ATOM Economic Zone Động Lực Tăng Trưởng Cho Cosmos Hub

Cosmos nổi tiếng cùng khái niệm Internet of Blockchain với nhiều dự án thành công như Cronos, Kava, Injective,... Tuy vậy, Cosmos Hub - trung tâm của hệ sinh thái hiện vẫn đang loay hoay giải bài toán làm sao để thu giá trị cho ATOM. Mới đây nhất, Atom Economic Zone đã được ra mắt mang theo sứ mệnh và hy vọng từ cả cộng đồng Atom.

Vậy Atom Economic Zone (AEZ) là gì? Tác động của AEZ đến với ATOM ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Tổng Quan Cosmos Hub

Cosmos Hub (Gaia) là blockchain đầu tiên trong hệ sinh thái Cosmos được chính thức mainet vào ngày 14 tháng 3 năm 2019. Hub xây dựng dựa trên những công nghệ đã làm lên tên tuổi của Cosmos như: 

• Cầu nối xuyên chuỗi IBC.
• Bộ công cụ framework Cosmos SDK.
• Cơ chế đồng thuận Tendermint.

Xây dựng nên một mạng lưới kết nối các blockchain độc lập là lý tưởng của Cosmos, nhưng bản thân Hub vẫn luôn có một vai trò quan trọng trong việc định hướng phát triển, cải tiến công nghệ và gia tăng giá trị cho toàn bộ hệ sinh thái Cosmos.

Vai trò quan trọng là vậy nhưng ATOM - đồng Coin đại diện cho Cosmos Hub vẫn luôn bị đánh giá là một tài sản kém hấp dẫn, ít tính năng và không có thu lại được giá trị tương xứng với sự phát triển của hệ sinh thái. Thật vậy, ATOM chỉ được dùng để staking và thanh toán phí mạng lưới cho một số tác vụ đơn giản như nạp rút, deligating và unbonding.

Nhìn sang Ethereum, ETH tham gia vào mọi ngóc ngách của hoạt động DeFi như làm tài sản đảm bảo cho khoản vay hay mint stablecoin, sử dụng là đồng tiền giao dịch trao đổi hoặc thanh toán NFTs, hay trở thành tài sản synthetics tham gia vào mảng phái sinh.

Kém hấp dẫn trong mắt holder làm ATOM giảm giá gây ảnh hưởng trực tiếp  đến hoạt động của Hub, bởi vì:

• ATOM được ví như cửa ngõ thanh khoản vào hệ sinh thái Cosmos nếu ATOM hấp dẫn sẽ thu hút được nhiều dòng tiền và users giúp cho toàn bộ hệ sinh thái nở rộ.
• Cosmos Hub vận hành theo cơ chế Proof-of-Stake nếu giá ATOM thấp, Yield sẽ càng trở nên KÉM hấp dẫn với staker và validators từ đó làm giảm lượng ATOM stake khiến mạng lưới kém bảo mật và phi tập trung hơn. Ngoài ra, giá ATOM thấp đồng nghĩa với "chi phí" cho việc tấn công Hub sẽ rẻ đi cho các hacker.

Trước vấn đề thực tế trên, đội ngũ phát triển Cosmos Hub đã đẩy mạnh nghiên cứu để tìm kiếm giải pháp giúp gia tăng giá trị cho đồng ATOM. Kết quả là vào tháng 9/2022, tại CosmosVerse đề xuất ATOM 2.0 được ra mắt với  với những sự thay đổi lớn nhưng lại bất ngờ thất bại trong việc thuyết phục cộng đồng.

Đề Xuất ATOM 2.0 Thất Bại

Whitepapercủa ATOM 2.0 được chắp bút bởi chính Co-Founder Ethan Bunchman và 11 thành viên khác trong đội ngũ phát triển Cosmos. Đề xuất bao gồm 27 trang với ý tưởng thay đổi toàn bộ tokenomic của ATOM cũng như đưa Cosmos Hub thành một trung tâm chuyên cung cấp dịch vụ Interchain (khá giống với Chainlink cung cấp dịch vụ Oracle), cụ thể:

• Tokenomic: Đề xuất mint thêm ATOM trong vòng 36 tháng đẩy mức lạm phát từ 36.68% lên 41.03%, sau đó, giảm dần lượng mint về mức 300.000 ATOM/tháng tương đương 0.1% lạm phát. 
• Interchain Security: Cung cấp dịch vụ cho thuê "validator", các blockchain chỉ cần tập trung vào việc phát triển hệ sinh thái còn mặt đồng thuận xác thực giao dịch sẽ do Cosmos Hub đảm nhận. Các giao thức sẽ trả một phần transaction fee cho Hub.
• Interchain Allocator: Cung cấp sự hỗ trợ về cả vốn bằng ATOM và users cho những blockchain mới tiềm năng được xây dưng trong hệ sinh thái giúp củng cố vai trò của ATOM.
• Interchain Scheduler: Mang đến một thị trường crosschain block space được token hóa on-chain, được đánh giá  là giải pháp cho MEV.

Đây là những tính năng và thay đổi đầy tham vọng mà đội ngũ đứng sau Cosmos, tuy vậy, ATOM 2.0 đã không được thông qua khi có đến hơn 37% vote No with Veto (Đây là 1 lựa chọn thể hiện sự phản đối mạnh mẽ  hơn NO, 1 đề xuất sẽ bị reject nếu nhận về 1/3 số phiếu No with Veto).

Thất bại của ATOM 2.0 đến từ nhiều yếu tố nổi bật nhất là do thay đổi tokenomics có ảnh hưởng quá lớn mà llaij chưa có tính toán chi tiết về tác động đối với holder hiện tại, cộng đồng chưa hiểu rõ về những phát kiến mới và thông tin sử dụng nguồn tiền được cấp của Treasury còn nhiều mập mờ....

Những lý do này là cơ sở để đội ngũ đứng sau Cosmos Hub nhìn nhận lại vấn đề và tìm ra phương án tiếp cận tối ưu hơn để đạt mục tiêu đưa ATOM thành một tài sản có tính ứng dụng cao và giá trị lớn.

ATOM Economic Zone (AEZ)

Gần đây, hashtag #AEZ xuất hiện nhiều trên các bài đăng trong cộng đồng Cosmos. AEZ là từ viết tắt của Atom Economic Zone một thuật ngữ ám chỉ mô hình kinh tế mới mà Cosmos Hub xây dựng nhằm giúp gia tăng giá trị cho $ATOM và toàn bộ hệ sinh thái Cosmos.

Bản chất của AEZ tương đối đơn giản: Gia tăng hoạt động on-chain (DeFi, liquid staking & NFTs) --> Tạo ra nhiều Phí (Revenue Cosmos Hub) --> Tăng Marketcap ATOM --> Thu hút Users & Liquidity --> .... Tiếp tục quay vòng.

Về măt lý thuyết AEZ rất đơn giản, tuy nhiên, việc triển khai thực tế thì ngược lại vì:

• Cosmos Hub hiện không hỗ trợ smart-contract (đội ngũ phát triển bản thân đã từ chối tích hợp CosmWasm vào Hub #Prop69) điều này có nghĩa các dApp DeFi, NFTs,... không thể xây dựng trực tiếp trên Hub và mang lại doanh thu cho bản thân ATOM.
• ATOM tăng giá quá nhanh sẽ là lý do cho các delegator và validator unstake chốt lời làm giảm security của mạng lưới.

Trước những vấn đề trên, 3 trụ cột đã được Hub thiết kế để giúp AEZ vận hành được trợn chu.

Interchain Security

Interchain Security tạo điều kiên cho blockchain mới (Consumer Chain) tiết kiệm chi phí, công sức tự xây dựng hệ thống validator của riêng mình thông qua việc trích một phần phí giao dịch mạng lưới ra để THUÊ các validators có sẵn trên Cosmos Hub. Điều này đồng nghĩa với việc Cosmos Hub được hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển từ dApps, users và transactions từ Consumer Chain.

Những upgrade cuối cùng của Interchain Security đã hoàn thành và sẵn sàng đưa vào sử dụng. Tính đến thời điểm tháng 5/2023, có tổng cộng 3 blockchain: Neutron, Stride và Noble đang xếp hàng để lần lượt được tích hợp dịch vụ này.

Những blockchain kể trên đồng thời cũng là 3 quân bài chiến lược được Cosmos Hub hỗ trợ để hiện thực hóa vòng quay AEZ, cụ thể:

• Neutron: Xây dựng bởi team P2P validator (một team mạnh về tech tham gia vào xây dựng Lido). Nhiệm vụ của Neutron là xây dựng một blockchain tích hợp CosmWasm hỗ trợ smart contract tối ưu cho DeFi. Neutron được tích hợp các công nghệ mới của Cosmos như Queries hay Interchain Account giúp dễ dàng mang liquidity từ toàn bộ hệ sinh thái Cosmos lên Neutron để phục vụ người dùng.
• Stride: Liquid Staking blockchain đã mainnet và có mức TVL $30M. Tương tự như các LSDs trên Ethereum, Stride giải quyết vấn đề số 2 khi đảm bảo lượng ATOM được staked trong mạng lưới nhưng vẫn unlock được thanh khoản từ chúng thông qua lớp tài sản stATOM (LST)
• Noble: Blockchain chịu trách nhiệm trong việc phát hành stablecoin USDC của Circle trên hệ sinh thái Cosmos. Kết hợp với việc mainnet của dYdX v4 sàn giao dịch Perpetual Dex Top 1 hiện nay, có lẽ nhu cầu về USDC trên hệ sinh thái này sẽ tăng trưởng đột phá.

Liquid Staking Module (LSM)

Trụ cột thứ 2 được đề cập đến trong AEZ là Liquid Staking Module, một công cụ được phát triển hỗ trợ cho các delegator chuyển lượng ATOM đang stake tại các validator sang dạng Liquid Staking ngay lập tức bằng 1 cú click. So với trước đây, người dùng sẽ phải chờ 21 ngày để nhận ATOM sau khi unstake rồi mới deposit vào các blockchain Liquid Staking được.

LSM khi được áp dụng sẽ đảm bảo tính ổn định cho toàn mạng lưới khi giữ được lượng ATOM staked ổn định, đồng thời ngay lập tực mở khóa một lượng thanh khoản khổng lồ cho DeFi nói chung và Neutron nói riêng.

ATOM Accelerator DAO

Trụ cột thứ 3 và cũng là tầm nhìn của đội ngũ phát triển, ATOM Accelerator DAO hoạt động như một quỹ hỗ trợ các dự án và nghiên cứu mang lại giá trị cho Cosmos Hub. Có thể trong ngắn hạn, DAO này sẽ chưa tác động nhiều, nhưng trong dài hạn nếu được sử dụng hiệu quả DAO sẽ đảm bảo sự phát triển đi lên cho toàn bộ hệ sinh thái xoay quanh ATOM.

Ngoài 3 trụ cột trên, đội ngũ phát triển của Hub vẫn đang ấp ủ ý tưởng sửa đổi lại Tokenomic cho ATOM (cột trụ số 3,5)

Kết Luận

Hy vọng bài viết đã phần nào giải đáp cho bạn về Atom Economic Zone (AEZ) cũng như những ảnh hưởng của nó tới token ATOM trong thời gian tới.

Theo quan điểm cá nhân, chúng ta có thể tracking sự phát triển này thông qua blockchain Neutron vì đây sẽ là bánh răng đầu tiên của cỗ máy. Dù đã có khá nhiều giao thức DeFi xác nhận sẽ có mặt trên Neutron thời gian tới như Astropod hay Mars nhưng mình nghĩ điểm bùng nổ cho DeFi sẽ là khi USDC native được mint trên hệ sinh thái này.