NFT là gì? Bên cạnh Defi thì NFT là 1 lĩnh vực bùng nổ và ngày càng phát triển, dựa trên công nghệ Blockchain. Năm 2021 chứng kiến sự bùng nổ của GameFi và NFT khi người người nhà nhà đều nói về Metaverse và NFT, vậy NFT là gì và các tiêu chí gì để lựa chọn, đánh giá 1 dự án NFT có tiềm năng có thể đầu tư hay không? Hãy cùng Hak Research đi tìm hiểu nhé.!
NFT là gì?
NFT là gì? NFT là viết tắt của cụm từ Non–Fungible Token (Token không thể thay thế). Mỗi NFT là một tập tin độc nhất và vì vậy, chúng là duy nhất và không thể hoán đổi cho nhau. NFT có thể tồn tại dưới nhiều dạng tệp kỹ thuật số như tác phẩm nghệ thuật, âm thanh, video, một món đồ chơi điện tử hay bất kỳ tác phẩm sáng tạo nào. NFT dựa trên những điểm mạnh của blockchain, sử dụng blockchain làm giấy chứng nhận cho các tập tin trên.
NFT được tạo ra như thế nào?
Để tạo ra 1 NFT có rất nhiều cách, thông dụng nhất là tạo ra thông qua giao thức ERC-721, một giao thức phát hành tài sản không thể thay thế trên Blockchain Ethereum, đây là cách đầu tiên NFT được tạo ra. Tuy nhiên vì giao thức ERC-721 này khá giới hạn việc gắn use case của NFT vào, đa phần là lưu giữ như 1 vật kỷ niệm và có giá trị tinh thần, sưu tập.
Thấy được tương lai và tiềm năng của NFT nhiều hơn giá trị sưu tập, cần phải gắn thêm các use case và NFT cần có tính ứng dụng hơn, nên sau đó giao thức ERC-1155 được ra đời. Giao thức này tạo ra NFT và cho phép 1 smart contract quản lý nhiều loại tài sản hơn. Như chúng ta thấy rằng NFT bùng nổ trong Gamefi là do có ERC-1155, đây là sự lựa chọn tuyệt vời vì trong Game trên Blockchain có rất nhiều items tài sản cần được mã hoá. Ngoài ra thì ERC-1155 còn có nhiều tính ứng dụng tương lai như quản lý cổ phiếu, bất động sản…tạo ra nhiều tính ứng dụng với NFT.
Bên cạnh Blockchain Ethereum thì 1 đối trọng không kém là NFT thuộc Binance Smart Chain (BSC), Blockchain này cũng tạo ra NFT dựa trên 2 tiêu chuẩn BEP-721 và BEP-1155. Cách vận hành của 2 tiêu chuẩn giao thức này giống tương tự như ERC-721 và ERC-1155 của Ethereum, điểm mạnh của BSC là Blockchain này có phí đúc NFT rẻ hơn khá nhiều so với Ethereum.
Ưu, nhược điểm của NFT
Ưu điểm
NFT dần trở thành xu hướng và ngày càng phát triển bùng nổ, dựa vào điểm mạnh của Blockchain nên nhu cầu số hoá tài sản của người dùng càng ngày càng cao. Số hoá thành NFT thì tài sản số thành duy nhất và được định danh trên Blockchain, có tính lưu giữ vĩnh viễn, không thể làm giả như tài sản ngoài đời. Có thể truy xuất nguồn gốc và quản lý dễ dàng.
Bên cạnh đó tài sản NFT có thể tiếp cận xuyên biên giới, không giới hạn vấn đề địa lý, di chuyển như tài sản truyền thống. Ngoài ra NFT càng phát triển thì tiềm năng tăng giá lớn hơn tài sản thực tế vì tiếp cận được nhiều người nên tính lan truyền rất nhanh. Chi phí giao dịch rất rẻ và thời gian giao dịch nhanh chóng.
Nhược điểm
NFT là xu thế, là trend nên đôi lúc sự phát triển quá nhanh chóng khiến cho số lượng NFT được sáng tạo và đúc ra trên Blockchain là rất nhiều. Chính vì việc đó nên ngược điểm của NFT chính là khả năng biến động về giá của tài sản phụ thuộc vào trend, thêm nữa là tính thanh khoản cũng phụ thuộc vào sự quan tâm, hứng thú của người muốn sở hữu.
Việc định giá tài sản cũng là vấn đề nan giải, khi NFT được tạo ra bởi cá nhân và việc định giá hoàn toàn trên cảm tính và sự thu hút của tác giả, backer đằng sau. Ngoài ra việc NFT ảnh hưởng lớn bởi thị trường tài chính truyền thống là khá mạnh mẽ, khi thị trường sôi động thì lượng giao dịch rất mạnh, còn khi thị trường ảm đạm thì lượng giao dịch giảm rất nhiều.
Sự khác biệt giữa NFT và Token coin
Giống nhau
- Cả NFT và Token coin đều là tài sản được tạo ra trên Blockchain, đều phi tập trung và ẩn danh.
- NFT và Token coin đều có thể lưu trữ trên ví Blockchain, đều có thể chuyển lên sàn giao dịch để trao đổi, giao dịch. Với token thì chuyển lên sàn giao dịch token, còn với NFT thì chuyển lên các sàn NFT MarketPlate được hỗ trợ cho mạng lưới đó.
Khác nhau
- Với Token coin thì được hỗ trợ bởi nhiều sàn tập trung và phi tập trung hơn, được hỗ trợ đa mạng lưới và tính thanh khoản tức thì cao hơn NFT (gần như ngay lập tức).
- Với Token coin thì có thể phân mảnh và chia nhỏ thành nhiều phần nhỏ và bán 1 phần trong số đó (ví dụ 0.001 token). Còn với NFT thì điều này không thể, mỗi NFT được đúc với 1 thể thống nhất và không thể chia nhỏ, chỉ có thể giao dịch theo đơn vị riêng biệt và duy nhất.
Các tiêu chí đánh giá 1 dự án NFT
Như trên chúng ta đã tìm hiểu định nghĩa về NFT là gì và cách nó được tạo ra, cũng như điểm mạnh yếu của nó. Bây giờ chúng ta cùng đi sâu vào tìm hiểu, với Token coin thì tôi có những tiêu chí đánh giá dự án, vậy thì có những tiêu chí nào để có thể giúp tôi đánh giá đươc NFT hay không?
Với NFT cũng được tạo ra và được trao đổi, đầu tư, nắm giữ như token coin, và bản thân khi chúng ta có ý định đầu tư, nắm giữ cũng cần các yếu tố để đánh giá dự án đó để đưa ra quyết định cho mình. Cơ bản thì cũng như những gì chúng ta tìm hiểu đánh giá với dự án phát hành token mà thôi.
Nguồn gốc, tác giả, backer của NFT
Điều đầu tiên chúng ta cần tìm hiểu và xác định đó là NFT này đến từ đâu và do ai tạo ra?
Như đã nói ở trên thì NFT được tạo ra theo các giao thức phổ biến là ERC-721, ERC-1155, BEP-721, BEP-1155…. chúng ta cần xác định được NFT này được tạo ra bởi mạng lưới nào.
Bên cạnh đó cần xác định được tác giả của bộ sưu tập NFT này là ai? Với NFT mang giá trị sưu tầm thì điều này khá quan trọng, bên cạnh giá trị duy nhất thì với mỗi bộ sưu tập NFT, người tạo ra NFT cần bỏ chất xám để sáng tạo. Mỗi NFT được tạo hình được coi là tác phẩm, nên cần đáp ứng được phần nhìn.
Giống như bạn đi mua 1 bức tranh, 1 quyển sách thì bạn thường để ý tới độc giả của nó là ai, có nổi tiếng không? được phát hành bởi nhà xuất bản nào? thì với NFT cũng vậy, yếu tố này quyết định khá nhiều tới sự thu hút của NFT.
Bên cạnh đó với 1 số loại NFT mang tính ứng dụng thì việc ai đầu tư vào dự án này, ai truyền thông đại diện, ai phát hành cho bộ sưu tập NFT này cũng là 1 yếu tố rất quan trọng. Ví dụ như bộ sưu tập NFT Bored Ape Yacht Club (BAYC) đã bùng nổ và có giá khủng khiếp thế nào.
Chủ đề của bộ sưu tập NFT
Giống như các dự án ra Token Coin làm về các mảng trong 1 hệ sinh thái, thì với mỗi bộ sưu tập NFT cần phải có chủ đề của nó. Điều này giống như các bộ sưu tập thời trang cần mang chủ đề, xuân – hạ – thu – đông. Hoặc các bức tranh, bức ảnh cần nói về 1 chủ đề nhất định.
Xác định bộ sưu tập NFT thuộc về chủ đề gì, có phải là chủ đề hot, trending hay không? Các NFT mang tính ứng dụng thì tính ứng dụng đó có cao không? Có phải hướng tới các vấn đề cần được giải quyết hay không?
Những ví dụ chúng ta thấy như bộ sưu tập BAYC được tạo hình từ các con khỉ với nhiều trang phục, phong thái khác nhau. Hay như bộ sưu tập DeGods với giá trị Defi đính kèm khi cho stake NFT lấy lợi nhuận.
Cộng đồng của dự án NFT và sự Fomo
Điều tiếp theo chúng ta cần xác định và rất quan trọng với NFT đó là cộng đồng. Với 1 loại tài sản mang tính cộng đồng cao như NFT thì việc có nhiều người quan tâm, bàn luận, và mong muốn sở hữu là điều vô cùng quan trọng. Điều này quyết định tới sự thanh khoản của NFT hoặc khả năng sinh lời của NFT.
NFT được truyền thông bởi qua các kênh như Hệ sinh thái, NFT Market Plate, KOLs. Các kênh Social như Telegram, Discord dự án, Medium, Twitter…. Chúng ta cần đo đếm các số liệu này xem lượng người follow có cao không? Có tăng lên theo thời gian không? Số lượng user active có thường xuyên hay không? Xu hướng có muốn chấp nhận sở hữu ở mức giá nhất định không?….Ngoài ra dự án hoặc các sàn NFT hỗ trợ có chạy chương trình MKT, airdrop cho dự án để tạo sự Fomo hay không?
Tất cả những điều này đều là cốt yếu để giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về những thứ đang xảy ra xung quanh dự án NFT và bộ sưu tập đó. Từ đó có quyết định đầu tư hay là không.
Tổng cung NFT và phân loại độ hiếm
Giống với Token khi cần tìm hiểu về tổng cung tối đa là bao nhiêu từ đó có thể định giá dựa trên giá trị, tổng cap….NFT cũng cần tìm hiểu đánh giá về khía cạnh này.
Bộ sưu tập NFT đó có tổng cung có thể mint ra là bao nhiêu NFT? Có tổng cung tối đa hay không? Có giới hạn hay không? Có điều kiện gì cần thiết để có thể mint ra hay không? Nếu số lượng NFT nhiều quá đồng nghĩa với giá trị NFT không cao.
Khác với Token là chỉ có số lượng chứ không có loại token, các token được phát hành ra là đồng nhất và không có sự khác biệt. NFT thì khác vì tính độc nhất nên độ hiếm và khác biệt là cốt lõi của NFT, đa phần 1 NFT được cấu thành bởi nhiều thành phần khác nhau tạo nên sự khác biệt và duy nhất của nó.
Trong 1 bộ sưu tập NFT sẽ không có NFT nào giống NFT nào cả, bên cạnh đó tác giả sẽ tạo ra các NFT có các bộ phận quyết định nên độ hiếm khác nhau của NFT. Và tất nhiên NFT càng có độ hiếm cao thì càng có nhiều giá trị. Ngoài ra với 1 số dự án khi sở hữu NFT độ hiếm cao khác nhau sẽ quyết định những quyền lợi khác nhau cho người sở hữu. (NFT game, NFT dự án kèm Defi….)
Tính ứng dụng của NFT
Ngoài những thứ trên thì cái chúng ta cần xét tới đó là tính ứng dụng (use case) của NFT. Như nói ở phần trước thì NFT sẽ có loại mang giá trị sưu tầm được phát hành bởi người nổi tiếng. Tuy nhiên giao thức 1155 được phát triển ra là để gắn thêm nhiều tính ứng dụng cho NFT, vậy nên cái chúng ta sẽ thấy được rằng là càng ngày NFT sẽ càng có nhiều tính ứng dụng chứ không đơn thuần là mang tính sưu tầm nữa.
- Tính ứng dụng trong Defi như có thể thế chấp NFT để vay, stake NFT như 1 tài sản được công nhận, được định giá.
- Tính ứng dụng trong GameFi sở hữu NFT để nhận những đặc quyền trong game, để vận hành trong game bằng NFT.
- Tính ứng dụng trong cuộc sống, sở hữu NFT của công ty nào đó để hưởng những đặc quyền, giảm giá, ưu đãi VIP (Bóng đá, ca nhạc, điện ảnh, thời trang….)
Giá NFT, Tính thanh khoản
Việc định giá 1 NFT phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đã kể trên, khi chúng ta đã xác định được các tiêu chí vừa rồi thì giờ là lúc xem giá NFT được định giá có hợp lý hay không? Tất nhiên giá còn quyết định bởi sự Fomo của thị trường. Tuy nhiên chắc hẳn bạn đi theo những bước người viết đề ra thì giờ bạn cũng có thể xác định phần nào về giá NFT dự án bạn định đầu tư có hợp lý hay bị fomo quá mức.
Ngoài việc được đúc trên Blockchain nào cũng sẽ quyết định NFT bán với giá token Blockchain đó. Với những NFT mang độ hiếm cao thì chắc hẳn giá trị sẽ cao, hoặc NFT được 1 tên tuổi lớn phát hành ra thì giá trị cũng tương ứng với điều đó.
Giá NFT cũng có tính chu kỳ và có Market Marker làm giá cho NFT như token, vậy nên cần timing thời điểm sở hữu NFT cho hợp lý, tránh bị fomo quá mức. Với NFT việc sở hữu sớm, thời gian đầu cũng là điều rất quan trọng khiến cho bạn nắm được nhiều lợi thế.
Tính thanh khoản của NFT cũng là 1 vấn đề đã được nhắc tới, thanh khoản không được nhanh như Token vì tính không phân mảnh và độc nhất. Với những bộ sưu tập NFT lớn với giá cực kỳ cao thì tính thanh khoản còn thấp hơn nhiều, chỉ dành cho 1 số người sở hữu. Ngoài ra tính thanh khoản còn phụ thuộc vào thị trường Crypto có sôi động hay không, đơn giản NFT là 1 phần trong đó, 1 thị trường ngách.
Tổng kết và đánh giá tiềm năng của NFT
Đây là điều cuối cùng trong các tiêu chí đánh giá NFT mà người viết nhắc tới. Đơn giản vì người viết nhận thấy NFT là 1 thị trường rất tiềm năng trong tương lai. Bạn đọc tới đây chắc cũng hiểu điều đó, chúng ta đã thấy NFT biến đổi như thế nào, và càng ngày càng có nhiều use case được áp dụng vào NFT. Khái niệm NFT, Metaverse ra đời tương lai việc NFT áp dụng vào trong đời sống 1 cách sâu rộng như Blockchain sẽ làm là điều không cần phải bàn cãi.
NFT là gì? Vậy chúng ta sẽ làm gì khi chứng kiến sự biến đổi của làn sóng đó, có phải chúng ta cần những tiêu chí này để bắt tay dần để ý tới mảnh đất còn nhiều sơ khai này hay không?
Bài viết dựa trên kinh nghiệm và quan điểm cá nhân, hy vọng người đọc có thêm nhiều kiến thức để có thể tự nhận định được dự án NFT tiềm năng cho bản thân mình. Hãy follow Hak Research để đọc thêm nhiều bài viết hữu ích của chúng mình nhé.!
💁 Disclaimer: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin và không được coi là lời khuyên đầu tư. Thị trường crypto luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro nên hãy tìm hiểu thật kĩ trước khi có quyết định mua bán.
