Series 28: Crypto Unlock | Babylon Đặt Nền Móng LS Trên Bitcoin

Kể từ sau khi Bitcoin Ordinals và Runes Protocol khuấy đảo mạng lưới Bitcoin, thị trường lại một lần nữa lục tìm và viết tiếp câu chuyện còn dang dở về Bitcoin Layer 2 mà những giải pháp mở rộng thế hệ cũ như Lightning Network, Stacks hay Rootstock chưa thể hoàn thiện. Trong bối cảnh đó thì Babylon được đánh giá là ứng cử viên sáng giá nhất trong việc thay đổi diện mạo của nền kinh tế trên hệ sinh thái Bitcoin.

Vậy đâu là những yếu tố khiến cho Babylon được kỳ vọng nhiều như vậy trước cả khi dự án đi vào Mainnet? Mọi người hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây để có thêm nhiều góc nhìn hữu ích về Babylon, về Bitcoin và còn nhiều hơn thế nữa!

Babylon & Những Điều Đáng Chú Ý

Tổng quan về Babylon

Babylon là một Blockchain Layer 2 trên Bitcoin sử dụng cơ chế đồng thuận PoS, đóng vai trò là một giải pháp mở rộng cho Bitcoin blockchain. Babylon sẽ mang lại khả năng stake BTC trực tiếp trên Blockchain của Bitcoin, thoát ra khỏi giới hạn của việc không có Smart Contract trên Bitcoin.

Những đặc điểm nổi bật của Babylon

Babylon được sáng lập bởi Mingchao Yu và David Tse vào tháng 1/2022. Đây là hai tiến sỹ ngành điện tử, viễn thông người Trung Quốc, không có quá nhiều năm xây dựng sản phẩm trong Crypto trước khi thành lập Babylon Chain.

Babylon được biết đến nhiều hơn với tổng số vốn kêu gọi được sau 4 vòng gây quỹ lên đến hơn $96M. Các quỹ tham gia đầu tư vào Babylon đều là những quỹ đầu tư hàng đầu như Polychain Capital, Haskey Capital, Galaxy, OKX Ventures, Binance Labs, OKX Ventures, Paradigm, ngoài ra còn có những quỹ đầu tư uy tín khác như là, IOSG, Amber Group, Hack VC, Frame Work Ventures.

Cơ Chế Hoạt Động Của Babylon

Babylon được cấu trúc bởi một bộ giao thức bao gồm 2 giao thức thành phần là:

Babylon's BTC timestamping protocol: Đây là giao thức đảm bảo PoS Blockchain của Babylon (và những PoS Blockchain khác) không bị tấn công Long-Range Attack, giúp chuỗi khối của Babylon không bị Fork thành nhiều nhánh độc hại và mất kiểm soát blockchain.
Babylon's Bitcoin staking protocol: Đây là giao thức cho phép hold của BTC stake BTC ngay trên Bitcoin Blockchain để trở thành validator của Babylon (và những PoS Blockchain khác). Đồng thời đảm bảo các validator này sẽ bị phạt nếu có hành vi độc hại.

Theo đó, Babylon's BTC timestamping protocol đóng vai trò lần lượt là lá chắn bảo vệ mạng lưới, mặt còn lại thì Babylon's Bitcoin staking protocol đóng vai trò sản xuất khối, duy trì hoạt động của mạng lưới. Hai giao thức hoạt động đồng thời và không thể thiếu đối với Babylon.

Cơ chế hoạt động của Babylon's BTC timestamping protocol

Trước tiên, cơ chế hoạt động của Babylon's BTC timestamping protocol sẽ có thể được trình bày đơn giản hóa như sau:

Bước 1: Blockchain Babylon bắt đầu sản xuất khối.
Bước 2: Mỗi khối được khai thác trên Babylon sẽ cho một block-hash tương ứng.
Bước 3: Babylon nhúng block-hash đó lên một giao dịch trên Bitcoin thông qua chức năng OP_RETURN.
Bước 4: Giao dịch đó sẽ cho ra output là bằng chứng chứng nhận cho sự tồn tại của block-hash của Babylon, được ghi nhận tại một thời điểm nhất định (Timestamping).
Bước 6: Khi khối Bitcoin chứa giao dịch đó được khai thác, mọi dữ liệu về giao dịch bao gồm output và timestamp không thể thay đổi.
Bước 7: Giả định một cuộc tấn công Long-Range Attack diễn ra trên Babylon, bằng chứng đang tồn tại trên Bitcoin sẽ được sử dụng để ngăn chặn.

Trong quy trình trên, mình có đề cập về hai khái niệm ít phổ biến là:

Long-Range Attack: Long-Range Attack của các Blockchain PoS cũng tương tự như 51% Attack trên các Blockchain PoW. Đây là các rủi ro về mặt lý thuyết, chưa từng xảy ra trên thực tế vì đều được counter bởi các cơ chế thiết lập sẵn của blockchain. Đặc điểm của Long-Range Attack là kẻ tấn công có thể bắt đầu một chuỗi blockchain từ một block trong quá khứ, rất xa so với block hiện hành. Bằng cách tạo ra một chuỗi giao dịch từ điểm đó, kẻ tấn công có thể tạo ra một chuỗi blockchain thay thế, có khả năng dài hơn hoặc phát triển hơn chuỗi chính hiện hành. Bằng cách đưa dữ liệu khối liên tục lên Bitcoin và "Timestamping" chúng, chỉ có một chuỗi Babylon duy nhất được chứng thực, đồng thời đảm bảo những fork khác đều vô giá trị.
OP_RETURN: Đây là một chức năng, một mã lệnh đặc biệt của giao dịch trên Bitcoin, đóng vai trò ghi nhận sự tồn tại của dữ liệu mà người dùng đã nhúng vào giao dịch trên blockchain Bitcoin. Có thể hiểu OP_RETURN giống như một ghi chú mà người dùng có thể đính kèm vào một giao dịch Bitcoin.

Điểm đáng chú ý của Babylon's BTC timestamping protocol là nó không chỉ phục vụ cho Babylon, mà còn có thể phục vụ cho nhiều PoS Blockchain khác. Có thể hiểu đơn giản như Bitcoin là một bên cung cấp dịch vụ Timestamping, Babylon là một đơn vị tổng hợp các dữ liệu đến từ nhiều PoS Blockchain khác cần Timestamping và cuối cùng gửi lên Bitcoin. Thực chất các PoS Blockchain đều có thể tự làm điều đó, nhưng Babylon's BTC timestamping protocol đã đóng vai trò là một bộ framework để thực hiện điều đó dễ dàng hơn, tiết kiệm không gian khối hơn cho Bitcoin. Đó là lý do tại sao Babylon định vị vai trò của mình là "Unlocking 21 Million BTC to Secure the Decentralised Economy".

Babylon được xây dựng trên Cosmos SDK, các PoS Blockchain khách hàng của Babylon (Consumer Zone trong hình ảnh trên) giao tiếp với Babylon thông qua IBC Relayer. Vì vậy nên các khách hàng của Babylon hiện tại chủ yếu là các L1 trên hệ sinh thái Cosmos IBC.

Cơ chế hoạt động của Babylon's Bitcoin Staking Srotocol

Babylon's Bitcoin Staking Protocol đảm bảo cơ chế đồng thuận PoS trên Babylon được diễn ra một cách an toàn, với những điều kiện cơ bản sau:

Các validator phải stake BTC để tham gia vận hành node.
Các validator có hành động độc hại (VD: Double spend) sẽ bị phạt số BTC đã stake (Slashing).

Babylon có thể dễ dàng xây dựng một giao thức bridge (đồng thời kiểm soát nó) và phát hành một bản Wrapped Bitcoin trên Blockchain của mình, từ đó các người nắm giữ Bitcoin có thể sử dụng bản wrapped Bitcoin đó để stake trên Babylon. Vấn đề trong câu chuyện này là trên Bitcoin không có Smart Contract và việc bridge tài sản như vậy bắt buộc các staker phải tin tưởng vào sự kiểm soát của Babylon.

Phương án trên không thỏa mãn mục tiêu của giao thức Babylon's Bitcoin Staking Protocol: giúp những người nắm giữ BTC trên Bitcoin Blockchain có thể stake BTC nhàn rỗi của mình một cách Trustless, không cần tin tưởng vào bất kỳ một trung gian nào.

Cơ chế hoạt động của Staking Bitcoin trên Babylon

Vì vậy cơ chế của Babylon's Bitcoin Staking Protocol nhắm đến việc staking BTC ngay trên chính Bitcoin Blockchain - nhưng lại vẫn có thể trở thành Validator của Babylon Chain. Trong bối cảnh Bitcoin không có smart contract, một hợp đồng staking trên Bitcoin sẽ được cấu trúc bởi các giao dịch UTXO với những điều kiện chi tiêu cụ thể:

Giao dịch thứ 1 - Staking Transaction: Staker gửi BTC của mình vào một địa chỉ Bitcoin (Đóng vai trò là một Vault tự quản lý), giao dịch này đi kèm với 2 "điều kiện chi tiêu khác", tương ứng với vai trò của các giao dịch dưới đây.
Giao dịch thứ 2 - Unbonding Transaction: Ứng với điều kiện chi tiêu là "Khóa BTC trong một khoảng thời gian (Lock Time), sau đó mở khóa". Giao dịch này cho phép mở khóa BTC và rút về trước khi hết hạn Lock Time nếu như hoạt động trung thực trong suốt quá trình trước đó.
Giao dịch thứ 3 - Slashing Transaction: Ứng với điều kiện chi tiêu còn lại mang ý nghĩa là " Trong khoảng thời gian Lock Time, nếu validator có hành động độc hại trong việc vận hành các PoS Chain thông qua Babylon thì sẽ bị lộ Private Key". Giao dịch thứ 3 khiến Private Key của validator độc hại bị lộ, các node khác trong mạng có nghĩa vụ gửi BTC đã stake của họ đến một địa chỉ burn BTC.
Giao dịch thứ 4 - Timelocked Withdrawal: Ứng với điều kiện chi tiêu là "Khóa BTC trong một khoảng thời gian (Lock Time), sau đó mở khóa". Sau khi hết thời gian Lock Time thì staker có thể thực hiện giao dịch thứ 4 là lấy BTC của mình về.

Theo đó, điều kiện chi tiêu được đính kèm trong giao dịch thứ nhất được sử dụng để thực hiện các giao thức sau đó. Các giao dịch thứ 2, thứ 3 và thứ 4 xảy ra một cách thay thế cho nhau tùy thuộc vào tình hình hoạt động của staker/validator đã tham gia vào mạng lưới. Cơ chế trên cũng không hoàn toàn là cố định vì trong tương lai team Babylon có thể nâng cấp mô hình:

Các điều kiện chi tiêu được thực hiện bởi các opcode có sẵn trong Bitcoin Script, bao gồm opcode "OP_CHECKSEQUENCEVERIFY" và "OP_CHECKTEMPLATEVERIFY".
Babylon team cho biết sẽ ứng dụng Covenants (một phiên tính năng ưu việt hơn các opcode hiện tại) để thiết kế staking contract trên Bitcoin, ngay khi OP_CAT được phê duyệt.

Sau khi giao dịch staking được xác nhận trên chuỗi Bitcoin, người staking (hoặc validator mà người staking ủy quyền) có thể bắt đầu xác thực các chuỗi PoS và ký các khối hợp lệ bằng extractable one-time signature (EOTS). Các validator có thể hoạt động một cách trung thực và kiếm được lợi nhuận, rút được BTC của mình sau khi kết thúc hợp đồng. Mặt khác nếu một Validator bị phát hiện là có hành vi gian lận (VD: Double spending attack) thì EOTS của họ sẽ bị công khai và bị đốt toàn bộ BTC đã stake.

Bằng cách triển khai cả hai giao thức kể trên, Babylon có thể giúp cho những người nắm giữ Bitcoin trên mạng Bitcoin tìm kiếm thêm nguồn thu nhập thụ động từ tài sản của mình. Việc mở ra khả năng staking Bitcoin một cách trustless cũng sẽ tạo tiền đề cho một hệ sinh thái Liquid Staking xoay quanh Babylon, hứa hẹn đưa Bitcoin trở thành một trung tâm DeFi trong chu kỳ này.

Những PoS Blockchain Đầu Tiên Sử Dụng Dịch Vụ Của Babylon

Ý tưởng của Babylon nhanh chóng thu hút được đông đảo sự góp mặt của những L1 trên Cosmos IBC. Về cơ bản thì Babylon có thể hỗ trợ dịch vụ cho bất kỳ L1 nào xây dựng trên Cosmos IBC, ngoài ra cũng có thể hỗ trợ cả Ethereum hay Solana, cùng những Bitcoin Layer 2 khác miễn là sử dụng PoS. Tại thời điểm bài viết được thực hiện thì Babylon đã cam kết với những khách hàng nổi bật như:

Merlin Chain: Merlin Chain là một blockchain Layer 2 trên Bitcoin sử dụng công nghệ Zk-Rollup, mạng lưới Oracles phi tập trung, và mô hình onchain BTC Fraud Proof nhằm giải quyết khả năng mở rộng trên mạng lưới Bitcoin.
Persistence One: Một layer 1 trong hệ sinh thái Cosmos IBC. Persistencet One tập trung xây dựng các sản phẩm bao gồm Persistence DEX (native DEX) và đặc biệt là pSTAKE Finacne - một nền tảng Liquid Staking hỗ trợ đa dạng L1 Coin trên Cosmos.
B² Network: B² Network là một blockchain Layer 2 trên Bitcoin, là mạng lưới Bitcoin L2 đầu tiên sử dụng zero-knowledge proof.
Kava Network: Kava Network là blockchain L1 trên Cosmos IBC, nổi tiếng với khả năng hỗ trợ phát triển các dự án trên EVM.
Nibiru Chain: Nibiru Chain là Layer 1 được xây dựng bằng bộ công cụ Cosmos SDK. Nền tảng chỉ tập trung hỗ trợ cho thị trường DeFi, cung cấp các sản phẩm như Perpetual, Spot, Staking và cung cấp thanh khoản.
Akash Network: Akash là một nền tảng Layer 1 App-chains, một dự án DePIN compute cung cấp dịch vụ điện toán phi tập trung. Akash cũng có thể đánh giá là một Compute Network tier 2 trong ngành DePIN.
Injective: Injective cũng là một Layer 1 của nhà Cosmos, cho phép khả năng tương tác với các blockchain khác trong hệ sinh thái Cosmos cũng như với Ethereum.

Rõ ràng, uy tín của Babylon được "bảo chứng" bởi rất nhiều gương mặt dày dặn trong thị trường Crypto, điều này cho thấy tiềm năng rất lớn của Babylon trong việc tạo ra lợi nhuận cho những người nắm giữ Bitcoin.

Hệ Sinh Thái Liquid Staking Hình Thành Trước Cả Khi Babylon Mainnet

Việc cho phép stake BTC có thể đem lại nhiều lợi ích về mặt lợi nhuận cho những người nắm giữ, về bảo mật cho những PoS Blockchain, nhưng khi BTC bị stake quá nhiều thì thanh khoản của BTC trên thị trường sẽ bị thu hẹp lại. Đó là điều kiện để phát triển các giải pháp Liquid Staking Derivatives cho Bitcoin, câu chuyện này giống với Ethereum khi Lido Finance bắt đầu giải quyết vấn đề stake trên Ethereum Beacon Chain.

Cơ chế hoạt động của các dự án Bitcoin Liquid Staking

Mô hình hoạt động của các giải pháp Liquid Staking trên Bitcoin thông qua một số bước cơ bản bao gồm:

Bước 1: Người dùng gửi BTC hoặc các tài sản phái sinh của BTC (wBTC, tBTC,...) vào giao thức Liquid Staking Bitcoin và nhận về xBTC với tỷ lệ 1 - 1, xBTC sẽ đại diện cho tài sản của người dùng trong giao thức. Và nắm giữ xBTC cũng giúp người dùng có được lợi nhuận gốc từ quá trình vận hành của Babylon.
Bước 2: Giao thức sẽ khóa BTC vào một Vault tự quản lý và quay lại với các bước như trên phần cơ chế hoạt động của Staking Bitcoin.

Trọng tâm của mô hình này nằm ở Liquid Staking Token "xBTC". xBTC được bảo chứng 1:1 bởi BTC và do đó người dùng có thể sử dụng xBTC của mình vào DeFi thông qua việc cung cấp thanh khoản cho các AMM DEX, Lending & Borrowing, PerpDEX,... hay trở thành tài sản thế chấp để vay ra những tài sản khác để có thể tối ưu lợi nhuận.

Hệ sinh thái Liquid Staking xoay quanh Babylon

Hệ sinh thái Liquid Staking xoay quanh Babylon đã hình thành ngay trước khi Babylon Chain đi vào mainnet. Với số lượng khoảng trên dưới 10 dự án thì có thể nói rằng cuộc đua Liquid Staking Bitcoin sẽ rất khắc nghiệt sau khi Babylon chính thức mainnet. Trong đó mỗi dự án đều có những điểm nổi bật khác nhau:

Lombard Finance: Từng thông báo kêu gọi được $16M tại Seed Round vào đầu tháng 7/2024, dẫn đầu vòng này là Polychain Capital, đi cùng là những quỹ uy tín khác nhau Franklin Templeton, Robot Ventures, OKX Ventures, HTX Ventures, Mirana. Con số $16M ngay tại vòng Seed Round khẳng định đây là dự án Liquid Staking Bitcoin có nền tảng tài chính rất mạnh cùng với một dàn backer cực kỳ chất lượng. Vì vậy chương trình earnpoint của Lombard sẽ có thể là giá trị nhất nhưng cũng Fomo nhất.
Solv Protocol: Từng kêu gọi được tổng cộng $11M sau 4 vòng gọi vốn từ năm 2021 đến 2023, trong đó đặc biệt có sự góp mặt của Binance Labs. Solv Finance ghi nhận hơn $1B kể từ khi cho ra mắt token SolvBTC - một token phái sinh của các Wapped BTC. Nhưng không phải SolvBTC mà SolvBTC.BBN mới chính là LST mà Solv Finance đẩy mạnh sau khi Babylon Mainnet. Dự án có nền tảng về Yield Aggregator, do đó người dùng sẽ có thể dễ dàng khai thác tính năng của SolvBTC.BBN trong DeFi trên DEX, Lending Protocol,...
Lorenzo: Vừa triển khai Liquid Staking, vừa triển khai một giao thức Yield Trading tương tự như Pendle cho các BTC LST. Đây có thể là dự án cạnh tranh trực tiếp với Pendle khi Babylon Mainnet và việc nắm giữ LST bắt đầu có yield.
pStake: Được xây dựng bởi đội ngũ Persistence - một nền tảng liquid staking có thâm niên trên hệ sinh thái Cosmos. Điều đáng chú ý là Babylon cũng chủ yếu phục vụ dịch vụ bảo mật cho những dự án trên Cosmos IBC nên pStake sẽ có lợi thế nhất định trong cuộc đua này.
Babypie: Một SubDAO mới trong hệ sinh thái của Magpie, một hệ sinh thái có truyền thống làm Liquid Staking trên nhiều nền tảng khác nhau bao gồm Penpie - Pendle, Radpie - Radiant Capital, Magie - BNB Chain, Eigenpie - EigenLayer,...
Chakra: Chakra là một dự án Bitcoin Layer 2 đứng sau bởi StarkWare, tại thời điểm bài viết được thực hiện thì Chakra mới chỉ đang trong giai đoạn testnet. Chakra cũng sẽ sử dụng chính dịch vụ bảo mật của Babylon cho PoS Blockchain của mình.
PumpBTC: Là một giao thức Liquid Staking Bitcoin được xây dựng và phát triển bởi một nhóm các kĩ sư ẩn danh nhưng có nhiều kinh nghiệp trong thị trường Crypto.
Nomio: Vốn là một nền tảng Bridge Bitcoin sang hệ sinh thái Cosmos, với một bản wrapped BTC là nBTC. Sau đó Nomic xây dựng L1 trên Cosmos và hiện nay mở rộng sang Liquid Staking Bitcoin. Mình không đánh giá cao dự án này vì background khá tẻ nhạt và thiếu nổi bật của dự án.
Bedrock: Bedrock là một nền tảng Liquid Staking của Ethereum và IoTeX với các LST lần lượt là uniETH và uniIOTX. Các sản phẩm trên Ethereum và IoTeX của Bedrock cũng không có nhiều điểm nổi bật.
Nomic, Chakra và Lorenzo đều sử dụng ticket stBTC cho các Liquid Staking Token của riêng mình.

Tiềm năng của Liquid Staking trên Bitcoin cũng là vô cùng lớn, và chỉ cần 5% tổng cung Bitcoin được đem vào Liquid Staking thôi cũng đã đủ để flip TVL thị trường LSD trên Ethereum rồi. Trong số những dự án nàythì mình đánh giá cao nhất 3 dự án bao gồm Lombard, Solv Finance và Persistance, đặc biệt là Lombard hoàn toàn có thể trở thành một Lido Finance thứ hai, một Lido Finance của Bitcoin.

Đằng sau Liquid Staking chắc chắn sẽ là:

Kỷ nguyên của BTC LSDFi: Một vài ứng dụng như Pendle, Lorenzo, hay một vài CDP dành cho các LST của BTC sẽ dẫn đầu xu hướng, mở ra một kỷ nguyên giống như chúng ta đã từng chứng kiến LSDFi trên Ethereum.
Restaking: Có thể có những gia thức đem những LST của BTC đi restake giống như EigenLayer.

Tổng Kết

Cuộc chơi staking sẽ mang lại tầng tầng lớp lớp ứng dụng và giao thức, kéo theo không ít cơ hội để những người đến sớm trong cuộc chơi có thể thay đổi được vị thế. Nếu như bạn là người đã lỡ cơn sóng LSD, LSDfi hay gần đây là Restaking, Liquid Restaking trên Ethereum thì hãy dành những bài học đó để nắm bắt cơ hội từ Babylon và cả một hệ sinh thái rực rỡ của họ trong chu kỳ này. Babylon chắc chắn sẽ trở thành tâm điểm của thị trường crypto trong giai đoạn tiếp theo.