi hợp đồng phản ánh xác suất tập thể mà người dùng tin rằng một sự kiện sẽ xảy ra. Nếu người dùng sở hữu cổ phần trong kết quả đúng, họ sẽ thu được lợi nhuận tương ứng khi sự kiện được phân giải. Đây là một cách thức không chỉ để kiếm lời từ sự hiểu biết hoặc đánh giá của bản thân mà còn gián tiếp tạo ra dữ liệu định lượng có giá trị về kỳ vọng xã hội đối với các sự kiện kinh tế, chính trị, công nghệ, thể thao,... đang diễn ra.
Thị trường dự đoán bắt đầu được triển khai trong lĩnh vực Crypto từ khoảng năm 2017 với các nền tảng tiên phong như Augur và Gnosis xây dựng trên Ethereum. Tuy nhiên, những hạn chế về chi phí giao dịch cao, trải nghiệm người dùng phức tạp và khó sử dụng cùng khả năng mở rộng thấp của hạ tầng Blockchain thời điểm đó đã làm cản trở sự phát triển rộng rãi của các nền tảng này. Chỉ từ năm 2021 trở đi khi hệ sinh thái hạ tầng như Layer 2 (Arbitrum, Optimism) và các Blockchain hiệu suất cao như Solana, Polkadot phát triển mạnh mẽ thị trường dự đoán mới bắt đầu nhận được nhiều sự chú ý. Các dự án mới như Polymarket, Zeitgeist và Azuro Protocol đã cải thiện rõ rệt tốc độ xử lý giao dịch, khả năng mở rộng và đặc biệt là trải nghiệm người dùng thân thiện hơn với cộng đồng.
Điểm nhấn lớn nhất cho thị trường dự đoán trong năm 2024 chính là sự kiện bầu cử tổng thống Mỹ nơi Polymarket nổi bật lên như một nền tảng dự đoán hàng đầu và được nhiều phương tiện truyền thông quốc tế sử dụng làm nguồn dữ liệu tham khảo. Trong suốt thời gian diễn ra bầu cử, tổng khối lượng giao dịch trên Polymarket vượt mốc 3.2 tỷ USD với hơn 100.000 người dùng tham gia đặt cược vào các kết quả khác nhau từ người chiến thắng chung cuộc cho đến các dự đoán phụ như kết quả từng bang, ứng viên rút lui hay lựa chọn phó tổng thống. Với tính chính xác cao, tốc độ phản ánh thông tin cực nhanh và mức độ minh bạch rõ ràng trên chuỗi, Polymarket đã giúp khẳng định rằng thị trường dự đoán không chỉ là công cụ tài chính đầu cơ mà còn có thể đóng vai trò như nền tảng phản ánh kỳ vọng và tâm lý của cộng đồng một cách trực tiếp, tức thời và hiệu quả. Thành công của Polymarket trong đợt bầu cử 2024 đã góp phần định hình lại vai trò của Prediction Market trong không gian Crypto, mở ra tiền đề để các ứng dụng tương tự được xây dựng ở nhiều lĩnh vực khác trong tương lai.
Những Nhược Điểm Của Prediction Market Ở Thời Điểm Hiện Tại
Mặc dù đã xuất hiện trong thị trường Crypto từ khá lâu nhưng đến thời điểm hiện tại Prediction Market vẫn còn tồn đọng nhiều nhược điểm:
- Thanh khoản thấp, người dùng ít: Dù có nhiều giao thức Prediction ra đời tuy nhiên tổng lượng người dùng trên thị trường vẫn còn tương đối thấp. Ở thời điểm hiện tại, số lượng người dùng hoạt động hàng ngày chỉ dao động quanh mức 30k và khối lượng giao dịch hàng ngày chỉ loanh quanh 500k USD. Trong đó Polymarket đã chiếm đến 90% tổng khối lượng giao dịch, các nền tảng khác như Augur, Omen chỉ chiếm chưa đến 5%. Ngoài ra, các nền tảng này cũng hoạt động theo một cách riêng biệt, không liên quan đến nhau khiến thanh khoản càng bị phân mảnh
- Thời gian khóa vốn dài, hiệu quả sử dụng vốn thấp: Nhiều thị trường dự đoán có thời hạn kết thúc sự kiện lên đến vài tháng (như bầu cử tổng thống, World Cup...). Điều này khiến người dùng phải khóa vốn trong thời gian dài, làm giảm tốc độ xoay vòng vốn và khả năng tái đầu tư. Một số nền tảng đã nhận biết được vấn đề này chẳng hạn như PlotX hay Myriad đưa ra các mốc dự đoán ngắn (1 giờ, 1 ngày, 1 tuần) là nỗ lực khắc phục hạn chế này.
- Chủ đề dự đoán chưa đa dạng hoặc quá rộng: Một số nền tảng chọn cách bao phủ mọi lĩnh vực như chính trị, thể thao, tài chính… nhưng dẫn tới loãng nội dung và thiếu chiều sâu. Một số nền tảng khác như PlotX lại chọn hướng Small and Specific chỉ tập trung vào tiền mã hóa, điều này lại giới hạn đối tượng người tham gia.
Ngoài 3 vấn đề trên thì một điểm nữa khiến thị trường Prediction dù xuất hiện trên thị trường Crypto từ những năm 2017 nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa thực sự phổ biến và khá kén người tham gia đó là độ rủi ro quá cao khi tham gia vào các dự đoán. Nếu mọi người người dự đoán đúng thì kiếm được phần lợi nhuận tốt nhưng nếu dự đoán sai thì người dùng sẽ mất sạch hết phần vốn đã tham gia. Đây cũng là một vấn đề khiến rất nhiều người dùng tỏ ra e ngại khi tham gia vào các dự đoán trên các Prediction Market.
Multiverse Finance - Giải Pháp Khắc Phục Các Hạn Chế Của Prediction Markets
Multiverse Finance là một sáng kiến được giới thiệu bởi Paradigm như một mô hình tài chính mới cho phép tạo và sử dụng các tài sản điều kiện (Conditional Assets) tức các tài sản chỉ có giá trị trong một kịch bản cụ thể khi một sự kiện tương lai xảy ra (hoặc không xảy ra). Những tài sản này không tồn tại độc lập mà được gắn chặt với một vũ trụ điều kiện nhất định.
Điểm đặc biệt là mô hình này mở rộng khả năng sử dụng của tài sản điều kiện. Nếu như ở các Prediction Market truyền thống (ví dụ như Polymarket), người dùng chỉ có thể đặt cược vào một kết quả và đợi đến khi sự kiện xảy ra thì trong suốt thời gian đó, tài sản mà người dùng mua không thể dùng để thực hiện bất kỳ hoạt động nào khác như Lending/Borrowing hay tương tác với các giao thức DeFi. Nguyên nhân là vì giá trị của token chưa xác định cho đến khi có kết quả cuối cùng.
Multiverse Finance giải quyết triệt để vấn đề này bằng cách thiết kế hệ thống mà trong đó tài sản điều kiện vẫn có thể tham gia vào các hoạt động DeFi nhưng chỉ trong cùng một vũ trụ giả định (Verse). Người dùng không chỉ được phép đặt cược vào sự kiện mà còn có thể:
- Giao dịch: Mua bán các token điều kiện như một loại tài sản có giá trị độc lập trong mỗi Verse
- Vay/Mượn: Sử dụng token điều kiện làm tài sản thế chấp để vay ra các token điều kiện khác cùng Verse
- Farming/Staking: Cung cấp thanh khoản trong các Pool cùng điều kiện để nhận thêm phần thưởng
Tất cả những hoạt động này đều chỉ diễn ra trong phạm vi một Verse duy nhất, giúp đảm bảo tính toàn vẹn hệ thống khi kết quả thực tế chưa xảy ra. Vậy Verse là gì? Verse trong ngữ cảnh của Multivserse Finance đại diện cho một kịch bản điều kiện. Nói cách khác, mỗi Verse là một vũ trụ song song nơi một sự kiện cụ thể đã xảy ra hoặc sẽ xảy ra trong tương lai. Sau đây là một ví dụ cụ thể:
- Sự kiện "Ai là tổng thống Mỹ 2024" sẽ có 2 Verse là Trump và Biden
- Sự kiện " Trump sẽ trở thành tổng thống Mỹ" sẽ có 2 Verse nhỏ là Yes và No
Nhìn vào 2 ví dụ trên, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy 2 Verser lớn là Trump và Biden. Verse Yes sẽ là tập con và thuộc vào Verse lớn hơn là Trump trong khi Verse No thuộc Verse lớn hơn là Biden. Vì vậy trong cùng 1 Verse thì kết quả cuối cùng sẽ không ảnh hưởng đến giá trị của từng Verse con trong đó. Dựa trên ý tưởng này, Multiverse Finance đã thiết kế một sản phẩm cho phép người dùng thực hiện các hoạt động DeFi trong cùng 1 Verse. Chẳng hạn với trường hợp trên:
- Tony tin rằng Trump sẽ thắng cử vì vậy Tony đã mua 1000 Shares cho kết quả Yes trong sự kiện "Trump sẽ trở thành tổng thống Mỹ"
- Tony sử dụng 1000 Shares làm tài sản thế chấp và vay ra 500 Shares Trump và cung cấp thanh khoản trong Dex để kiếm thêm lợi nhuận.
- Tất cả hoạt động đều diễn ra hoàn toàn trong Verse tức là giả định Trump sẽ thắng cử
Vậy điều gì xảy ra nếu có kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ:
- Trong trường hợp Trump thắng: Tài sản thế chấp Yes và khoảng vay Trump đều vẫn còn giá trị. Vì vậy, người dùng vẫn tiếp tục sử dụng bình thường và hoàn trả đúng hạn
- Trong trường hợp Trump thua: Cả tài sản thế chấp và khoản vay đều nằm trong Verse Trump --> Cả hai đều trở nên vô giá trị vì vậy không có rủi ro thanh lí, hệ thống vẫn an toàn
Với những điểm nổi bật trên, Multiverse Finance đã mở ra một cách tiếp cận hoàn toàn mới cho Prediction Market, không chỉ đơn thuần vào dự đoán kết quả mà còn là nền tảng tài chính có cấu trúc Logic và DeFi hóa mọi kịch bản có thể xảy ra.
Tương Lai Của Prediction Markets: Một Thế Giới DeFi Thu Nhỏ Đang Dần Hình Thành
Sự xuất hiện của Multiverse Finance chỉ là sự khởi đầu cho một hệ sinh thái DeFi dần xuất hiện trên thị trường Prediction. Giờ đây, không cần phải mua Shares và chờ giá tăng hoặc chờ tận đến cuối sự kiện để kiếm lợi nhuận mà với các giao thức DeFi như Lending, Farming hay AMM theo phiên bản Verse, người dùng giờ đây có thể tận dụng chính tài sản dự đoán của mình để tạo dòng tiền trước cả khi sự kiện kết thúc.
Đáng chú ý hơn trong trường hợp người dùng dự đoán sai, thay vì mất trắng toàn bộ số vốn như trong cơ chế Prediction Market truyền thống, người dùng vẫn có thể thu về phần lợi nhuận từ các hoạt động DeFi. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và kết quả là mức rủi ro giảm xuống trong khi lợi nhuận tiềm năng lại được cải thiện — một bước tiến lớn trong việc thu hút người dùng mới.
Tuy nhiên, dù mang lại nhiều tiềm năng như vậy nhưng thị trường này cũng sẽ không tránh khỏi những vấn đề cần giải quyết:
- Vấn đề về thanh khoản: Thanh khoản là một vấn đề cực kì quan trọng cần giải quyết khi trên thị trường khi chỉ những sự kiện lớn mới đủ đảm bảo thanh khoản trong khi các sự kiện nhỏ thì nguồn thanh khoản tương đối thấp.
- Tiếp theo là vấn đề phân mảnh thanh khoản: Vì mỗi Prediction Markets sẽ có một giá trị Shares riêng nên khi đem vào các giao thức DeFi thanh khoản sẽ bị phân mảnh. Ngoài ra, việc mỗi nền tảng có 1 Shares khiến trên thị trường có quá nhiều Shares, dễ gây nhầm lẫn cho người dùng
Đây là những điều cần phải giải quyết ở thời điểm hiện tại nhưng nhìn chung sự xuất hiện của Multiverse Finance đã gợi mở cho một mô hình tài chính xuất hiện bên trong thị trường Prediction. Với tiềm năng thị trường vốn khổng lồ từ thị trường dự đoán thì tiềm năng phát triển trong tương lai vẫn còn rất rộng mở.
Tổng Kết
Multiverse Finance không chỉ cải thiện hiệu quả sử dụng vốn trong Prediction Market mà còn mở ra một hệ sinh thái DeFi song song dựa trên các kịch bản điều kiện (Verse). Việc cho phép người dùng giao dịch, vay mượn và tạo thanh khoản ngay cả khi sự kiện chưa phân giải là một bước tiến lớn giúp giảm rủi ro tài chính và tăng khả năng sử dụng tài sản. Dù vẫn còn tồn tại các thách thức như thanh khoản hạn chế và sự phân mảnh tài sản trên các nền tảng, hướng tiếp cận mới mẻ từ Multiverse Finance đang đặt nền móng cho một lớp ứng dụng tài chính phi tập trung thế hệ tiếp theo trong Prediction Market.
