XCM Là Gì? Liệu XCM Có Giúp Polkadot Vượt Qua Cosmos

Internet of Blockchain đã ra đời nhằm mục đích giải quyết vấn đề tương tác giữa các chuối khối một cách liền mạch. Và Polkadot là một trong những nền tảng Internet of Blockchain được thị trường rất quan tâm. Để các Parachain trên Polkadot có thể tương tác với nhau thì phải cần một câu cầu hoặc ngăn xếp công nghệ để thực hiện điều đó.

Với Polkadot, dự án đã phát triển một ngăn xếp công nghệ bên trong Polkadot có tên là XCM, giúp các Parachain gắn trên Polkadot có thể tương tác không giới hạn. Và đây cũng được xem là công nghệ để Polkadot cạnh tranh với Cosmos.

Vậy XCM là gì? XCM có công nghệ gì khác IBC, giao thức cầu nối giữa các Zone trên Cosmos? Hãy cùng mình tìm hiểu chi tiết ở bài viết này nhé!

Để hiểu thêm về XCM, bạn có thể đọc các bài viết sau:

XCM Là Gì?

Cross-Consensus Messaging format gọi tắt là XCM, XCM là định dạng nhắn tin “cross-consensus”, thay vì chỉ “cross-chain”. Sự khác biệt này là các mục tiêu của định dạng được thiết kế để truyền đạt các loại ý tưởng được gửi không chỉ giữa các chuỗi, mà còn cả các hợp đồng thông minh và pallet, cũng như qua các cây cầu và các khu vực bị chia cắt như Polkadot's Spree.

XCM là một định dạng nhắn tin, không phải là một giao thức nhắn tin. Nó không thể được sử dụng để thực gửi bất kỳ thông báo nào giữa các hệ thống, tiện ích mà nó chỉ diễn đạt những gì nên được thực hiện bởi người nhận. Điều quan trọng là phải hiểu ranh giới của nó và vị trí của nó trong ngăn xếp công nghệ Polkadot.

XCM nhằm mục đích trở thành ngôn ngữ truyền đạt ý tưởng giữa các hệ thống đồng thuận. Nó phải đủ chung để nó trở nên hữu ích trong toàn bộ hệ sinh thái đang phát triển. Vì khả năng mở rộng chắc chắn sẽ bao hàm sự thay đổi, nên nó cũng phải là bằng chứng trong tương lai và tương thích về phía trước. Cuối cùng, nó phải đủ hiệu quả để chạy trên chuỗi.

Cấu Tạo Của XCM

Không bao gồm cầu nối và pallet hợp đồng, Polkadot đi kèm với ba hệ thống riêng biệt để thực sự truyền thông điệp XCM giữa các chuỗi cấu thành của nó: UMP, DMP và XCMP. UMP cho phép các parachain gửi tin nhắn đến chuỗi chuyển tiếp của chúng. DMP cho phép chuỗi chuyển tiếp chuyển tin nhắn xuống một trong các chuỗi dưới của chúng. XCMP, có lẽ là cái được biết đến nhiều nhất trong số chúng, và điều này cho phép các parachains gửi tin nhắn giữa chúng với nhau. XCM có thể được sử dụng để thể hiện ý nghĩa của các thông điệp qua từng kênh trong số ba kênh liên lạc này.

Cốt lõi của định dạng XCM là XCVM, là viết tắt của Cross-Consensus Virtual Machine. Đó là một máy ảo không hoàn chỉnh cấp độ cực cao có các hướng dẫn được thiết kế ở mức tương đương với các giao dịch.

Một thông báo trong XCM thực chất chỉ là một chương trình chạy trên XCVM. Đó là một hoặc nhiều hướng dẫn XCM. Chương trình thực thi cho đến khi nó chạy đến cuối hoặc gặp lỗi, tại thời điểm đó, nó kết thúc và tạm dừng.

XCVM bao gồm một số thanh ghi, cũng như quyền truy cập vào trạng thái tổng thể của hệ thống đồng thuận đang lưu trữ nó. Các hướng dẫn có thể thay đổi sổ đăng ký, chúng có thể thay đổi trạng thái của hệ thống đồng thuận hoặc cả hai.

Cơ Chế Hoạt Động Của XCM

Gửi một tài sản đến một chuỗi khác có lẽ là trường hợp sử dụng phổ biến nhất cho nhắn tin liên chuỗi. Việc cho phép một chuỗi quản lý tài sản gốc của chuỗi khác cho phép tất cả các loại trường hợp sử dụng phái sinh, đơn giản nhất là trao đổi phi tập trung nhưng thường được nhóm lại với nhau thành tài chính phi tập trung hoặc DeFi.

Nói chung, có hai cách để tài sản di chuyển giữa các chuỗi và điều này phụ thuộc vào việc các chuỗi có tin tưởng vào tính bảo mật và logic của nhau hay không.

Teleporting: Khi 2 chuỗi cùng cấp độ bảo mật, các phân đoạn đồng nhất dưới cùng một ô bảo mật và đồng thuận tổng thể thì có thể áp dụng Teleporting. Cách này cụ thể là đốt tài sản ở chuỗi đầu sau đó truyền tin nhắn đến chuỗi đích để Mint ra một lượng tài sản như ban đầu.
Reserves: Cách này thường được áp dụng cho những chuỗi khác cấp bảo mật và chúng không tin tưởng lẫn nhau. Cụ thể là tài sản được đốt ở chuỗi đầu và Mint ở chuỗi thứ 3 (là chuỗi gốc được tin tưởng), sau đó chuỗi gốc sẽ chuyển tài sản đến chuỗi đích.

Tại Sao Không Dùng Native Message Format?

Cổng định dạng tin nhắn, giao dịch gốc của chuỗi hoặc hợp đồng thông minh có thể hữu ích trong một số trường hợp nhất định, nhưng có một số nhược điểm lớn khiến nó ít hữu ích hơn cho các mục tiêu của XCM. Đầu tiên, thiếu khả năng tương thích giữa các chuỗi, vì vậy một hệ thống dự định gửi tin nhắn đến nhiều điểm đến sẽ cần hiểu cách tạo một tin nhắn cho từng điểm đến. Trên lưu ý đó, ngay cả một điểm đến duy nhất cũng có thể thay đổi định dạng giao dịch, thông điệp gốc của nó theo thời gian. Hợp đồng thông minh có thể được nâng cấp, chuỗi khối có thể giới thiệu các tính năng mới hoặc thay đổi các tính năng hiện có và làm như vậy thay đổi định dạng giao dịch của chúng.

Thứ hai, các trường hợp sử dụng phổ biến trên chuỗi không dễ dàng phù hợp với một giao dịch đơn lẻ. Các thủ thuật đặc biệt có thể được yêu cầu để rút tiền, trao đổi chúng và sau đó gửi tất cả kết quả trong một giao dịch. Các thông báo chuyển tiếp trở đi, cần thiết cho một khuôn khổ tài sản dự trữ nhất quán, không tồn tại trong các chuỗi mà người khác không biết.

Thứ ba, các hoạt động như thanh toán phí không dễ dàng phù hợp với mô hình giả định việc thanh toán phí đã được thương lượng như thông điệp hợp đồng thông minh. Trong khi đó, các giao dịch cung được cấp một số hệ thống để xử lý thanh toán, nhưng cũng thường được thiết kế để chứa chữ ký, điều này không có ý nghĩa gì khi giao tiếp giữa các hệ thống đồng thuận.

Một Số Trường Hợp Ứng Dụng Của XCM

Mặc dù mục tiêu của XCM là trở nên chung chung, linh hoạt và phù hợp với tương lai, nhưng tất nhiên, có những nhu cầu thực tế mà nó phải giải quyết, đặc biệt là việc chuyển mã thông báo giữa các chuỗi. Việc thanh toán phí tùy chọn (có thể sử dụng các mã thông báo đó) là một giao diện khác, cũng như giao diện chung để thực hiện dịch vụ trao đổi, phổ biến trên toàn thế giới DeFi. Cuối cùng, có thể sử dụng ngôn ngữ XCM để thực hiện một số hành động dành riêng cho nền tảng. Ví dụ: trong chuỗi Substrate, có thể gửi lệnh gọi từ xa đến một trong các pallet của nó để truy cập một tính năng thích hợp.

Remote Transfer: Cho phép chuỗi cục bộ có địa chỉ trên chuỗi từ xa để nhận tiền và cuối cùng là chuyển những khoản tiền mà nó kiểm soát vào các tài khoản khác trên chuỗi từ xa đó. Quá trình di chuyển tài sản chỉ diễn ra trên một chuỗi.
Teleport: Một mã thông báo như USDT hoặc USDC, có các phiên bản tất cả đều có thể thay thế hoàn hảo trên một số chuỗi khác nhau. Có thể đốt mã thông báo như vậy trên một chuỗi và đúc mã thông báo tương ứng trên một chuỗi được hỗ trợ khác.
Reserve-Based Transfer: Có thể có hai chuỗi muốn chỉ định chuỗi thứ ba, một chuỗi nội dung có thể được coi là bản địa, được sử dụng làm dự trữ cho nội dung đó. Hình thức phái sinh của tài sản trên mỗi chuỗi đó sẽ được hỗ trợ đầy đủ, cho phép trao đổi tài sản phái sinh với tài sản cơ sở trên chuỗi dự trữ hỗ trợ nó. Đây có thể là trường hợp hai chuỗi không nhất thiết phải tin tưởng lẫn nhau, nhưng sẵn sàng tin tưởng vào chuỗi gốc.

Ngoài việc gửi tin nhắn giữa các chuỗi, XCM cũng hữu ích trong các ngữ cảnh khác, để giao dịch với một chuỗi có định dạng giao dịch mà bạn không nhất thiết phải biết trước. Với các chuỗi có logic kinh doanh ít thay đổi (ví dụ: Bitcoin), định dạng giao dịch hoặc định dạng được ví sử dụng để gửi hướng dẫn đến chuỗi có xu hướng giữ nguyên hoàn toàn hoặc ít nhất là tương thích vô thời hạn.

Với các chuỗi dựa trên siêu giao thức có khả năng phát triển cao như Polkadot và các chuỗi cấu thành của nó, logic kinh doanh có thể được nâng cấp trên toàn mạng chỉ bằng một giao dịch. Điều này có thể thay đổi mọi thứ, kể cả định dạng giao dịch, gây ra sự cố tiềm ẩn cho người bảo trì ví, đặc biệt là đối với các ví được yêu cầu giữ ngoại tuyến.

Tầm Quan Trọng Của XCM Đối Với Polkadot

XCM (Cross-Chain Message) là một phần quan trọng của Polkadot vì nó cho phép các khối lượng lớn dữ liệu và tài sản trên nhiều chuỗi khối khác nhau có thể được giao tiếp và trao đổi một cách dễ dàng, nhanh chóng và đáng tin cậy.

XCM cho phép các giao dịch được thực hiện giữa các chuỗi khối khác nhau trên Polkadot một cách tự động và an toàn, giúp tạo điều kiện cho sự phát triển và tích hợp của các ứng dụng và giao thức trên nền tảng Polkadot. Nó cũng cho phép khả năng kết nối với các chuỗi khối khác như Bitcoin và Ethereum, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một hệ sinh thái blockchain toàn diện và phân cấp.

Ưu Và Nhược Điểm Của XCM

Ưu điểm

Khả năng giao tiếp giữa các chuỗi khối: XCM cho phép các chuỗi khối khác nhau trên Polkadot có thể giao tiếp và trao đổi dữ liệu và tài sản một cách dễ dàng với nhau.
Tốc độ và tính khả dụng: Với XCM, các giao dịch giữa các chuỗi khối khác nhau có thể được thực hiện nhanh chóng và an toàn. Việc này cho phép tăng khả năng sử dụng và tính khả dụng của các ứng dụng và giao thức trên Polkadot.
Tiềm năng tích hợp với nhiều chuỗi khối khác: XCM có tính mở rộng, cho phép tích hợp với nhiều chuỗi khối khác nhau bên ngoài Polkadot. Điều này tạo ra tiềm năng cho những sự kết nối liên chuỗi rộng lớn trong tương lai.
Đảm bảo tính bảo mật và các thuật toán của Polkadot: Các giao dịch giữa các chuỗi khối trên Polkadot được đảm bảo bởi các thuật toán an toàn và độc đáo của Polkadot. Điều này đảm bảo tính bảo mật và tin cậy của các giao dịch ở mức cao.

Nhược điểm

Độ tương thích hạn chế: Các chuỗi khối khác nhau có thể không hoàn toàn tương thích với nhau, do đó sẽ cần phải có sự thực hiện các cải tiến để cải thiện tính tương thích trong tương lai.
Độ phức tạp của việc tích hợp: Việc tích hợp các chuỗi khối khác nhau vào Polkadot thông qua XCM có thể khá phức tạp và đòi hỏi kiến thức chuyên môn về blockchain.
Quản lý rủi ro hệ thống: Vì XCM cho phép giao tiếp giữa các chuỗi khối khác nhau, vì vậy cũng có thể có một số rủi ro hệ thống như sự cố bảo mật hay lặp lại giao dịch, yêu cầu các biện pháp quản lý rủi ro để đảm bảo tính an toàn và tin cậy của hệ thống.

So Sánh XCM Của Polkadot Với IBC Của Cosmos

Tính năng	XCM (Polkadot)	IBC (Cosmos)
Khả năng giao tiếp giữa chuỗi khối	Có	Có
Tốc độ giao tiếp giữa chuỗi khối	Nhanh chóng	Nhanh chóng
Tính khả dụng	Cao	Cao
Tiềm năng tích hợp với nhiều chuỗi khối	Có	Có
Khả năng mở rộng	Có	Hạn chế
Độ tương thích giữa các chuỗi khối	Cần cải tiến	Tốt
Độ phức tạp trong việc tích hợp	Cần kiến thức chuyên môn về blockchain	Cần kiến thức chuyên môn về blockchain
Quản lý rủi ro hệ thống	Cần biện pháp đảm bảo tính an toàn và tin cậy	Cần biện pháp đảm bảo tính an toàn và tin cậy

Tóm lại, cả XCM của Polkadot và IBC của Cosmos đều cho phép các chuỗi khối khác nhau có thể giao tiếp và trao đổi dữ liệu và tài sản một cách dễ dàng. Tuy nhiên, XCM có vẻ có tiềm năng mở rộng cao hơn so với IBC. Cả hai đều cần sự quản lý rủi ro hệ thống và cần kiến thức chuyên môn về blockchain để tích hợp các chuỗi khối khác nhau.

Dự Phóng Cá Nhân Về XCM

XCM là cốt lỗi của Internet of Blockchain trên Polkadot, giúp loại bỏ rào cảng giữa các chuỗi khối. Với cộng nghệ mới là một ngăn xếp trong Polkadot và có độ phức tạp cao nên XCM mang nhiều kỳ vọng của đội ngũ phát triển và người dùng.

Nếu đúng như những gì đã đề cập từ dự án thì XCM có thể giúp Polkadot vượt mặt Cosmos. Nhưng về mặt xây dựng và thu hút dự án thì có lẽ Polkadot đang yếu thế hơn khi Cosmos có bộ SDK khá hoàn chỉnh, dễ sử dụng cũng như tinh chỉnh tùy ý, điểm đặc biệt nhất là Cosmos cho phép các Layer 1 sử dụng chính Token của mình để thanh toán phí và dự án phát triển trong hệ sinh thái Cosmos tách biệt nhau, không ảnh hưởng bởi nhau.

Nhưng dù sao thì Polkadot với Cosmos cũng đang là 2 nền tảng Internet of Blockchain đáng chờ đợi nhất vào chu kỳ sắp tới. Và mọi thứ chưa thực sự rõ ràng, vẫn có thể thay đổi vị thế và công nghệ trong chặn đường tiếp theo.

Tổng Kết

XCM là phần rất quan trọng trong Polkadot, nhưng vì công nghệ và độ phức tạp cao nên nó vẫn chưa thực sự hoạt động ổn định và tối ưu. Nên để Polkadot phát triển thì ngay bây giờ cần hoàn thiện XCM rồi sau đó mới phát triển tiếp những vệ tinh khác.

Như vậy mình đã làm rõ XCM là gì? Đây là một trong những phần kiến thức rất khó hiểu nên mình hy vọng bài viết của mình giúp bạn hiểu hết kiến thức một cách dễ nhất và nhớ lâu nhất!