Đề xuất UNIfication được Hayden Adams - CEO của Uniswap Labs công bố vào ngày 11/11/2025 đánh dấu một cột mốc mang tính bước ngoặt trong lịch sử phát triển của giao thức Uniswap. Khác với những lần nâng cấp kỹ thuật trước đây, UNIfication là bản kế hoạch tái cấu trúc toàn diện, không chỉ thay đổi về mặt kỹ thuật mà còn tái thiết lại cả tokenomics, cơ chế doanh thu và tổ chức quản trị của hệ sinh thái. Hãy cùng Hak Research tìm hiểu sâu hơn về đề xuất này trong bài viết này nhé

Trước khi vào bài viết, mọi người có thể tham khảo một số bài viết sau để có thêm kiến thức về thị trường Crypto nhé

Đề Xuất UNIfication: Bước Ngoặt Tái Cấu Trúc Toàn Diện

Vào rạng sáng ngày 11/11/2025, đề xuất UNIfication được khởi xướng trực tiếp bởi Hayden Adams – CEO của Uniswap Labs đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển của giao thức Uniswap. Đây không chỉ đơn thuần là một bản cập nhật kỹ thuật như những lần nâng cấp trước mà là một kế hoạch tái cấu trúc toàn diện bao gồm cả thay đổi trong tokenomics, mô hình doanh thu và cơ cấu tổ chức giữa hai thực thể vốn tách biệt là Uniswap Labs và Uniswap Foundation.

Trong suốt nhiều năm, Uniswap vẫn giữ mô hình vận hành truyền thống: Labs tập trung phát triển sản phẩm và hạ tầng kỹ thuật còn Foundation phụ trách mảng quản trị, Grants và cộng đồng. Cách tiếp cận này từng giúp Uniswap duy trì tính phi tập trung nhưng cũng dần bộc lộ sự thiếu thống nhất trong tầm nhìn và hướng đi. UNIfication ra đời như một lời tuyên bố rằng Uniswap đã bước vào giai đoạn trưởng thành, cần một hệ thống vận hành gắn kết hơn để phát huy hết tiềm năng.

Mục tiêu cốt lõi của UNIfication là biến Token UNI thành một tài sản có dòng tiền thực, mang lại giá trị kinh tế cụ thể cho người nắm giữ. Thông qua việc kích hoạt cơ chế Fee Switch và tái cấu trúc dòng doanh thu, Uniswap mong muốn gắn sự tăng trưởng của giao thức trực tiếp với lợi ích của các UNI holders. Bên cạnh đó, UNIfication hướng tới việc thống nhất toàn bộ hệ sinh thái Uniswap thành một khối vận hành duy nhất, xóa bỏ ranh giới giữa Labs và Foundation. Thay vì hai tổ chức hoạt động song song với mục tiêu khác nhau, Uniswap sẽ trở thành một thực thể tập trung hoàn toàn vào việc mở rộng giao thức và nâng cao giá trị dài hạn cho cộng đồng. Đây chính là bước khởi đầu cho kỷ nguyên mới của Uniswap nơi giá trị của token UNI lần đầu tiên gắn liền với hiệu suất thật của nền tảng.

Hai Trụ Cột Cốt Lõi Của UNIfication

Kích hoạt Fee Switch – Giao thức bắt đầu thu phí thực

Lần đầu tiên, Uniswap sẽ giữ lại một phần phí giao dịch thay vì chuyển toàn bộ cho các nhà cung cấp thanh khoản như trước đây. Cụ thể như sau:

  • Đối với Uniswap V2: Trước đây, các Pool trên Uniswap sẽ có mức phí 0.3% và toàn bộ khoản phí này sẽ được phân bổ cho LP nhưng sau khi đề xuất UNIfication được thông qua, Uniswap sẽ thu 0.05% trên tổng số phí và 0.25% còn lại dành cho LP
  • Đối với Uniswap V3: Sẽ có mức tỉ lệ khác nhau đối với từng Pool phí chẳng hạn đối với các Pool 0.01% và 0.05% ban đầu sẽ được đặt bằng 1/4 phí LP trong khi đối với các Pool 0.3% và 1%, phí giao thức được đặt bằng 1/6 phí LP

Toàn bộ số phí này sẽ được đưa vào hệ thống TokenJar – một Smart Contract trung gian nơi các khoản phí tích lũy được chuyển tiếp tới Firepit để quy đổi thành UNI và tiến hành Burn trực tiếp trên chuỗi. Cơ chế này tạo ra mối liên kết chặt chẽ giữa doanh thu của giao thức và giá trị của Token UNI. Thay vì chỉ đóng vai trò biểu quyết trong quản trị, UNI giờ đây trở thành tài sản có dòng tiền thực, được hậu thuẫn bởi hoạt động giao dịch trên toàn hệ sinh thái Uniswap. Mô hình mới có thể được hiểu đơn giản là Protocol Earns – Token Burns khi giao thức thu được phí, UNI sẽ bị đốt đi, làm giảm nguồn cung và tăng giá trị cho những người nắm giữ lâu dài.

Theo ước tính của nhà phân tích Wajahat Mughal, doanh thu mà Uniswap có thể tạo ra trong năm 2025 dao động từ 114 đến 130 triệu USD tương đương với việc đốt khoảng 2.5% tổng cung UNI mỗi năm. Bên cạnh đó, Uniswap còn lên kế hoạch đốt thêm 100 triệu UNI từ Treasury tương đương khoảng 900 triệu USD, tượng chưng cho lượng phí lẽ ra đã được tích lũy từ năm 2020 đến nay. Nếu tính tổng cả hai nguồn này, giá trị tích lũy của giao thức có thể vượt mốc 1 tỷ USD – một con số cực kì ấn tượng, đánh dấu bước ngoặt lớn nhất trong lịch sử Uniswap kể từ khi ra mắt.

Hợp nhất Uniswap Labs và Foundation

Song song với việc kích hoạt cơ chế thu phí, Uniswap cũng tiến hành tái cấu trúc toàn bộ tổ chức để tối ưu hiệu quả vận hành. Hai thực thể từng hoạt động song song là Uniswap Labs – đơn vị phụ trách phát triển kỹ thuật, sản phẩm và hạ tầng và Uniswap Foundation – tổ chức đảm nhiệm Governance, Grants và cộng đồng sẽ được hợp nhất thành một hệ thống thống nhất.

Theo kế hoạch, Uniswap Labs sẽ ngừng hoàn toàn việc thu phí từ các sản phẩm do mình phát triển như Interface, Wallet hay API nhằm chuyển toàn bộ dòng doanh thu này về cho giao thức. Foundation chỉ duy trì một nhóm nhỏ phụ trách các chương trình tài trợ và quản lí cộng đồng còn lại được sáp nhập vào Labs để thống nhất mục tiêu phát triển.

Bắt đầu tư năm 2026, DAO của Uniswap sẽ phân bổ khoảng 20 triệu UNI mỗi năm làm quỹ pháp triển. Khoản ngân sách này dùng để hỗ trợ các hoạt động mở rộng hệ sinh thái, hợp tác đối tác, pháp triển công cụ cho nhà xây dựng và các thương vụ M & A chiến lược. Mục tiêu cuối cùng của quá trình hợp nhất là tạo ra một Uniswap duy nhất nơi mọi quyết định và nguồn lực đều tập trung vào việc nâng cao giá trị cho người nắm giữ Token UNI thay vì chia tách quyền lực và mục tiêu như trước đây.

Các Cơ Chế Đổi Mới Trong Mô Hình Kinh Doanh

Trong mô hình doanh thu mới của Uniswap, TokenJar và Firepit đóng vai trò là trung tâm của cơ chế tích lũy giá trị. Hai Smart Contract này được thiết kế để tự động thu thập phần phí giao thức và chuyển đổi chúng thành UNI trước khi tiến hành Burn vĩnh viễn. Nhờ vậy, mỗi giao dịch thực hiện trên Uniswap không chỉ mang lại phí cho hệ thống mà còn trực tiếp biến khối lượng giao dịch thành dòng tiền thực cho người nắm giữ UNI. Đây là bước tiến quan trọng giúp kết nối hoạt động của giao thức với giá trị nội tại của token, tạo ra vòng tuần hoàn giao dịch sinh doanh thu – doanh thu đốt token – token tăng giá trị.

Protocol Fee Discount Auction (PFDA) là một trong những sáng kiến nổi bật nhất trong đề xuất UNIfication. Cơ chế này tổ chức các phiên đấu giá Onchain trong đó các MEV Searchers sẽ cạnh tranh để giành quyền được giao dịch trên Uniswap mà không cần trả phí giao thức trong một khoảng thời gian giới hạn. Số tiền đấu giá thắng sẽ được chuyển trực tiếp về giao thức và dùng để đốt UNI. Nhờ vậy, phần lợi nhuận MEV vốn thường chảy về tay các Validator nay được giữ lại trong hệ sinh thái Uniswap đồng thời giúp cải thiện hiệu suất và lợi nhuận của các nhà cung cấp thanh khoản (LP). PFDA không chỉ mang lại nguồn thu mới mà còn góp phần làm thị trường đạt hiệu quả cao hơn bằng cách hạn chế thất thoát giá trị ra ngoài.

Aggregator Hooks ra mắt trong Uniswap v4, mở rộng đáng kể phạm vi doanh thu của giao thức. Nếu như trước đây Uniswap chỉ thu phí trên khối lượng giao dịch nội bộ thì với Aggregator Hooks, giao thức có thể thu phí cả trên các nguồn thanh khoản bên ngoài như các Dexx khác, AMM độc lập hay Pool chuyên biệt ngoài hệ sinh thái. Cơ chế này biến Uniswap từ một sàn giao dịch đơn lẻ thành một lớp trung gian thanh khoản của toàn bộ thị trường Onchain nơi mọi dòng thanh khoản đều đi qua và đóng góp doanh thu về cho giao thức. Đây là nền tảng quan trọng giúp Uniswap trở thành bộ hạ tầng cốt lõi cho các giao dịch phi tập trung trong kỷ nguyên Web3.

Bên cạnh đó, Unichain Sequencer Fees đóng vai trò như cầu nối trực tiếp giữa tăng trưởng của mạng lưới và giá trị của UNI. Toàn bộ phí Sequencer trên Unichain sau khi trừ chi phí blob và phần chia cho Optimism sẽ được chuyển vào cơ chế đốt UNI. Điều này có nghĩa là mỗi hoạt động trên Unichain từ giao dịch, triển khai ứng dụng cho đến xử lý Block đều góp phần làm giảm nguồn cung của UNI. Cách thiết kế này giúp gắn chặt lợi ích của người nắm giữ token với sự phát triển của mạng lưới Unichain đồng thời tạo ra nguồn doanh thu ổn định và dài hạn cho giao thức.

Tác Động Của Đề Xuất UNIfication

Động lực tăng trưởng dài hạn cho Token UNI

Rõ ràng sự xuất hiện của UNIfication mang lại nhiều tác động tích cực với Token UNI trong dài hạn khi mà hoạt động Burn UNI sẽ diễn ra liên tục, điều này sẽ tạo lực cầu cố định cũng như gia tăng niềm tin của các UNI Holder. Nhìn lại, cơ chế Burn Token dựa trên doanh thu không phải là mới mà đã xuất hiện từ lâu và hầu như đều tạo được tác động tích cực đến giá Token của dự án

  • Aave là một ví dụ tiêu biểu trong năm 2025. Aave đã kích hoạt thành công cơ chế Buyback + Distribution, sử dụng doanh thu thực tế từ giao thức để mua lại và phân phối lại token AAVE cho cộng đồng. Mô hình này giúp giá AAVE tăng 75% chỉ trong một năm, trở thành hình mẫu cho khái niệm Sustainable Tokenomics nơi doanh thu vận hành trực tiếp nuôi dưỡng giá trị token thay vì chỉ dựa vào phát hành mới
  • Ethena với stablecoin USDe: Dự án này triển khai mô hình Revenue Backed Stablecoin trong đó dòng phí giao thức được chuyển hóa thành Yield thực cho người nắm giữ USDe. Cách tiếp cận của Ethena không chỉ củng cố niềm tin vào Stablecoin phi tập trung mà còn mở ra hướng mới cho việc biến hoạt động giao thức thành nguồn thu ổn định cho cộng đồng

Bằng việc kết hợp đồng thời Fee Switch, cơ chế Burn, Protocol Fee Discount Auction (PFDA) và Aggregator Hooks, Uniswap không chỉ xây dựng nguồn doanh thu từ phí giao dịch mà còn mở rộng sang các kênh khác như MEV, Aggregator hooks và sequencer. Đây là mô hình đa tầng doanh thu - một Multi Stream Revenue Model giúp Uniswap tiến gần hơn tới cấu trúc Protocol as a Company nơi giao thức vận hành như một doanh nghiệp có dòng tiền thực, tự duy trì và liên tục phân phối giá trị trở lại cho cộng đồng UNI.

Giảm tình trạng các Scammy Pool

Khi Uniswap chưa thu phí giao thức nghĩa là 100% phí giao dịch thuộc về LP. Điều này vô tình tạo môi trường hoàn hảo cho các Pool lừa đảo hoặc Wash Trading Bot vì họ có thể giả tạo Volume mà không phải trả thêm bất kỳ chi phí cố định nào cho giao thức

Ví dụ:

  • Một Honeypot Pool (dụ người vào mua token không thể bán) thường tạo hàng nghìn giao dịch giả để đẩy Volume lên khiến Token trông đang hot
  • Các Bot Wash Trade có thể Swap qua lại hàng triệu USD giá trị token để thổi phồng số liệu TVL và Volume nhằm tăng thứ hạng trên Dex Screener hay CoinGecko

Vì Uniswap không thu phí, các hành vi này gần như không có chi phí vận hành, chỉ cần trả gas. Khi Fee Switch được bật, mọi giao dịch (kể cả Scam) đều bị trừ ít nhất 0.05% phí cho giao thức. Điều này tạo ra một thách thức lớn và đương nhiên sẽ giảm tình trạng xuất hiện Scammy Pool trên thị trường đặc biệt là trên Base với thống kê khoảng 50% Volume từ các Pool kiểu này

Thách thức với các LP

Việc kích hoạt cơ chế Fee Switch tuy mang lại dòng doanh thu trực tiếp cho giao thức nhưng cũng đồng thời tạo ra áp lực không nhỏ lên các nhà cung cấp thanh khoản. Khi một phần phí giao dịch được chuyển từ LP sang giao thức, lợi nhuận của LP có thể giảm từ 10-25% tùy Pool phí. Điều này dẫn đến nguy cơ thanh khoản sẽ rời khỏi Uniswap để tìm đến những nền tảng có lợi xuất hấp dẫn hơn như Aerodrome hay PancakeSwap.

Ngoài ra, các LP cũng có thể giảm bớt tình trạng thất thoát này bằng cách tạo các Pool có % fee cơ bản cao chẳng hạn như 1% hay 2%. Điều này sẽ ảnh hưởng đến trải nghiệm giao dịch của người dùng khi họ phải trả nhiều phí hơn cho 1 giao dịch của mình. Mặc dù mang lại tác động tích cực cho Token UNI nhưng lại tác dụng ngược tiêu cực với chính người dùng và LP trên Uniswap

Tổng Kết

Đề xuất UNIfication không chỉ là một bản cập nhật mang tính kỹ thuật mà là sự tái định hình toàn diện mô hình hoạt động của Uniswap. Việc kích hoạt Fee Switch, triển khai cơ chế burn UNI và đưa vào các công cụ mới như PFDA, Aggregator Hooks hay Unichain Sequencer Fees giúp Uniswap tạo ra dòng doanh thu thực, chuyển mình thành một giao thức có khả năng tự vận hành và phân phối giá trị dài hạn cho cộng đồng UNI holders.