Hệ sinh thái Arbitrum đang phát triển mạnh mẽ đặc biệt là sản phẩm mới nhất của họ là Arbitrum Orbit nhưng cũng có nhiều drama đang bủa vây hệ sinh thái với câu chuyện lục đục nội bộ của đội ngũ Vesta Finance hay plsARB đang bị depeg. Vậy chúng ta cùng cập nhật hệ sinh thái Arbitrum trong tháng 9 tại bài viết dưới đây nhé.

Để hiểu hơn về bài viết này, mọi người có thể tham khảo một số tài liệu dưới đây:

• Layer 2 Là Gì? Toàn Tập Về Các Giải Pháp Layer 2
• Arbitrum (ARB) Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Arbitrum

Tổng Quan Về Các Chỉ Số On-chain Trên Arbitrum

Thực tế chỉ ra rằng, sau khi Arbitrum ra mắt ARB và Airdrop tới cộng đồng những người ủng hộ sớm thì số lượng transactions trên mạng lưới đã có sự suy giảm mạnh từ con số cao nhất là 2.7M transaction mỗi ngày xuống hiện tại chỉ còn khoảng 471K transaction tương đương mức giảm hơn 80%. Có thể nói rằng mạng lưới Arbitrum hiện tại đã quay về mức đầu năm 2023 khi thị trường bắt đầu bùng nổ.

Đây là một dấu hiệu nói lên rằng người dùng trên Arbitrum đang rời bỏ nền tảng để đến với các nền tảng khác để săn Airdrop và Arbitrum Foudation cần có những động thái để phát triển và kích thích hệ sinh thái phát triển trở lại.

Nếu nhìn sang người hàng xóm Optimism thì lượng transaction mỗi ngày trên hai hệ sinh thái chỉ chênh lệch nhau chưa đến 100K transaction mỗi ngày. Bù lại, số lượng các địa chỉ mới tham gia vào mạng lưới Arbitrum vẫn đang có những sự tăng trưởng đáng kinh ngạc. Đặc biệt, trong ngày 25/08/2023 đã có đến 201.931 địa chỉ mới được thành lập là con số cao nhất từ trước đến nay đối với Arbitrum.

Đi kèm với sự đi xuống của tổng số lượng transactions thì các chỉ số khác như số lượng người dùng thường xuyên, TVL, Revenue và Fees đều có chung một nhịp đi xuống. Tuy vậy, vẫn có một vài chỉ số tích cực về Core Developers và Commits cho thấy các nhà phát triển vẫn đang hoạt động tích cực trong việc nâng cấp, phát triển mạng lưới điều này tương đối dễ hiểu khi mà gần đây Arbitrum đã công bố bản cập nhật tiếp theo là Stylus cho Arbitrum Nitro.

Những Thông Tin Đáng Chú Ý Về Arbitrum

Offchain Labs chính chức cho ra mắt Arbitrum Stylus

Vào ngày 31/08/2023, Offchain Labs đã chính thức ra mắt Public Testnet Arbitrum Stylus. Trong bản cập nhật tiếp theo của Arbitrum Nitro sẽ có một vài điểm đáng chú ý như sau:

• Khả năng mở rộng của Stylus sẽ gấp 10 lần so với Nitro và gấp 100 lần so với One.
• Tích hợp thêm Rust vào bộ ngôn ngữ lập trình của mình. Với Rust, các dự án trên Solana, Sui Network, Polkadot, Near Protocol,... có thể dễ dàng mở rộng sang Arbitrum. Có thể nói Arbitrum dẫn đầu trong phong trào đưa các dự án từ Non EVM BLockchain qua với EVM Blockchain.

Arbitrum Stylus đóng vai trò quan trọng trong việc đưa mạng lưới Arbitrum có thể đón nhận hàng triệu người dùng trong chu kì tiếp theo kết hợp với đó là bản cập nhật EIP 4844 trong Cancun Upgrade dự kiến được triển khai vào cuối năm 2023. Một sự chuẩn bị tốt cho chu kì kế tiếp của Offchain Labs. Để hiểu chi tiết hơn về Stylus mọi người có thể đọc thêm tại đây.

Ra mắt thêm 3 Orbit Chain

Sau XAI - Layer 3 về mảng Web3 Gaming thì chúng ta có thêm sự xuất hiện của 3 cái tên mới chính thức tham gia vào Arbitrum Orbit bao gồm:

• Syndr: Dự án về mảng Derivatives cung cấp cả sản phẩm Perp DEX lẫn các sản phẩm về Options.
• Sanko Game Corp: Dự án về Web3 Gaming.
• Volatilis: Dự án ra đời với sứ mệnh thúc đẩy những ngành hoàn tới trong DeFi như Credit Protocol. Volatilis dự kiến sẽ xây dựng Meliora trên Arbitrum Orbit với sản phẩm tập trung vào mảng Lending & Borrowing với nhiều đổi mới.

Đây là một động thái nhằm hướng trực tiếp đến mảng Layer 3 của toàn ngành Crypto. Có thể thấy rằng Optimism đang cố gắng dẫn đầu trong việc xây dựng các nền tảng Layer 2 với hệ sinh thái Superchain của mình thì Arbitrum cũng có hướng đi của riêng họ. Điểm mạnh trong việc phát triển Layer 3 của Arbitrum bao gồm:

• Sự không cạnh tranh của Optimism - nền tảng Layer 2 lớn thứ hai hiện nay.
• Cơ sở hạ tầng đã hoàn thiện. Thực tế. Arbitrum đã chính thức mainnet từ cuối 2021 và chuẩn bị trải qua lần nấp thứ hai. Không chỉ vậy, nó còn được hỗ trợ từ Ethereum với EIP 4844.
• Các nền tảng zkRollup khác có chung tầm nhìn Layer 3 như zkSync, Linea, StarkNet,... mới ở trong giai đoạn đầu phát triển. Mặc dù, zkSync hay StarkNet đã đưa ra các công cụ cho Layer 3 nhưng thực tế sẽ còn khá lâu để nó trở nên hoàn thiện vì cơ sở hạ tầng của chính Layer 2 cũng chưa hoàn thiện. Vì vậy mà zkSync phát triển zkPorter và StarkWare có StarkEx. Tuy nhiên, vị thế dẫn đầu vẫn thuộc về Arbitrum trong ngành Layer 3.

Một số những đề xuất đáng chú ý trên Arbitrum

Hiện tại, đang có những đề xuất để tìm kiếm những người phụ trách các mảnh khác nhau để phát triển hệ sinh thái Arbitrum một cách toàn diện bao gồm mảng giáo dục, phát triển cộng đồng & các sự kiện, mảng tìm kiếm những ý tưởng mới cho các giao thức trên hệ sinh thái Arbitrum và mảng xây dựng & phát triển các bộ công cụ cho các nhà phát triển. 

Bên cạnh đó, đã có một số đề xuất nổi bật được thông qua bao gồm:

• Rarible sẽ được tích hợp vào Arbitrum giúp các nhà phát triển có thêm nhiều công cụ để xây dựng và phát triển các dự án thuộc mảng NFT, Web3 Gaming, Metaverse,... với chỉ phí khoảng $200K dự kiến được triển khai vào đầu Q4/2023. Một bước tiến lớn để mảng NFT trên Arbitrum thu hẹp và vượt qua Optimism. 
• Đề xuất về việc để Hội Đồng Bảo An trên Arbitrum có thể hoạt động một cách trơn tru, minh bạch để bảo đảm sự bảo mật cho mạng lưới Arbitrum.
• Matrixed.Link - nền tảng cơ sở hạ tầng có nhiều năm kinh nghiệm sẽ chính thức tham gia trở thành Validator trên mạng lưới Arbitrum.
• Đề xuất cho thấy rằng DAO của Arbitrum đang bị quá tải nhưng cần phải xem lại quy trình để làm các đề xuất trở nên rõ ràng và đơn giản nhất.

Arbitrum vẫn hỗ trợ AMA các dự án

Từ ngày ra mắt #ArbitrumAMA trở thành một phần không thể thiếu trong việc xây dựng và phát triển hệ sinh thái của mình. Mỗi tuần, trên Twitter chính thức của Arbitrum đều có đều đặn từ 6 - 7 AMA cùng với dự án như Unifra Platform, CyberConnect, BlockGames, Antimetal,... Có thể nói rằng đây là một trong những sự khác biệt trong việc phát triển hệ sinh thái và hỗ trợ về mặt marketing của dự án.

Bởi vì, với việc AMA chính thức với Arbitrum giúp dự án có những uy tín đầu tiên trong mắt của cộng đồng Arbitrum nói chung và người dùng nói riêng.

Cập Nhật Hệ Sinh Thái Arbitrum & Drama Bủa Vây

plsARB depeg & vấn đề xung quanh Plutus DAO

Plutus DAO được coi là Governance Hub trên hệ sinh thái Arbitrum. Plutus DAO đã hỗ trợ nhiều loại tài sản khác nhau như DPX, SPA, GMX, JONES, RDNT,... Sự việc bắt đầu từ thời điểm Arbitrum ra mắt ARB thì bên cạnh Website Arbitrum.foundation nơi người dùng có thể claim trực tiếp ARB của mình thì Plutus DAO cũng có nền tảng để hỗ trợ người dùng claim.

Lúc đó, một số những thông tin xoay quanh plsARB bao gồm:

• Người dùng khóa vĩnh viễn ARB để nhận về plsARB với tỷ lệ 1 - 1 để nhận về phần thưởng là emission PLS.
• Pool giao dịch pls ARB - ARB sẽ sớm được triển khai trên các nền tảng AMM.

Chỉ một vài ngày sau đó, Plutus DAO nằm trong TOP 15 các nền tảng được Airdrop lớn nhất từ Arbitrum với 2.704.175 ARB bằng với AAVE lớn hơn cả 1 inch, Jones DAo và Galxe, điều này làm uy tín của Plutus DAO tiếp tục gia tăng trong mắt cộng đồng và số lượng ARB được gửi vào Plutus DAO ngày càng nhiều hơn. Nhưng các biến cố mới chỉ bắt đầu từ đây:

• Chưa thông qua DAO ngay lập tức Plutus DAO phân phối 18% tổng phần thưởng mình nhận được cho các thành viên trong đội ngũ phát triển.
• Plutus DAO cho biết sẽ dùng $300K ARB để mua lại plsARB và phân phối lại cho những người nắm giữ plsARB nhưng mới chỉ dừng lại ở một lời hứa.
• Việc triển khai plsARB - ARB trên Camelot cũng gặp nhiều vấn đề để rồi phải trì hoãn nhiều tháng ròng rã và đội ngũ Plutus DAO cho rằng lí do đến từ việc Camelot nâng cấp chậm hơn dự kiến.

Hiện tại, plsARB - ARB có tỷ lệ là 0.37. Có nghĩa là nếu người dùng đổi 1 plsARB sang ARB thì họ chỉ nhận về 0.37 ARB và Plutus DAO đang gặp phải vô vàn những chỉ trích đến từ cộng đồng về việc để cho plsARB có mức depeg quá nặng trong khi đó người dùng không thể unlock được ARB của mình trong giao thức.

Trong một động thái gần nhất, Plutus DAO đang đề xuất Arbitrum cho ra mắt chương trình stake cho ARB. Lí do được đưa ra là trong thiết kế Tokenomics cho phép ARB được phép lạm phát với tỷ lệ 2% mỗi năm và Plutus DAO đề xuất dành 1.75% trong đó để làm phần thưởng với một số điều kiện và lợi ích đi kèm như sau:

• Người dùng có thể khóa ARB tối đa trong 1 năm. Khóa càng lâu phần thưởng sẽ càng lớn. Ai mở khóa sớm hơn dự kiến sẽ bị phạt
• Kích thích việc giảm nguồn cung ARB từ đó tạo ra sự khan hiếm và động lực tăng trưởng cho ARB.

Theo góc nhìn của cá nhân mình, đề xuất này sẽ khá khó để có thể được thông qua bởi vì 2% phát thải mỗi năm của Arbitrum cần phải lo vào nhiều công việc nhau liên quan đến hệ sinh thái, đội ngũ phát triển,... việc triển khai stake ARB trở nên không cần thiết và khá vô bổ. Suy cho cùng, cơ chế stake chỉ phù hợp với các dự án Blockchain PoS hơn là một nền tảng Layer 2 như Arbitrum.

Hiện tại, cộng đồng cũng đang có những ý kiến trái chiều về đề xuất này. Mọi người có thể theo dõi đề xuất này tại đây.

Tuy nhiên, nếu như đề xuất này được thông qua thì sao:

• Plutus DAO hưởng lợi trực tiếp vị họ đang cần 9M ARB và không làm gì cả.
• Người dùng sẽ đưa nhau đi stake ARB từ đó làm giảm cung thị trường của ARB và tạo động lực tăng giá.

Nhưng cốt lõi là Plutus DAO vẫn chưa đưa ra những giải pháp trực tiếp và thực tế về việc họ phải đưa plsARB về lại peg nhưng đúng sứ mệnh của dự án đặt ra ban đầu. Plutus DAO vẫn đang khá lòng vòng về vấn đề này khi mà nhắc tới vấn đề này họ giải thích về plsARB là gì? Lợi ích của plsARB hay tầm nhìn của Plutus DAO với plsARB tuy nhiên đây không phải câu trả lời mà người dùng mong muốn. Có thể thấy rằng hiện tịa, Plutus DAO đang mất dần sự uy tín trong mắt cộng đồng Arbitrum.

Vesta Finance - Lục đục nội bộ & phương án đưa ra

Trong năm qua, Vesta đã có những xung đột nội bộ không lành mạnh, cấu trúc và quản lý kém, và hành vi thiếu thiện chí nhắm vào hai trong số các nhà đồng sáng lập, Atum và Midnight. Trong năm qua, đã có nhiều nỗ lực để giải quyết các vấn đề, nhưng do thiếu hợp tác, thiếu tin tưởng và khác biệt văn hóa chung, những nỗ lực này đã không dẫn đến kết quả gì. Tác động đến việc phát triển sản phẩm và thương hiệu Vesta là rất lớn.

Các nhà sáng lập Midnight, Atum đã quyết định "bỏ việc" khỏi Vesta và để Mikey tự chạy nó theo cách anh ấy thấy phù hợp. Trong đề xuất này, chúng tôi đang yêu cầu bồi thường công bằng cho công việc, giá trị và cổ phần đã được mang lại từ khi thành lập, kỹ thuật sản phẩm, hỗ trợ và quản lý công ty và thiện chí tiếp tục đối với các thành viên, người tham gia và đồng nghiệp tại Vesta.

Giải pháp được đưa ra:

• Mua lại toàn bộ lượng VSTA của Midnight và Atum bằng Treasury của dự án. 2 người này đã chưa bán bất kì một VSTA nào từ thời điểm nhận từ Treasury.
• Người dùng có thể rời bỏ Vesta Finance bằng cách đổi lại VSTA cho giao thức tại mức giá $0.4. Tài sản quy đổi có thể là ETH, USDC và ARB.

Tuy nhiên đã có những ý kiến trái chiều xảy ra mọi người có thể theo dõi thêm tại đây. Hiện tại, trường hợp của Vesta Finance vẫn đang khá rắc rối trong việc dự án có ngưng hoạt động và trả tiền cho các Angel Investor hay không? Nếu hoạt động tiếp tục thì sẽ như thế nào? 

Lighter vươn mình mạnh mẽ

Lighter - nền tảng Orderbook được xây dựng và phát triển trên hệ sinh thái Arbitrum đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ về Volume giao dịch khi đạt con số $35M trong vòng 24h và đạt $124M trong vòng 7 ngày qua với mức TVL tương đối khiêm tốn chỉ khoảng $404K. Điều này cho thấy cuộc chiến về DEX trên Arbitrum vẫn chưa ngưng lại. Mọi người có thể tham khảo thêm trong bài viết Cuộc Chiến Giành Thị Phần Giữa Các DEX Trên Arbitrum.

Hầu hết những chỉ số đều cho thấy Lighter đang có những thông số vô cùng tích cực.

Perp DEX - Cuộc chiến đang đảo chiều

Vượt qua GMX, Vertex Protocol đang là nền tảng Perp DEX lớn nhất trên hệ sinh thái Arbitrum với lượng Volume giao dịch trong vòng 24h qua đạt con số $78M gấp gần 4 lần so với GMX V2. Tuy nhiên, động lực này chưa được rõ ràng vì nhiều giao dịch hiện tại trên Vertex Protocol đang hướng đến Airdrop/Retroactive của dự án này. GMX V2 cũng đang có những bước đầu khá tốt khi tăng trưởng 182% trong tuần qua.

Nhìn vào một bức tranh lớn hơn thì trong TOP 10 các nền tảng Perp DEX lớn nhất thị trường hiện nay, thì có đến 5/10 giao thức đang phát triển trên Arbitrum, 2 giao thức phát triển trên Ethereum và còn lại là trên Optimism, zkSync và Polygon. Có thể thấy rằng, cơ sở hạ tầng của Arbitrum đang làm rất tốt cho các dự án về Perp DEX có thể phát triển trên đó.

Ngược lại với các dự án mảng Perp DEX thì Volume giao dịch của các nền tảng MM như Uniswap, Trader Joe, DODO, WOOFi,... lại đang có dấu hiệu giảm dần.

Các Dự Án Mới Tiềm năng Trên Hệ Sinh Thái Arbitrum

Hệ sinh thái Arbitrum tiếp tục đón nhận thêm nhiều dự án mới với các sản phẩm khá nổi bật bao gồm:

• Siren Protocol: Nền tảng DeFi Option được nhận đầu tư của Robot Ventures, 1kx, CMS Capital, The Spartan Group, Mechanism Capital, QCP Capital,...
• Sugarcane: Nền tảng DeFi Super App giúp cải thiện việc tiếp cận của người dùng với thị trường DeFi.
• Paribus: Nền tảng Lending & Borrowing Cross-chain cho các tài sản NFT, LP Token, Synthetic Assets,...
• Flood: Nền tảng giúp cải thiện mạnh mẽ trải gnhiệm người dùng trong việc Trading.
• Oncyber: Nền tảng giúp người dùng dễ dàng xây dựng một thế giới 3D cho riêng mình.

Nhận Định Về Hệ Sinh Thái Arbitrum

Từ những thông tin trên chúng ta có thể đưa ra một số những nhận định sau về hệ sinh thái Arbitrum như:

• Với việc tích hợp Rarible, Arbitrum không muốn mình chỉ là một hệ sinh thái về DeFi mà còn phải mạnh mẽ trong mảng NFT hay Web3 Game. Hiện tại, về mảng NFT thì Arbitrum đang thua khá sâu so với Optimism mặc dù cả hai đều không có hoạt động nổi bật trong mảng này.
• Arbitrum vẫn là mảnh đất màu mỡ cho các dự án về Perp DEX. Điều này có được là nhờ danh tiếng của GMX trước đó, tuy nhiên Volume hiện tại chủ yếu đến từ người dùng "săn" Airdrop nên chưa thể đánh giá chính xác thực lực của từng dự án.
• Với nhiều dự án "degen" các dự án trên Arbitrum bắt đầu đã có những biến động về sản phẩm, đội ngũ phát triển,...
• Offchain Labs đang muốn tập trung đẩy mạnh về cơ sở hạ tầng với cập nhật Stylus từ đó thúc đẩy mạnh mẽ các Layer 3 phát triển để trở thành người dẫn đầu so với các nền tảng Layer 2 khác.
• Các dự án nắm lượng lớn Airdrop từ DAO Airdrop như GMX hay Treasure DAO vẫn chưa có những động thái nhằm giải ngân.

Tổng Kết

Arbitrum và toàn bộ hệ sinh thái của mình chuẩn bị trải qua đợt lột xác tiếp theo của mình. Nếu thành công thì họ sẽ tiếp dẫn đầu toàn ngành Layer 2 nhưng nếu có những sự sai sót thì sẽ có những hậu quả khó lường với toàn bộ những gì họ đã gây dựng được.

Và trên đây là những cập nhật hệ sinh thái Arbitrum trong tháng 9, mong rằng mọi người sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích.