zkSync L3 Là Gì? Tổng Quan Về Hyperchain, Hyperbridge Cấu Thành Nên zkSync L3

zkSync L3 là gì? zkSync L3 là một sản phẩm bên cạnh zkSync Lite và zkSync Era hướng tới tầm nhìn tối thượng là Layer 3. Vậy zkSync L3 có điều gì thú vì thì mọi người cùng mình tìm hiểu zkSync L3 là gì trong bài viết dưới đây nhé.

Để hiểu hơn về zkSync L3 thì mọi người có thể tham khảo một số bài viết dưới đây:

zkSync L3 Là Gì?

Bối cảnh thị trường Layer 2

Layer 2 ra đời với mục đích cải thiện về khả năng mở rộng bao gồm tốc độ giao dịch và phí giao dịch trên Layer 1 mà ở đây là Ethereum. Tính đến thời điểm hiện tại các Optimistic Rollup như Arbitrum hay Optimism đang làm rất tốt nhiệm vụ của mình khi mà lượng transactions đã tăng gấp 10 lần chỉ trong vòng 1 năm ngắn ngủi. Rõ ràng, người dùng đang có xu hướng dịch chuyển từ Layer 1 sang Layer 2.

TVL của Arbitrum hay Optimism cũng gia tăng chóng mặt và hệ sinh thái của 2 nền tảng này cũng ngày cảng mở rộng. Ở nhiều khía cạnh, các Optimistic Rollup đang làm tốt trong việc san sẻ công việc, người dùng với Ethereum

Tuy nhiên, bản thân các Layer 2 vẫn tồn tại một số vấn đề như:

Lượng phí giao dịch đã rẻ hơn so với Ethereum tuy nhiên mức phí vẫn đạt ở mức cao so với phần đông người dùng mặc dù đã trải qua nhiều sự nâng cấp.
Các giao thức chuyên về Trading, NFT và Gaming cần một tốc độ nhanh hơn với lượng phí rẻ hơn rất nhiều so với các nền tảng Layer 2 hiện tại.

Có thể nói rằng vẫn cần thêm nhiều giải pháp song song với việc kì vọng vào EIP 4488 hay đặc biệt là EIP 4844 trong việc gia tăng tốc độ giao dịch và giảm phí giao dịch trên Layer 2. Và Layer 3 là một trong những giải pháp đó.

Tổng quan về zkSync L3

Nếu như Arbitrum gần đây đã giới thiệu tới mô hình Layer 3 của riêng mình là Arbitrum Orbit được chạy trên Arbitrum Nitro (sau đó sẽ là Stylus), Optimism đã công bố OP Stack với tầm nhìn Superchain thì zkSync cũng có một Layer 3 cho riêng mình có tên là zkSync L3.

zkSync L3 bao gồm 3 thành phần chính:

Layer 1 là Ethereum đảm bảo vệ tính bảo mật và phi tập trung cho các lớp Layer được xây dựng phía trên bởi vì các giao dịch dù có diễn ra ở Layer 2 hay Layer 3 thì cũng đều được đồng thuận và lưu trữ tại Layer 1.
Layer 2 được gọi là Base Chain thừa hưởng bảo mật từ Layer 1, tương thích với EVM và có khả năng mở rộng từ 10x - 100x so với Layer 1.
Layer 3 được gọi là Hyperchain

Các Layer 3 được xây dựng trên Layer 2. Các Layer 3 có thể là các Blockchain độc lập hoặc các DApp chuyên biệt cho các mảnh khác nhau được zkSync gọi là HyperChain. Và các HyperChain có một số các đặc điểm bao gồm:

Các HyperChain được liên kết với nhau thông qua một cây cầu duy nhất gọi là HyperBridge.
Các HyperChain có thể tùy chọn các khả năng mở rộng như zkRollup, zkPorter hay Validium tùy thuộc vào nhu cầu của dự án muốn thiên về bảo mật hay khả năng mở rộng. Ví dụ như zkRollup tập trung vào bảo mật hơn so với zkPorter hay Validium.
Các HyperChain có quyền lựa chọn quyền riêng tư cho người dùng hay không? Lựa chọn native token của mình làm phí giao dịch hoặc không?

Đi vào chi tiết hơn, với giải pháp Layer 3 trên zkSync thì các nhà phát triển có thể chọn 3 tùy chọn tính khả dụng dữ liệu. Các nhà phát triển bắt buộc phải đánh đổi giữa các yếu tố như phí giao dịch, hiệu suất và bảo mật.

zkRollup: Tùy chọn này nếu nhà phát triển ưu tiên bảo mật cho mạng lưới thường sẽ tốt cho các hệ sinh thái thiên về DeFi.
zkPorter: Tùy chọn này nếu nhà phát triển muốn tối ưu về khả năng mở rộng thường sẽ tốt cho các hệ sinh thái thiên về Gaming, NFT.
Validium: Tuy chọn với hiệu suất cao nhất cao hơn cả zkPorter với độ bảo mật tương đối thấp.

Không dừng lại ở tùy chọn tính khả dụng dữ liệu mà các nhà phát triển tùy chính thêm HyperChain fractal bao gồm:

Quyền riêng tư có thể tuy chỉnh.
Tự do tùy chỉnh tokenomics, incentive: Các HyperChain tùy ý cho ra mắt native token của riêng mình để đảm bảo incentive cho các Sequencer, Prover hay DA.
Sử dụng HyperBridge như một cầu xuyên chuỗi với tầm nhìn tương tự như IBC trên Cosmos hay XCMP trên Polkadot.

Có thể thấy rằng zkSync L3 hướng tới mô hình kết hợp giữa Internet of Blockchain và Modular Blockchain hoàn toàn. Có thể thấy rằng trong các mô hình Layer 3 thì có thể thấy rằng mô hình của zkSync là tham vọng nhất tuy nhiên chắc chắn sẽ gặp nhiều vấn đề trong quá ktrình phát triển.

Một Số Những Ưu & Nhược Điểm Của zkSync L3

Bên cạnh những đặc điểm thì zkSync L3 còn có một số các ưu điểm như sau:

Với Layer 2, zkSync kì vọng hiệu suất sẽ tăng khoảng từ 10 - 100 lần so với Layer 1 nhưng với các Layer 3 thì hiệu suất là vô hạn.
Chi phí lưu trữ dữ liệu trên Layer 3 sẽ giảm theo cấp số nhận từ việc lưuạ chọn các giải pháp về tính khả dụng dữ liệu.
zkSync sẽ cải tiến liên tục SDK để giúp việc xây dựng một Layer 3 dễ hơn gấp 10 lần.
Không chỉ hỗ trợ Sodility hay Vyper mà zkSync kì vọng hỗ trợ thêm nhiều các ngôn ngữ lập trình phổ biến như Rust, C++, Swift,...
Bảo mật của HyperBridge cao hơn gấp 10 lần so với những nền tảng Bridge thông thường.

Bên cạnh những ưu điểm, thì zkSync L3 tồn tại một số những nhược điểm như sau:

Mô hình Layer 3 khi triển khai thực tế sẽ phức tạp hơn rất nhiều các dữ liệu sẽ bị roll nhiều lần, các phức tạp đó có thể dẫn đến các lỗi sai trong khi vận hành.
Khi mà tốc độ cao và phí tiềm cận về 0 thì người dùng sẽ thường xuyên spam giao dịch dẫn tới mạng lưới bị tắc ngẽn thậm chí bị shutdown như câu chuyện của Solana hay Polygon.
Layer 3 vẫn còn đang trên lí thuyết và khi đưa vào thực tế sẽ gặp rất nhiều các vấn đề khác nhau.

Lộ Trình Phát Triển

Theo Matter Labs đơn vị xây dựng và phát triển zkSync thì bài viết về Layer 3 lần cuối cùng của họ là vào tháng 10/2022 khi đó dự án dự kiến sẽ cho ra mắt mạng Testnet vào thời điểm Quý 1/2023. Nhưng tới nay là bắt đầu giai đoạn cuối Quý 2/2023 thì chúng ta chưa có bất kì thông tin nào. Tuy nhiên, mình dự kiến khoảng cuối 2023 đầ 2024 chúng ta sẽ có các thông tiếp theo về zkSync L3.

Tổng Kết

zkSync L3 đóng vai trò quan trọng trong tầm nhìn Endgame của zkSync tuy nhiên để hoàn thành tầm nhìn của mình thì Matter Labs sẽ cần thêm rất nhiều thời gian.

Mong rằng qua bài viết này mong rằng mọi người đã hiểu thêm về zkSync L3 là gì?