Trong vài năm gần đây, công nghệ AI đã không ngừng phát triển, mở ra hàng loạt cơ hội mới trong nhiều lĩnh vực, từ tài chính, y tế đến công nghệ chuỗi khối (Blockchain). Đặc biệt, xu hướng DeAI (Decentralized AI) đang nổi lên như một bước tiến quan trọng, kết hợp sức mạnh của AI với các đặc tính phi tập trung, minh bạch và bảo mật của Blockchain. Xu hướng này không chỉ mang lại những giải pháp tiên tiến trong việc xử lý dữ liệu và bảo mật mà còn mở ra một thế giới AI công bằng hơn, nơi mọi người đều có thể đóng góp và hưởng lợi từ công nghệ. Vậy DeAI là gì và tại sao nó được coi là làn sóng tiếp theo trong thị trường Crypto? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này.
Toàn Cảnh Xu Hướng AI & AI Agents Thời Gian Gần Đây
Bắt đầu với các dự án AI Infastructures
Làn sóng AI bùng nổ mạnh mẽ cùng với đó là sự tăng trưởng về giá cả của nhiều dự án AI hoặc gắn mác AI có thể kể đến một số cái tên như Bittensor - nền tảng Layer 1 hướng đến tầm nhìn AI, Worldcoin - nền tảng về danh tính người dùng, tuy nhiên xu hướng này không diễn ra thực sự quá mạnh mẽ bởi tính ứng dụng và thực tế để tạo nên các cuộc chơi trong thị trường Crypto thì vẫn chưa đủ.
AI Agents & Những Cơn Sóng Nhỏ Phía Trong
Mình chỉ thật sự chú ý đến mảnh ghép AI khi xu hướng AI Agents bùng nổ, ngược lại với sự khá vô dụng của xu hướng AI ban đầu thì mục tiêu, chiến lược và tầm nhìn của AI Agents rõ ràng hơn rất nhiều như các AI Agents đóng vai trò các KOLs thu hút người dùng bằng các chiến lược khác nhau, hay các AI Agents đóng vai trò như các Abstract Layer với mục tiêu đơn giản hóa việc người dùng tiếp cận với DeFi,... Nhìn vào các cơn sóng AI Agents gần đây thì chúng ta thấy các xu hướng tương đối rõ ràng như:
- Meme AI Agents
- Agentic Agents
- AI Swarms
- DeFAI
- Các xu hướng về AI Agents sẽ bùng nổ trong thời gian tiếp theo: Agentic Metaverse, DeAI,...
Agentic Agents bắt đầu nổi lên khi mà các đội ngũ phát triển cần các dự án về mảng Infastructure hay Launchpad để triển khai AI Agents của riêng mình. Nhìn vào hệ sinh thái của Base thì Virtuals Protocol là nền tảng AI Launchpad giúp các dự án AI Agents dễ dàng khởi tạo Native Token của mình (tương tự như Pump.fun trên Solana), bên cạnh Virtuals Protocol thì có Creator.bid hay trong hệ sinh thái của Virtuals Protocol có dự án G.A.M.E đảm nhiệm về vai trò cung cấp bộ Framework giúp các nhà phát triển xây dựng AI Agents một cách đơn giản.
Nhìn sang hệ sinh thái Solana chúng ta thấy một cuộc chiến thật sự giữa nhiều dự án cung cấp bộ Framework cho các nhà phát triển như Eliza của ai16z, Zerebro,... hay sau này có những dự án giúp người dùng tự tạo ra AI Agents mà không cần kiến thức về ngôn ngữ lập trình như Dolion hay Schizo Terminal. Bên cạnh đó, mảng AI Launchpad trên Solana vẫn đang cạnh tranh khá khốc liệt, nhiều dự án vẫn lựa chọn triển khai token trên Pump.fun thay vì chờ đợi.
Tiếp đến câu chuyện về AI Swarms. AI Swarms là các dự án tạo ra môi trường thuận lợi để các AI Agents có thể tự nói chuyện, tương tác với nhau với mục đích cuối cùng là các AI Agents tự chỉ dạy, hỗ trợ và nâng cấp lẫn nhau dựa trên những kinh nghiệm của họ. Gần đây nhất chính là xu hướng DeFAI. DeFAI là sự giao thoa giữa xu hướng DeFi và AI Agents với mục tiêu AI Agents sẽ đóng vai trò như một người trợ lý, giúp việc cho người dùng giúp họ tham gia vào DeFi một cách đơn giản, dễ dàng và an toàn.
Xu Hướng DeAI & Làn Sóng Tiếp Theo Sau DeFAI
Tổng quan về Decentralized AI
Ngày nay chúng ta chứng kiến nhiều AI Agents hoạt động như một con người thực thụ, đôi khi nếu một người bình thường nhìn vào aiXBT thì chắc chắn người đó sẽ không biết đó là một AI Agents phát triển theo hướng KOLs. Vậy làm sao chúng ta có thể biết được những thông tin, kết quả cuối cùng của AI Agents được đưa ra là thật sự của chính nền tảng đó và không bị can thiệp bởi bất kì cá nhân nào hay trong quá trình hoạt động AI Agents không bị tác động bởi bất kì một bên thứ ba nào.
Bên cạnh những vấn đề của các mô hình AI Agents hiện nay thì chúng ta cũng thấy rằng đích đến của mọi xu hướng trong thị trường Crypto vẫn là sự phi tập trung hay khởi đầu với tầm nhìn phi tập trung. Một số các ví dụ điển hình như DeFi, DeSocial, FOCG (Fully On-chain Gaming),... thì xu hướng DeAI bùng nổ chỉ là câu chuyện sớm muộn. Có rất nhiều các mảnh ghép đặc biệt là các mảnh ghép cơ sở hạ tầng ảnh hưởng trực tiếp tới tính phí tập trung của một dự án AI, một số công nghệ, xu hướng ra đời để giải quyết vấn đề này như:
- Công nghệ Trusted Execution Environment (TEE) với tham vọng mang lại một môi trường độc lập, an toàn và không thể bị can thiệp cho các dự án AI hoạt động.
- DePIN với tham vọng mang lại những cơ sở hạ tầng phi tập trung cho các dự án AI như Compute Networks, Storage Networks, Bandwidth Networks, Wireless Networks,...
- Công nghệ Zero-knowledge giúp các dự án AI hoạt động mà không bị tiết lộ thông tin cho các bên thứ ba.
- ...
Trusted Execution Environment (TEE) là một công nghệ quan trọng đảm bảo tính bảo mật và minh bạch trong việc triển khai các AI Agents. TEE hoạt động như một vùng bảo mật trong bộ xử lý, nơi dữ liệu và các tác vụ quan trọng được xử lý trong một môi trường an toàn, tách biệt hoàn toàn khỏi hệ điều hành, phần mềm độc hại hoặc các yếu tố nguy cơ khác. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh AI phi tập trung (DeAI) và các ứng dụng AI Agents, nơi yêu cầu cao về bảo mật và quyền riêng tư.
Vai trò của TEE bao gồm:
- Bảo mật xử lý dữ liệu: TEE bảo vệ dữ liệu nhạy cảm (như dữ liệu cá nhân hoặc dữ liệu đào tạo AI) bằng cách giữ chúng an toàn khỏi truy cập trái phép. Điều này giúp AI Agents hoạt động trên các tập dữ liệu mà không lo ngại về rủi ro rò rỉ thông tin.
- Xác minh tính toàn vẹn: TEE đảm bảo rằng các tác vụ và mô hình AI được thực hiện trong môi trường an toàn, bảo vệ khỏi sự can thiệp hoặc thao túng từ bên ngoài. Mọi hoạt động của AI Agents trong TEE đều minh bạch và có thể xác minh.
- Bằng chứng tính toán: TEE cung cấp khả năng tạo ra các bằng chứng tính toán tin cậy (Attestation). Điều này có nghĩa là các AI Agents có thể chứng minh rằng dữ liệu và thuật toán đã được xử lý trong một môi trường đáng tin cậy mà không tiết lộ dữ liệu gốc.
- Dữ liệu: Trong các hệ thống AI phi tập trung, TEE đảm bảo rằng dữ liệu thuộc quyền sở hữu của người dùng không bị lạm dụng. Dữ liệu có thể được sử dụng để huấn luyện hoặc triển khai AI Agents mà không rời khỏi môi trường bảo mật.
Bên cạnh TEE đó chính là Verifiability. Verifiability là khả năng xác nhận tính minh bạch và chính xác của dữ liệu, quy trình hoặc kết quả của AI mà không cần phải dựa vào bên thứ ba. Trong DeAI, Verifiability đảm bảo rằng các AI Agents thực hiện đúng các quy trình mà không gian lận hoặc đưa ra kết quả sai lệch. Verifiability có thể được thực hiện thông qua nhiều cơ chế khác nhau như Blockchain, Zero-Knowledge Proofs (ZKP), chữ ký số (Digital Signatures), hoặc TEE.
Tổng kết: Xu hướng DeAI là bao gồm các dự án có mục tiêu để giúp Ai trở nên phi tập trung hơn bằng nhiều giải pháp, công nghệ khác nhau.
Những dự án nổi bật trong xu hướng DeAI
Phala Network: Chuyển mình từ hệ sinh thái Polkadot sang mảng AI
Phala Network với mục tiêu cung cấp môi trường tính toán "Zero-trust" với khả năng bảo mật cao cho các dự án AI nói chung và các dự án AI Agents nói riêng, để làm được điều này Phala Network đã sử dụng nhiều công nghệ khác nhau bao gồm Trusted Execution Environments (TEE), Multi-Party Computation (MPC), Zero-Knowledge Proof (ZKP) và Blockchain. Nhìn vào một góc nhìn rộng hơn Phala Network không chỉ cung cấp các công cụ để triển khai mô hình AI một cách bảo mật mà còn xây dựng nền tảng cho các ứng dụng phi tập trung xử lý dữ liệu nhạy cảm.
Một bước dịch chuyển vô cùng đáng chú ý của Phala Network từ một Blockchain Layer 1 trong hệ sinh thái Polkadot nhưng khi Polkadot hoạt động không hiệu quả thì rất nhanh chóng Phala Network chuyển hướng xây dựng một Layer 2 trên Ethereum với tầm nhìn hướng tới AI.
ZkAGI: Dự án chiến thắng trong Solana AI Hackathon
ZkAGI là một nền tảng sử dụng GPU phi tập trung và công nghệ Zero-Knowledge Proofs (ZKP) với mục tiêu cung cấp giải pháp bảo mật toàn diện cho dữ liệu và quá trình xử lý AI, đồng thời xây dựng một hệ sinh thái AI phi tập trung mạnh mẽ. Nền tảng này mang đến một môi trường mà dữ liệu và tác vụ AI được phân phối qua các nút mạng mà vẫn duy trì tính bảo mật và hiệu quả. ZkAGI đã nhanh chóng thu hút sự chú ý nhờ khả năng bảo vệ quyền riêng tư và khả năng mở rộng mà không làm giảm hiệu suất của các mô hình AI. Nền tảng này hứa hẹn mang đến bước đột phá lớn trong việc triển khai AI phi tập trung, phù hợp cho các tổ chức cần bảo mật dữ liệu nhạy cảm.
ZkAGI có những tính năng độc đáo làm nổi bật nền tảng so với các giải pháp khác trong lĩnh vực AI và Blockchain:
- Bảo mật Zero-Knowledge Proof (ZKP): Tích hợp ZKP để đảm bảo tính hợp lệ của dữ liệu và kết quả xử lý mà không cần tiết lộ nội dung chi tiết.
- Mạng GPU phi tập trung: Sử dụng GPU DEPIN để phân phối các tác vụ AI qua nhiều nút mạng, loại bỏ điểm lỗi duy nhất và tăng tính bền vững.
- Hỗ trợ Machine Learning (ML) phi tập trung: Sử dụng các kỹ thuật như Federated Learning để bảo mật dữ liệu trong quá trình huấn luyện và suy luận mô hình AI.
- API bảo mật - Zynapse API: Đảm bảo mọi yêu cầu từ người dùng đều được mã hóa và xử lý an toàn.
- Hỗ trợ Solana Blockchain: Tận dụng lợi thế của Solana về chi phí thấp và tốc độ xử lý nhanh để tăng hiệu quả.
- Tích hợp đa dạng mô hình AI: Hỗ trợ các loại mô hình như Classification, Regression, Deep Learning, và Anomaly Detection, giúp ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực.
0G Labs hướng tới một hệ sinh thái AI phi tập trung toàn diện
0G Labs (Zero Gravity) với mục tiêu xây dựng hệ điều hành AI phi tập trung (deAIOS), với mục tiêu xây dựng một nền tảng AI công bằng, minh bạch và phi tập trung, nơi mọi người đều có thể tham gia và hưởng lợi từ sức mạnh của trí tuệ nhân tạo dựa trên những yếu tổ chủ chốt như lưu trữ phi tập trung, Trusted Execution Environments, Zero-knowledge Proofs,...
Có thể thấy rằng Zero Gravity tham vọng hơn các dự án deAI thông thường rất nhiều khi mà họ quyết định phi tập trung ở tất cả những yếu tố cấu thành một dự án AI ở bề mặt như lưu trữ dữ liệu, tính khả dụng dữ liệu. lưu trữ thông tin, hệ thống đảm bảo vận hành cho các dự án AI,... Tầm nhìn của Zero Gravity thể hiện qua việc dự án đã kêu gọi thành công lên tới gần $370M từ nhiều quỹ đầu tư khác nhau và cả những đợt bán node tới cộng đồng thông qua các nền tảng khác nhau.
Rena Labs cung cấp môi trường bảo mật & an toàn cho các AI Agents
Rena Labs là một nền tảng với mục tiêu xây dựng TrustEE từ đó mang lại một môi trường giúp các AI Agents có thể hoạt đọng một cách an toàn, bảo mật, không thể bị tác động và quyền riêng từ cao, bên cạnh đó những kết quả của các dự án AI Agents cũng có thể kiểm chứng và chứng minh được. Bên cạnh việc tích hợp công nghệ Trusted Execution Environment (TEE) thì Rena Labs còn sử dụng thêm cả công nghệ Zero-Knowledge Proofs giúp các AI Agents chứng minh kết quả của mình mà không bị tiết lộ thông tin về kết quả đó.
Ý tưởng của Rena Labs đã được kiểm chứng khi dự án này kêu gọi thành công thành công $3.3M tại vòng Pre-seed, được dẫn đầu bởi Papervc, cùng với sự tham gia của FactionVC, Eterna Capital, Lyrik Ventures, Maple Block, Selini Capital, Keyrock Trading, và nhiều nhà đầu tư khác.
Ngoài những cái tên ở trên thì có rất nhiều dự án cũng đang xây dựng để cải thiện tính phi tập trung cho AI bao gồm:
- Nexus
- Marlin Protocol
- Ten Protocol
- ...
Tổng kết
Xu hướng DeAI đang dần khẳng định vị trí của mình trong ngành công nghệ và thị trường Crypto bằng cách giải quyết các vấn đề về tính phi tập trung, bảo mật và minh bạch trong AI. Với sự tham gia của nhiều dự án tiên phong như Phala Network, ZkAGI, 0G Labs, và Rena Labs, DeAI hứa hẹn sẽ mang lại một hệ sinh thái AI phi tập trung toàn diện, nơi công nghệ không chỉ phục vụ cho các tổ chức lớn mà còn tạo cơ hội cho cộng đồng và các cá nhân nhỏ lẻ. Đây không chỉ là một bước phát triển công nghệ mà còn là một cuộc cách mạng mang tính nhân văn và công bằng hơn. Trong tương lai, DeAI sẽ không chỉ là xu hướng mà còn trở thành tiêu chuẩn cho sự phát triển của các dự án AI trên toàn cầu.
💁 Disclaimer: Tất cả bài viết của Hak Research được cung cấp với mục tiêu là chia sẻ kiến thức và không được xem là lời khuyên đầu tư.
- Naoris Protocol Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Naoris Protocol - February 13, 2025
- Venice Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Venice - February 13, 2025
- RedStone Giới Thiệu Tokenomics Của RED - February 13, 2025