Series 36: Crypto Unlock | Ika & Bước Tiến Mới Trong Công Nghệ Trên Sui Network

Thị trường blockchain hiện nay đang đối mặt với nhiều vấn đề hạ tầng nghiêm trọng: sự phân mảnh giữa các chuỗi, rủi ro từ các giải pháp bridge, và bất cập trong bảo mật của Web3 Wallet truyền thống. Những yếu tố này không chỉ cản trở trải nghiệm người dùng mà còn tạo ra rào cản lớn cho việc mở rộng các ứng dụng phi tập trung, đặc biệt trong các lĩnh vực như DeFi, Web3 Game hay NFT. Trong bối cảnh đó, Ika – với công nghệ lõi 2PC-MPC và sản phẩm chủ lực dWallet – đưa ra một kiến trúc mới giải quyết tận gốc các vấn đề hạ tầng hiện tại, tạo tiền đề cho một thế hệ ứng dụng Web3 an toàn, hiệu quả và linh hoạt hơn.

Vấn Đề Đặt Ra Của Thị Trường

Đầu tiên chính là yếu tố phân mảnh. Thị trường blockchain hiện nay đang bị chia cắt thành nhiều mạng lưới độc lập như Ethereum, Solana, BNB Chain,... Mỗi blockchain giữ tài sản riêng và yêu cầu ví hoặc ứng dụng riêng để tương tác. Điều này khiến tài sản của người dùng bị “cô lập” theo từng chuỗi, gây khó khăn trong việc di chuyển, giao dịch hoặc phối hợp tài sản trên quy mô đa chuỗi. Đối với các giao thức DeFi hoặc ứng dụng cần thanh khoản lớn, việc phân mảnh tài sản này trở thành rào cản nghiêm trọng trong mở rộng và tối ưu hóa hiệu suất.

Tiếp theo là nững vấn đề xoay quanh các giải pháp Cos-chain. Hầu hết các giải pháp liên chuỗi hiện nay đều dựa vào bridge – các hệ thống trung gian cho phép người dùng khóa Token gốc và mint bản sao Wrapped Token trên chain khác. Tuy nhiên, bridge đã trở thành mục tiêu tấn công phổ biến nhất trong Blockchain. Những vụ hack lớn như Ronin ($600M), Wormhole ($320M), hay Multichain cho thấy một điểm yếu không thể bỏ qua: một lỗi kỹ thuật hoặc sai lệch đồng bộ có thể dẫn đến mất toàn bộ tài sản. Thực tế này khiến bridge trở thành điểm rủi ro hệ thống  sol cho cả người dùng lẫn ứng dụng.

Bên cạnh đó đối với người dùng trực tiếp là những Web3 Wallet truyền thống không đủ an toàn và khó phục hồi. Ví người dùng trong Blockchain hiện tại chủ yếu dựa trên mô hình một khóa riêng tư duy nhất (Single Private Key). Dù đơn giản, mô hình này có nhiều nhược điểm: nếu khóa bị lộ, bị mất hoặc bị đánh cắp, người dùng mất hoàn toàn quyền kiểm soát tài sản. Với người dùng phổ thông, việc lưu trữ và bảo vệ khóa là thách thức lớn. Ngoài ra, ví hiện tại không thể lập trình logic bảo mật (như giới hạn chi tiêu, tự động thanh toán, xác minh đa bước...) khiến trải nghiệm quản lý tài sản bị giới hạn và rủi ro.

Tổng thể, các vấn đề này cho thấy hạ tầng Blockchain hiện tại chưa đủ tin cậy, hiệu quả và thân thiện để hỗ trợ các ứng dụng phi tập trung quy mô lớn. 

Phân Tích Ika & Mô Hình Hoạt Động

Công nghệ cốt lõi của Ika

Đầu tiên chính là 2PC-MPC là viết tắt của Two-Party Computation - Multi-Party Computation. Có thể thấy rằng 2PC-MPC được cấu thành từ Two-Party Computation (2PC) và Multi-Party Computation (MPC), trong đó Multi-Party Computation (MPC) là việc một nhóm nhiều người (nhiều máy) cùng tính toán một kết quả nào đó, mà không ai trong số họ biết toàn bộ dữ liệu.

Ví dụ: 5 người cùng giữ thông tin về một cái ví, chỉ khi 3 trong số họ hợp tác thì mới tạo được chữ ký. Nhưng không ai có quyền kiểm soát riêng ví đó.

Tiếp theo là Two-Party Computation (2PC). Đây là trường hợp đặc biệt của MPC, chỉ có 2 bên cùng tính toán một điều gì đó mà không bên nào biết hết dữ liệu của bên còn lại. Ví dụ: Bạn và ngân hàng cùng ký một giao dịch. Bạn giữ một phần khóa, ngân hàng giữ phần còn lại. Giao dịch chỉ được ký khi cả hai bên cùng đồng ý và tham gia.

Từ đó chúng ta có lại:

• 2PC: Người dùng (giữ 1 phần khóa) + mạng lưới node (giữ phần còn lại)
• MPC: Các node trong mạng phối hợp với nhau để xử lý phần của họ một cách phân tán

Từ đây chúng ta có sự kết giữa 2PC và MPC nghĩa là một hệ thống vừa có người dùng tham gia (2PC) vừa có nhiều node phi tập trung hợp tác tính toán (MPC). 2PC-MPC đóng vai trò quan trọng trong việc vận hành dWallet.

Tiếp theo chính là dWallet. dWallet là một trong những sản phẩm/công nghệ cốt lõi của Ika. Một số những đặc điểm chính của dWallet bao gồm:

• Không có bên kiểm soát duy nhất: Khác với ví truyền thống do 1 người hay 1 tổ chức nắm giữ private key, dWallet chia nhỏ quyền ký (Private Key) thành 2 phần trong đó một phần do người dùng giữ và một phần do mạng lưới các node MPC nắm giữ.
• Chỉ ký giao dịch khi có sự đồng ý từ cả hai bên: Điều này tạo ra mô hình "Zero Trust" – không ai có thể đơn phương kiểm soát tài sản.
• Có thể lập trình được: Ví dWallet có thể tích hợp với Smart Contract để thực hiện các hành động như việc giới hạn chi tiêu, ký giao dịch theo điều kiện (đa chữ ký, thời gian…) hay tự động quản lý tài sản.
• Chuyển nhượng được: Chủ sở hữu có thể chuyển quyền kiểm soát dWallet cho người khác, giống như chuyển quyền sở hữu tài khoản, nhưng vẫn giữ tính bảo mật.
• Dùng được trên nhiều chuỗi: dWallet có thể ký giao dịch trên các Blockchain khác nhau như Ethereum, Bitcoin, Solana,...

Tới đây sẽ có nhiều bạn ngay lập tức nghĩ tới mô hình của Multisig Wallet tuy nhiên dWallet không chỉ là bản mở rộng của Multisig – mà là một kiến trúc hoàn toàn khác phù hợp với nhu cầu bảo mật, lập trình và mở rộng của thế hệ ứng dụng Web3 hiện nay.

Cơ chế hoạt động của Ika

Bước 1: Khởi tạo dWallet 

• Người dùng tạo dWallet mới thông qua một Smart Contract (ví dụ trên Sui).
• Quá trình DKG diễn ra trong đó người dùng tạo một phần khóa riêng (user share) và một nhóm node trên Ika tạo phần còn lại (network share) và mã hóa nó bằng kỹ thuật threshold homomorphic encryption. 
• Từ đây, Public Key được tính ra từ 2 phần share từ đó tạo ra địa chỉ dWallet trên các Blockchain (Bitcoin, Ethereum, Sui, Solana,...).

Bước 2: Lập logic kiểm soát từ Smart Contract. Một Smart Contract (ví dụ trên Sui) được lập trình để điều khiển dWallet.

Bước 3: Người dùng yêu cầu ký giao dịch.

• Người dùng khởi tạo giao dịch (ví dụ: chuyển BTC).
• Người dùng gửi bao gồm Message cần ký (ví dụ Raw Transaction Bitcoin) và Partial Signature của mình (tính toán từ User Share).
• Gửi yêu cầu đến Smart Contract và Contract xác thực điều kiện và sinh Proof

Bước 4: Các node Ika phối hợp ký

• Các node đọc Proof và xác thực điều kiện Smart Contract đã được thỏa mãn.
• Họ dùng phần Network Share đã mã hóa để kết hợp với phần chữ ký từ người dùng và áp dụng Presignature cộng với Homomorphic Computation để tạo ra Signature hợp lệ.
• Dữ liệu ký được giải mã bởi 2/3 số Node tạo ra chữ kí cuối cùng.

Bước 5: Gửi giao dịch lên Blockchain đích.

• Chữ ký vừa tạo được dùng để gửi giao dịch thực tế lên Blockchain mục tiêu (Bitcoin, Ethereum, Sui, Solana,...).

Những Ứng Dụng Thực Tế Của Ika

Ứng dụng các nền tảng DeFi

Trong thị trường DeFi các vấn đề như phụ thuộc vào cầu nối, rủi ro bảo mật với Wrapped Token, và khó khăn trong việc quản lý tài sản trên nhiều Blockchain vẫn là rào cản lớn cho sự phát triển bền vững. dWallet của Ika – kết hợp với giao thức 2PC-MPC – mang lại một cách tiếp cận mới: quản lý tài sản gốc một cách trực tiếp, an toàn và có thể lập trình, mà không cần dùng đến Wrapped Token hay hệ thống cầu nối tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Khác với ví truyền thống, dWallet cho phép Smart Contract điều khiển trực tiếp tài sản, từ đó thực hiện các hành vi như gửi token, khóa tài sản thế chấp, hoặc giới hạn quyền truy cập dựa trên logic lập trình sẵn. Tất cả quá trình ký giao dịch đều được thực hiện qua cơ chế phân tán (MPC), nghĩa là không ai, kể cả người dùng hoặc nhà phát triển, có toàn quyền kiểm soát dWallet. Điều này giúp loại bỏ hoàn toàn các điểm yếu liên quan đến khóa riêng tư hoặc lỗi do con người.

Một điểm mạnh nổi bật khác là khả năng tương tác gốc với nhiều Blockchain. dWallet có thể cùng lúc quản lý tài sản thật (USDC, ETH, BTC...) trên nhiều mạng như Ethereum, Arbitrum hay Solana. Thay vì chuyển token qua lại, dWallet chỉ thực hiện đồng bộ hóa hành vi – ví dụ: rút tài sản ở chain này, nạp tài sản ở chain khác – mà không cần Wrapped Token, đảm bảo hiệu quả và bảo mật cao hơn.a

Ứng dụng thực tế của dWallet trong DeFi rất đa dạng. Ví dụ, một giao thức Lending có thể cho phép người dùng thế chấp BTC trên Bitcoin và vay ETH trên Ethereum, hoàn toàn không cần Wrapped BTC. Trong Yield Farming, giao thức có thể dùng dWallet để tự động chuyển vốn giữa các Pool trên nhiều Chain, tối ưu lợi nhuận mà không cần thao tác thủ công. Các sàn DEX cũng có thể dùng dWallet để theo dõi và cân bằng thanh khoản giữa các pool mà không cần cầu nối phức tạp.

Web3 Games & NFT

Với ngành Web3 Game thì dWallet đóng vai trò như một ví logic đại diện cho người chơi, quản lý tài sản trực tiếp trên chuỗi. Toàn bộ các vật phẩm trong game được lưu trữ và kiểm soát bởi dWallet. Và quan trọng nhất chính là tất cả các hành động như giao dịch, nâng cấp, chuyển vật phẩm,... được xử lý theo logic trong Smart Contract và ký giao dịch qua giao thức 2PC-MPC.

Tiếp theo với thị trường NFT thì người dùng sở hữu NFT thường gặp những vấn đề xoay quanh việc khó thể kiểm soánh được danh mục NFT ở nhiều Blockchain khác nhau một cách an toàn & bảo mật hay gặp vấn đề khi xây dựng các chiến lược mua/bán NFT. Với dWallet thì các vấn đề trên sẽ được giải quyết một cách dễ dàng ví dụ như Một nhà sưu tập tên Linh sở hữu 30 NFT ở 3 chain khác nhau. Thay vì bán từng cái riêng lẻ thì:

• Linh dùng 1 dWallet để quản lý toàn bộ danh mục.
• Cô có thể bán toàn bộ danh mục cho người khác bằng cách chuyển quyền kiểm soát dWallet, thay vì từng NFT
• Hay cô có thể đặt mức bán toàn bộ NFT khi giá thị trường vượt 10 ETH.

Điểm khác biệt lớn nhất ở đây chính là khả năng có thể lập trình của dWallet và sự bảo mật, minh bạch từ 2 PC-MC tạo nên.

Quản lý tài sản cá nhân

Đầu tiên chúng ta đến với những vấn đề của người dùng khi quản lý tài sản trong Crypto bao gồm:

• Phụ thuộc vào một khóa riêng tư duy nhất: Nếu người dùng mất khóa, mất quyền truy cập ví, toàn bộ tài sản coi như mất trắng.
• Không có cơ chế khôi phục hiệu quả: Dù có Seed Phrase, người dùng ít kinh nghiệm dễ bị mất, bị lộ hoặc bị đánh cắp.
• Giao dịch phức tạp trên nhiều Chain: Phải dùng nhiều ví khác nhau để xử lý token ở các blockchain khác nhau.
• Không lập trình được hành vi ví: Ví không thể giới hạn chi tiêu, tự động hóa thanh toán, hay kiểm soát hành vi sử dụng token.

Giải pháp đến từ dWallet bao gồm:

• Distributed Signing: Thay vì giữ toàn bộ khóa riêng tư, dWallet phân tán quyền ký giữa người dùng và các node trong mạng lưới. Việc ký giao dịch chỉ diễn ra khi đáp ứng đủ điều kiện định trước, nhờ giao thức 2PC-MPC.
• Social Recovery: dWallet có thể lập trình cơ chế khôi phục, ví dụ như nếu mất khóa thì trong vòng 7 ngày không hoạt động thì có thể nhờ bạn bè xác nhận và được cấp lại quyền truy cập mới.
• Thiết lập các hành vi có sẵn: Có thể cài đặt tự động trên ví như chặn chuyển token đến ví không xác minh, tự động thanh toán Subscription mỗi tháng hay giới hạn chi tiêu mỗi ngày (ví dụ: tối đa 200 USDC/ngày)

Vị dụ cụ thể như Quang Trưởng là một người dùng DeFi bình thường, có:

• 2,000 USDC trên Ethereum
• 300 MATIC trên Polygon
• Một vài NFT trên Arbitrum
• Thường xuyên thanh toán phí dịch vụ hàng tháng (VPN, email, game...)

Trưởng sẽ cài đặt dWallet của mình như sau:

• Giới hạn chi tiêu: 300 USDC/ngày
• Thanh toán định kỳ: 10 USDC mỗi 1/4 hàng tháng cho dịch vụ VPN
• Khôi phục xã hội: 2 người bạn thân phải đồng ý sau 5 ngày chờ
• Giao dịch đa chain: Dùng cùng ví dWallet cho ETH, MATIC và NFT trên Arbitrum.
• Chặn rút token: Không cho phép rút token về địa chỉ vị lạ mà chỉ được rút về các địa chỉ ví đã Whitelist.

Tổng Kết