Prop AMM đang trở thành kiến trúc thanh khoản trung tâm trên Solana khi các mô hình AMM truyền thống và CLOB Onchain bộ lộ hạn chế trong giai đoạn tắc nghẽn đặc biệt là trong giai đoạn bùng nổ của làn sóng Memecoin 2024 - 2025. Trong bối cảnh này, HumidiFi xuất hiện như một giao thức Prop AMM thế hệ mới và đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần chỉ trong 90 ngày sau khi ra mắt. Vậy chi tiết HumidiFi có gì đặc biệt, hãy cùng Hak Research tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé

Trước khi vào bài viết, mọi người có thể tham khảo một số bài viết sau để hiểu rõ hơn về thị trường Crypto nhé

Bối Cảnh Thị Trường: Sự Ra Đời Của Prop AMM

Trong bối cảnh phát triển không ngừng của DeFi trên Solana và đặc biệt là xu hướng bùng nổ của Memecoin trong giai đoạn 2024 - 2025 thì những hạn chế mang tính cấu trúc vận hành của các AMM truyền thống và CLOB Onchain khi đối mặt với thị trường có độ biến động cao. Trong bối cảnh mạng Solana phát triển nhanh và khối lượng giao dịch tăng đột biến, các cơ chế thanh khoản cũ trở nên không đủ hiệu quả, buộc thị trường phải tìm kiếm một mô hình mới có khả năng xử lý tốt hơn các vấn đề thực tiễn. Prop AMM ra đời từ chính những bất cập đó

Hạn chế cơ bản của các AMM truyền thống

Trong AMM truyền thống, cơ chế định giá dựa trên công thức cố định (ví dụ x*y=k) tạo ra Pricing tĩnh khiến AMM dễ bị khai thác trong thị trường có độ biến động cao. Các Arbitrage Bot với tốc độ truy cập thấp hơn, thuật toán tiên tiến hơn có thể nhanh chóng tận dụng chênh lệch giữa giá On-chain và giá trên các sàn Cex như Binance. Khi Arbitrage Bot thực thi trước AMM, phần lợi nhuận bị mất cuối cùng sẽ do Trader, LP và Market Maker trên chuỗi chịu.

Đây là nguyên nhân trực tiếp làm giảm chất lượng thanh khoản Onchain với Spread rộng hơn, Slippage cao hơn và  Capital Eficiency giảm. AMM truyền thống không có khả năng phân biệt Orderflow tốt/ xấu khiến chúng càng dễ bị khai thác đặc biệt trong thời gian thị trường biến động mạnh.

CLOB Onchain không còn phù hợp trong giai đoạn Solana tắc nghẽn

Trong thị trường tài chính truyền thống, các Market Maker sử dụng sổ lệnh tập trung (CLOB) có khả năng điều chỉnh Spread, tạm dừng Quote và phân tích Flow để giảm rủi ro lựa chọn đối nghịch. Khi Solana có mô hình CLOB như Phoenix, nhiều Market Maker chuyên nghiệp lựa chọn sử dụng nó vì tính linh hoạt cao hơn AMM.

Tuy nhiên, sự bùng nổ của MemeCoin giai đoạn 2024 - 2025 đã đẩy mạng lưới vào trạng thái quá tải. Khi Blockspace trở thành tài nguyên khan hiếm:

  • Nhiều lệnh của Market Maker không thể gửi lên Blockchain
  • Cập nhật Quote đòi hỏi Compute cao, tăng mạnh chi phí
  • Độ trễ của lệnh tăng → Stale Quote thường xuyên xảy ra
  • Market Maker chịu rủi ro cao hơn vì không thể phản ứng kịp biến động giá

Điều này khiến mô hình CLOB mất đi lợi thế tự nhiên và thúc đẩy nhu cầu về một kiến trúc thanh khoản ít phụ thuộc vào khả năng Spam lệnh On-chain

Nhu cầu về mô hình thanh khoản mới

Khi thị trường ngày càng phát triển, điều này khiến các mô hình AMM truyền thống không thể xử lí các vấn đề như Toxic Flow, Slippage cao và Inefficiency. Để cải thiện chất lượng thanh khoản, họ cần:

  • Pricing linh hoạt, cập nhật theo thời gian thực
  • Cơ chế tránh bị Arbitrage Bot có lợi thế tốc độ đánh trước
  • Khả năng ẩn Logic giống Market Maker truyền thống để giảm bị khai thác
  • Spread thấp nhưng vẫn bảo toàn rủi ro

Vì vậy, Prop AMM đã được ra đời với sự xuất hiện của các cái tên như SolFi, ZeroFi, Obric hay HumidiFi. Họ không công khai giao diện giao dịch mà thay vào đó cung cấp chúng trực tiếp đến các tuyến giao dịch chính như Jupiter, yêu cầu Jupiter phải định tuyến đến AMM của họ. Thiết kế này khiến các nhà giao dịch chênh lệch giá chuyên nghiệp bên ngoài như Wintermute cực kì khó tăng tác trực tiếp vì họ không thể hiểu hoặc dự đoán Logic giao dịch và giúp người dùng có được những giao dịch tốt hơn.

HumidiFi: Ra Đời Sau Nhưng Thống Trị Thị Trường Chỉ Sau 90 Ngày

Tổng quan về HumidiFi

HumidiFi là một Prop AMM thế hệ mới trên Solana. Khác với các AMM truyền thống dựa trên đường cong thanh khoản tĩnh, HumidiFi kết hợp Onchain Settlement với Offchain Market Making Logic theo tiêu chuẩn tổ chức, cho phép hệ thống tạo ra Spread hẹp, thanh khoản sâu và chất lượng Execution tương đương với Cex nhưng vẫn duy trì tính Non Custodial của DeFi. Kiến trúc của HumidiFi được thiết kế để tối ưu theo đặc tính kĩ thuật của Solana bao gồm Throughput cao, Latency thấp và khả năng xử lí song song.

Tổng quan về HumidiFi

Mục tiêu dài hạn của HumidiFi là xây dựng Universal Liquidity Layer trên Solana - một lớp thanh khoản thống nhất phục vụ mọi thị trường và tài sản. Kiến trúc của hệ thống cho phép mở rộng dễ dàng sang các Pool mới, các tài sản mới và thậm chí Cross Chain thông qua Bridged Assets mà không ảnh hưởng đến hiệu suất thực thi. 

Thống trị mảng Prop AMM trên Solana chỉ sau 90 ngày

HumidiFi chính thức xuất hiện vào giữa tháng 06/2025 trong trạng thái gần như vô hình: không Website, không kênh truyền thông, không tài khoản mạng xã hội và không bất kỳ dữ liệu công khai nào về đội ngũ phát triển. Điều này trái ngược hoàn toàn với cách tiếp cận truyền thống của các dự án DeFi vốn dựa vào Marketing, cộng đồng và chiến dịch truyền thông trước khi ra mắt. Tuy nhiên chỉ trong vòng chưa đầy ba tháng, HumidiFi đã tạo ra một quá trình tăng trưởng mà hầu như không có tiền lệ trong hệ sinh thái Solana.

Đến tháng 10/2025, HumidiFi đã chiếm 47.1% tổng Volume của mảng Prop AMM, sự vượt trội này không chỉ thể hiện ở tổng thể mà còn đặc biệt rõ ràng ở những cặp giao dịch thanh khoản lớn. Riêng trong ngày 28/10/2025, HumidiFi xử lí 1.08 tỷ USD Volume trên cặp SOL/USDC tương đương 64.3% thị phần, mức độ thống trị mà ngay cả các AMM dẫn đầu trước đó chưa từng đạt tới. Còn ở thời điểm hiện tại, HumidiFi đang duy trì sự thống trị của mình trong mảng Prop AMM trên Solana với 64% về thị phần, vượt xa các Prop AMM khác như Tessera hay Solfi

 

Sự hiện diện của HumidiFi trong hệ thống định tuyến của Jupiter Router chiếm hơn 86% thị phần trên Solana càng làm nổi bật sức mạnh của Engine thanh khoản này. Dữ liệu từ ngày 20/10 cho thấy HumidiFi nắm giữ 46.8% thị phần Routing trên Jupiter, cao gấp 4 lần so với TesseraV - người đứng ở vị trí thứ 2. Tính tổng thể, HumidiFi đóng góp 42% tổng Volume được xử lí qua Jupiter, thể hiện rằng phần lớn giao dịch của người dùng trên Solana đang được định tuyến trực tiếp vào engine của HumidiFi.

Kiến Trúc Prop AMM của HumidiFi

Kết hợp tính toán Offchain và giao dịch Onchain

HumidiFi sử dụng một mô hình kết hợp, trong đó những phần cần tính toán nặng như mô hình dự đoán giá, đánh giá rủi ro và tính toán báo giá được thực hiện Offchain. Điều này giúp hệ thống xử lí nhanh hơn, không bị giới hạn bởi khả năng tính toán trên mạng Solana. Các phần quan trọng liên quan đến tính minh bạch và an toàn như khớp lệnh, lưu kí tài sản và ghi nhận giao dịch vẫn được thực hiện Onchain. Nhờ đó, HumidiFi vừa đảm bảo tốc độ vừa đảm bảo tính minh bạch và bảo mật.

Cách làm này mang lại lợi thế vì HumidiFi không phải sử dụng công thức cố định như các AMM truyền thống. Giá được cập nhật liên tục theo dữ liệu thị trường thực tế và trạng thái tài sản trong Pool. Ngay cả khi mạng Solana bị tắc nghẽn, hệ thống vẫn duy trì độ ổn định do phần tính toán nặng đã được xử lý ngoài chuỗi.

Công nghệ định giá mang tính riêng biệt

Điểm khác biệt lớn nhất của HumidiFi nằm ở công cụ tạo giá được thiết kế riêng và không công khai. Khác với AMM truyền thống có mã nguồn mở, mọi người đều biết cách chúng hoạt động khiến chúng dễ bị bot lợi dụng để trục lợi chênh lệch giá. HumidiFi xử lý việc này bằng cách giữ kín Logic định giá. Các Bot không thể đoán trước hệ thống sẽ phản ứng thế nào từ đó giảm khả năng bị khai thác và giảm rủi ro lựa chọn bất lợi. Nhờ đó, HumidiFi có thể duy trì mức chênh lệch giá nhỏ và ổn định ngay cả khi thị trường biến động mạnh. Điều này giúp giao dịch của người dùng trở nên hiệu quả và công bằng hơn.

Ngoài ra, hệ thống của HUmidiFi cũng liên tục theo dõi và điều chỉnh lượng tài sản đang nắm giữ trong từng Pool để phù hợp với thị trường. Cách quản lí linh hoạt này giúp:

  • Giảm tình trạng báo giá lỗi thời
  • Hạn chế rủi ro khi thị trường biến động đột ngột
  • Tăng hiệu quả sử dụng vốn
  • Bảo vệ người cung cấp thanh khoản

Nhờ việc điều chỉnh liên tục, các Pool của HumidiFi luôn duy trì trạng thái cân bằng, ổn định và cạnh tranh. Từ đó, chất lượng thanh khoản luôn ở mức cao hơn các mô hình AMM truyền thống

Điều Gì Tạo Nên Sự Khác Biệt Của HumidiFi

Mặc dù ra đời sau các Prop AMM khác trên Solana tuy nhiên HumidiFi đã nhanh chóng vượt lên trên tất cả và duy trì vị thế số 1 của mình trên thị trường ở thời điểm hiện tại. Điều này xuất phát từ những điểm nổi bật cốt lõi sau đây

Chi phí CU thấp

Một trong những điểm khác biệt của HumidiFi nằm ở mức tiêu thụ Compute Unit (CU) trong mỗi lần cập nhật Oracle. Theo đó, HumidiFi chỉ tiêu thu 799 CU cho mỗi Oracle Update thấp hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp như SolFi sử dụng 4339 CU (cao hơn khoảng 6 lần) còn TesseraV tiêu thụ 1595 CU (gấp đôi HumidiFi). Việc giảm đáng kể lượng CU cho mỗi Update tạo ra hai lợi thế nền tảng

  • Mức tiêu thụ tài nguyên thấp giúp HumidiFi duy trì chi phí vận hành hàng ngày ở mức 2247 USD - một con số rất nhỏ so với quy mô Volume mà giao thức xử lí. Điều này đặc biệt quan trọng trong môi trường Solana nơi khối lượng giao dịch tăng mạnh và độ cạnh tranh về Compute ngày càng gay gắt
  • Mức CU thấp cải thiện hiệu suất của giao thức trong Jito Auction vì ưu tiên giao dịch trong cơ chế này dựa trên tỷ lệ Tip per CU. Khi sử dụng ít CU hơn, HumidiFi có thể đạt tỷ lệ Tip per CU cao hơn so với các đối thủ dù số tiền tip tuyệt đối không lớn hơn nhiều từ đó giành được vị trí ưu tiên trong Block và giảm độ trễ cập nhật giá

Ngoài ra, trong hệ thống Jito MEV Auction - lớp hạ tầng quyết định thứ tự giao dịch trên Solana thì mức độ ưu tiên của một giao dịch được xác định bởi Tip/CU. Điều này giúp HumidiFi với mức tiêu thụ CU thấp sẽ dễ dàng đạt được ưu tiên cao hơn ngay cả khi chi ra cùng lượng Tip. HumidiFi tận dụng rất tốt điều này khi chi khoảng 4998 Lamport cho mỗi Oracle Update tương ứng với 6.25 Lamport/CU - một tỉ lệ mà các đối thủ có mức tiêu thụ CU cao không thể đạt được

Tần suất cập nhật Oracle của HumidiFi cũng vượt trội so với các Prop AMM khác khi thực hiện 17 cập nhật mỗi giây, cao hơn đáng kể so với các đối thủ chính như SolFi đạt 13 lần, TesseraV đạt 11 lần và ZeroFi chỉ đạt 10 lần. Kết quả là các giao dịch cập nhật Oracle của HumidiFi gần như luôn nằm trong top đầu Block được sản xuất. Khi Oracle Update được chèn lên trước, giá mà HumidiFi cung cấp luôn sát với giá thị trường nhất tại thời điểm giao dịch xảy ra. Điều này hạn chế tối đa khả năng bị Arbitrage Bot lợi dụng độ trễ giá Onchain và giá thị trường từ đó 

Routing Dominance trên Jupiter

Jupiter hiện chếm tới 86% tổng Volume Routing trên Solana khiến nền tảng này trở thành lớp trung gian quyết định phần lớn trải nghiệm giao dịch của người dùng trong hệ sinh thái. Trong bối cảnh này, việc một AMM được Jupiter ưu tiên lựa chọn trong quá trình định tuyến lệnh trở thành yếu tố cực kì quan trọng và bất kì dự án nào muốn đạt được thị phần đáng kể trên Solana thì đều phải chứng minh được khả năng cạnh tranh trực tiếp trên hệ thống Routing của Jupiter.

HumidiFi đạt được vị trí dẫn đầu trong định tuyến Jupiter nhờ lợi thế vượt trội về khả năng cung cấp Spread thấp hơn so với các Prop AMM khác. Bên cạnh Spread, Slippage tối thiểu là yếu tố góp phần quan trọng vào việc Jupiter ưu tiên HumidiFi trong quá trình định tuyến. Slippage thấp phản ánh khả năng quản lý tài sản hiệu quả và độ sâu thanh khoản thực sự trong pool. Khi người dùng thực hiện giao dịch có kích thước lớn hoặc trong thời điểm thị trường biến động, khả năng duy trì slippage thấp gần như là tiêu chuẩn để được đưa vào tuyến đầu của Jupiter

Hiệu quả trong mô hình vận hành 

Mặc dù quy mô quản lí tài sản của HumidiFi chỉ khoảng 1.6 tỉ USD, nhỏ hơn đáng kể so với 8 tỷ của SolFi và khi so sánh chi phí hoạt động hàng ngày cho thấy SolFi tiêu tốn khoảng 1785 USD, thấp hơn HumidiFi vốn có chi phí khoảng 2247 USD mỗi ngày. Tuy nhiên khi đặt con số này vào bối cảnh hiệu suất trên chuỗi, sự khác biệt nhỏ về chi phí lại phản ánh một mức độ hiệu quả vượt trội của HumidiFi

Khối lượng giao dịch của HumidiFi cao hơn 4 - 6 lần so với SolFi bất chấp chi phí vận hành chỉ cao hơn khoảng 20%. Điều này cho thấy chi phí vận hành không liên quan tuyến tính với hiệu suất tạo thanh khoản, mà phụ thuộc chủ yếu vào mức độ tối ưu hóa trong thiết kế hệ thống và sử dụng tài nguyên tính toán của Solana.

Token WET Được Mở Bán Trên Jupiter

Jupiter đã công bố HumidiFi là dự án đầu tiên được triển khai trên nền tảng ICO DTF - một cơ chế niêm yết mới được thiết kế nhằm chuẩn hóa quy trình phân phối token On-chain. Quy trình phân phối token WET trên DTF được chia thành ba giai đoạn:

  • Giai đoạn Whitelist: Một nhóm người dùng được chọn trước sẽ có quyền truy cập sớm vào Allocation mặc dù các tiêu chí cụ thể cho Whitelist vẫn chưa được công bố
  • Giai đoạn Commit JUP: Cho phép người dùng cam kết Token JUP để đổi lấy Allocation được đảm bảo. Allocation này tỷ lệ thuận với lượng JUP cam kết, tạo ra cơ chế phân phối minh bạch, hạn chế hiện tượng đầu cơ và chạy đua tốc độ
  • Giai đoạn Public Sale: Được triển khai theo mô hình FCFS và điểm đáng chú ý là khi giai đoạn này đạt đủ Allocation mục tiêu, token sẽ được giao dịch Onchain ngay lập tức mà không có bất kì thời gian Lock nào

Điểm nổi bật trong cấu trúc niêm yết của WET là không có bất kì phân bổ nào cho VC. Điều này trái ngược hoàn toàn với mô hình phổ biến trong DeFi hiện nay nơi phần lớn Token thường được phân bổ cho các quỹ đầu tư mạo hiểm, đội ngũ cố vấn hoặc các vòng gọi vốn trước khi ra mắt công khai. Trong bối cảnh thị trường có xu hướng FDV cao và thanh khoản ban đầu thấp, quyết định này khiến WET trở thành một trong số rất ít token có cấu trúc phân phối phi tập trung thực sự.

Tổng Kết

HumidiFi đạt được vị thế dẫn đầu Prop AMM trên Solana nhờ ba thành phần cốt lõi: hiệu suất định giá dựa trên Off-chain Logic, khả năng tối ưu Compute Unit giúp chiếm ưu thế trong Jito Auction và mức độ phù hợp cao với hệ thống định tuyến của Jupiter. Thay vì dựa vào truyền thông, HumidiFi chứng minh năng lực thông qua Spread cạnh tranh, tần suất cập nhật Oracle cao và khả năng cung cấp thanh khoản ổn định ngay cả trong môi trường Solana tắc nghẽn. Trên đây là tất cả thông tin mình muốn chia sẻ trong bài viết này, hi vọng mọi người đã nhận được những thông tin hữu ích