Toàn Cảnh Hệ Sinh Thái Polygon Năm 2022

Tổng Quan Sức Khỏe Polygon POS Chain

TVL

Năm 2022, cùng với diễn biến giảm của toàn thị trường, tổng TVL trên hệ sinh thái của Polygon cũng downtrend nguyên năm, từ ngày 01/01/2022 là $5.03B tới ngày 31/12/2022 còn $991.17M, ghi nhận mức giảm khoảng 80.3% trong 365 ngày.

Trong đó, Aave chiếm phần lớn nhất với khoảng 25% TVL, theo sau là QuickSwap - một native dex của Polygon chiếm khoảng 16% TVL cả hệ, sau đó là các cái tên lớn khác như Balancer, Uniswap V3,...

Nói về TVL, hay kể cả về rất nhiều chỉ số khác, Polygon đã từng có một đối thủ thực sự vừa tầm là Solana, TVL của hai hệ rất sát sao với nhau, tuy nhiên cuộc đua này đã không có sự may mắn dành cho Solana. Cho tới giữa năm, khi thị trường đang hype về The Merge của Ethereum, các EVM blockchain bỗng được thơm lây, hàng loạt token ERC hồi phục mạnh khiến cho TVL của Polygon vượt mặt Solana. Chưa dừng lại ở đó, vào đầu tháng 11, sự sụp đổ của Alameda Research và FTX đã kéo một Solana đầy triển vọng vào cái thế muôn vàn khó khăn, thử thách.

TVL của Polygon đã vững vị trí top 4 trong các L1/L2 sau khi vượt qua Solana, chỉ xếp sau Ethereum, BSC và Tron, tuy nhiên trong Q4 với sự tăng trưởng mặc kệ thị trường của GMX, Polygon đã bị Arbitrum vượt mặt và tụt xuống top 5.

Daily Active User

Con số tuyệt đối là bao nhiêu không quan trọng, nhưng khi đem so sánh DAU của Polygon với Ethereum và Solana có thể thấy rõ sự khác biệt, DAU của Polygon từ Q3-Q4  đang có xu hướng tăng lên dần và ngang ngửa với Ethereum. Theo đó BNB Smart Chain, Polygon và Ethereum là 3 nền tảng có DAU lớn nhất thị trường trong giai đoạn hiện nay.

Điều này có thể được giải thích bởi trong khoảng thời gian cuối năm, đã có rất nhiều khách hàng trong thị trường truyền thống lựa chọn Polygon để phát hành NFT của mình.

Nhìn vào các thông tin trên thì có thể thấy sức khỏe của Polygon POS Chain đang khá tích cực. Vẫn luôn nằm trong top những Blockchain có sức khỏe tốt nhất thị trường và khá là "tròn vai" khi chúng ta nhìn nhận Polygon dưới góc độ là một sidechain của Ethereum.

Nhưng còn một vấn đề là Polygon vẫn khá là centralized với chỉ khoảng 100 validator và rất ít active dev. Polygon bị rất nhiều người chỉ trích vì sự centralized này. 

Tổng Quan Hệ Sinh Thái

Một hệ sinh thái "thiếu trend": Trong giai đoạn này có thị trường đang vô cùng ảm đạm và rất hiếm có hệ sinh thái nào tạo được trend, hệ sinh thái của Polygon cũng nằm trong hoàn cảnh đó khi ngoài Lens Protocol thì chưa có một dự án nào có khả năng dẫn đầu một trend mà gây được sự chú ý của thị trường cả. 

DeFi trên Polygon

Về mảng DEX

DEX trên Polygon đang được dẫn đầu bởi Quickswap, một native DEX của Polygon. Một số sự kiện đặc biệt của Quickswap trong năm qua là:

• 14/05/2022, Quickswap bị hacker truy cập vào tên miền của mình và thiệt hại nhẹ khoảng $5K1.
• Ngày 18/08/2022 quyết định triển khai multichain phiên bản Quickswap V3 của mình trên Dogechain (Dogechain là một memechain mới ra mắt trong giai đoạn giữa năm 2022 với mục đích tăng usecase và capture value cho DOGE của Dogecoin blockchain). Ý đồ rõ ràng là một cuộc thử nghiệm kỹ thuật. Đây cũng là lần đầu tiên mà Quickswap triển khai multichain, sau đó khoảng 1 tháng thì bản V3 mới được ra mắt trên Polygon.
• Ngày 24/10/2022, Quickswap thừa nhận bị hack, hacker đã tấn công vào Quickswap Lend và gây ra thiệt hại khoảng $220K. 

Theo sau Quickswap là những ngoại binh như Uniswap V3, Curve cũng chiếm một phần không nhỏ trong TVL của cả hệ (khoảng 15%).

Về mảng Lending & Borrowing

Aave là kẻ thống trị thị trường vốn trên Polygon và đồng thời cũng là giao thức đứng top1 về TVL của hệ sinh thái này. Còn các lending protocol native trên Polygon, với những Ovix, dForce, Midas Capital,... là những cái tên có thể miễn cưỡng nhắc đến thì lại quá yếu ớt để có thể cạnh tranh được với Thành Cát Tư Hãn của xứ DeFi. 

Về TVL, Aave trên Polygon cũng xếp thứ 3 trong số các phiên bản multichain 

Về mảng Derivative

Trong Q4, Perpetual Trading trở thành chủ đề hot nhất DeFi thu hút được sự chú ý từ cộng đồng với sự dẫn đầu bởi dYdX trên StarkWare và GMX trên Arbitrum, Polygon cũng không đứng ngoài cuộc chơi với một Perp Dex là Gains Network.

Dù Polygon không phải là một hệ sinh thái nổi bật về các sản phẩm Defi nhưng với sự quan tâm của thị trường về Perpetual Trading, Gains Network đã có một tốc độ tăng trưởng khá tốt trong điều kiện thị trường ảm đạm. Gains Network cũng triển khai Multichain trên Arbitrum trong ngày đầu tiên của năm 2023.

Về mảng Liquid Staking

Polygon là một PoS chain và vì vậy nên Liquid Staking là một mảng rất có ý nghĩa đối với việc giải phóng thanh khoản cho lượng MATIC được stake hiện tại khoảng 30% tổng cung, tuy vậy nhưng mảng này lại chưa phát triển mạnh trên Polygon. 

Trước hết, mặc dù là PoS chain nhưng các liquid staking protocol lớn trên các hệ sinh thái khác không chịu triển khai multichain trên Polygon và cũng không có dự án native nào trên Polygon làm mảng này cả. 

Dự án lớn nhất trong mảng liquid staking là Lido Finance cũng có hỗ trợ MATIC, tuy nhiên lượng MATIC được deposit trong Lido lại chỉ có khoảng 58M token, rất rất ít so với tổng số được stake mà Polygon cho thấy là 2.83B token và chỉ bằng khoảng 0.06% của tổng cung 10B token. 

Con số trên là rất ít nếu như so sánh với Ethereum. Chỉ nhìn vào Lido thì lượng ETH được deposit vào Lido đã rơi vào khoảng 4% tổng cung ETH. Vì vậy có thể thấy mảng này trên Polygon còn rất nhiều khoảng trống chưa được khai thác.

Việc có một dự án nào đó giải quyết vấn đề này ngay trên chính mạng của Polygon sẽ có thể tối ưu hóa được khả năng khai thác tiềm năng của mảng liquid staking. Trong bối cảnh liquid staking lại là một mảng rất tiềm năng trong chu kỳ tới thì vấn đề này cũng cần được để tâm.

NFT trên Polygon

Chim Sợ Cành Cong - Polygon Hưởng Lợi Từ Sự Suy Yếu Của Solana

Đứng trước nguy cơ suy yếu mạnh, có nhiều sự án trên Solana đã triển khai multichain như một phương án Backup nếu như sự sụp đổ xảy ra. Trong đó không ít những cái tên cộm cán đã lựa chọn Polygon làm phương án dự phòng.

Sau sự kiện FTX sụp đổ khoảng 10 ngày, những tác động lên hệ sinh thái Solana ngày càng trở nên rõ ràng hơn, Magic Eden đã quyết định triển khai multichain trên Polygon. Magic Eden đã triển khai trên Ethereum từ tháng 8 năm 2022 và động thái này biến Polygon trở thành blockchain thứ 3 mà Magic Eden lựa chọn. 

y00ts - một bluechip hàng đầu trên Solana cũng gây bất ngờ khi có quyết định bridge qua Polygon. Đây là một nước đi gây thiệt hại lớn cho Solana đồng thời mở ra một cơ hội lớn cho Polygon, nhưng đối với bản thân y00ts thì có lẽ lại là một sự trade off với rủi ro cao bởi vì cộng đồng NFT trên Solana dù sao vẫn đang rất lớn mạnh và họ có văn hóa riêng, ngược lại thì cộng đồng NFT trên Polygon lại không quá sôi nổi.

Qua hai case trên có thể thấy ngoài Solana và Ethereum thì Polygon vẫn là một nơi thích hợp để phát triển NFT, là một lựa chọn an toàn hơn so với những L1 khác trong mắt các builder.

Sự chuẩn bị cho kỷ nguyên NFTFi 

NFTFi được đánh giá là một mảng cực kỳ tiềm năng và thị trường trong giai đoạn hiện nay đã có lác đác những dự án làm về NFTFi tiên phong. Trên hệ sinh thái của Polygon thì có thể kể đến sự góp mặt của Revest Finance - một giao thức có tầm nhìn gia tăng tiện ích tài chính cho NFT. Revest Finance đã thông báo triển khai trên Polygon vào tháng 9 năm 2022, 

DeSoc (Decentralized Society) liệu có thể thành trend

DeSoc là một khái niệm mới được sinh ra trong Downtrend của chu kỳ lần này. Lens Protocol là một dự án trong mảng Desoc, là một hệ sinh thái các mạng xã hội phi tập trung được phát triển trên hệ sinh thái Polygon. Trong hệ sinh thái ảm đạm của Polygon thì có lẽ Lens Protocol là dự án nổi bật nhất trong năm vừa rồi. 

Có thể nói hệ sinh thái Lens Protocol đang phát triển rất mạnh mẽ. Các dự án nổi bật trong hệ sinh thái hầu hết vẫn đang trong quá trình phát triển và nâng cấp có thể nói Lens Protocol đang có bước chạy đà ấn tượng cho một tương lai dự đoán là bùng nổ.

Có nhiều dự án khác cũng có tầm nhìn xây dựng mạng xã hội phi tập trung nhưng nếu như DeSoc có thể thành trend thì Lens Protocol là một ứng cử viên sáng giá cho vị trí lead trend với những gì mà Lens đang thể hiện được. 

Mũi Nhọn Của Polygon Là Gì

Về tech: All in vào zk-Rollup

Toàn cảnh bức tranh công nghệ mà Polygon đã vẽ ra có thể đọc tại Tổng Quan Về Tiền Điện TỬ Polygon. Trạng thái của các giải pháp mà Polygon cung cấp ở thời điểm hiện tại như sau:

Đây là một bộ giải pháp rất đầy đủ, tuy nhiên team Polygon lại build khá là chậm. Từ Q2 đến Q4 năm 2022 team Polygon chỉ build thêm được:

(1) Build Polygon Nightfall từ giai đoạn Testnet tiến tới Beta Mainnet.

(2) Bắt trend zk-EVM, zk-EVM chính là Polygon Hermez 2.0 được đổi tên, được Polygon công khai theo đuổi từ tháng 8 nhưng tới Q4 đã có Public Testnet.

Có thể thấy hầu hết các giải pháp mà họ theo đuổi đều được triển khai khá là chậm, từ đầu năm tới cuối năm vẫn trong trạng thái R&D. Điều này có thể lý giải bởi tầm nhìn mà Polygon hướng tới thật sự là dàn trải khi mà thị trường có giải pháp gì hay là họ cũng muốn build cho mình cái đó, từ các L2 Rollup đến mô hình Internet of Chain hay Modular Chain và mới nhất là zk-EVM. Thật sự là nhiều đến mức nếu như không nhìn vào hình ảnh ngay trên thì chúng ta cũng không thể nhớ nổi cái logo nào là của giải pháp gì.

Tuy vậy Polygon cũng có cơ sở về nguồn tài chính để có thể theo đuổi tầm nhìn dài hạn đó. Ngày 07/02/2022: Polygon công bố kêu gọi thành công số tiền $450M với sự dẫn đầu của Sequoia Capital India bên cạnh đó còn các quỹ đầu tư khác nhau: Spartan Group, Tiger Global Management, Union Square Ventures, Variant, Voodoo, Work Play Ventures,...

Bộ giải pháp của Polygon tập trung vào các Roll-up solution và trong năm nay thì họ đã xây dựng thêm cả zk-EVM, trở thành một trong những bên đầu tiên của thị trường thực hiện R&D công nghệ này. 

Vitalik có một bài phân loại rất kĩ các kiểu zk-EVM khác nhau và theo đó thì zk-EVM của Polygon dễ dàng xây dựng hơn nhưng nó cung cấp cho zk-Rollup ít khả năng tương thích với EVM hơn so với những giải pháp của các bên khác và anh không đánh giá quá cao trạng thái zk-EVM của Polygon vào thời điểm hiện tại. 

Tốc độ buidl nhanh, sản phẩm hiệu quả và sự tiết kiệm nguồn lực. Với hàng tá những cái công nghệ cần theo đuổi như vậy thì Polygon chỉ có thể chọn nhiều nhất là 2 trong 3 yếu tố trên. Chúng ta đã thấy họ raise được một số tiền rất ấn tượng và cũng thấy họ build chậm như thế nào, vậy hi vọng là hiệu quả của sản phẩm sẽ không làm thị trường thất vọng.  

Điểm sáng về business: Gây dựng quan hệ với các big-brand trong thị trường truyền thống

Polygon đã gây chú ý với thị trường trong giai đoạn cuối năm khi liên tục thông báo về các sự kiện hợp tác với những doanh nghiệp lớn trong thị trường truyền thống. Trọng tâm là họ sẽ lựa chọn Polygon để phát hành các bộ NFT của mình, gán cho nó những usecase nhất định và bán cho khách hàng của mình.

Với mô hình đó, doanh thu đến từ việc bán NFT của họ không hề nhỏ ... Thông tin về doanh thu thường không được public, nhưng ví dụ nhìn vào case của Donald Trump bán cháy hàng 45.000 NFT trong chỉ 12 tiếng, với giá mỗi cái 99$, tính cua trong hang thì Trump có thể đã thu về $4.5M chỉ trong nửa ngày ngắn ngủi.

Ngoài ra còn có ông lớn coffee Starbucks, nền tảng mạng xã hội Reddit hùng mạnh, Meta của Mark Zuckerberg hay hãng xe siêu sang Bentley của Anh, ... Hoàn toàn là những cái tên lớn trong thị trường non-blockchain.

Mình thì vẫn tin là chơi được với người giàu thì không bao giờ sợ thiệt, và với những gì Polygon đem lại cho Starbuck, Bentley, Reddit, Donald Trump,... thì Polygon cũng sẽ nhận lại không ít cái lợi, ít nhất thì cũng là dễ dàng hơn trong quá trình bon chen đến kỷ nguyên Mass Adoption. Đây là điều mà nhiều blockchain top đầu khác chưa thể làm được hoặc chưa nhắm tới.

Cập Nhật Về Đồng $MATIC

Đầu năm 2022, cộng đồng đã thông qua đề xuất EIP-1559 nhưng áp dụng cho Polygon và MATIC cũng được burn giống như cách burn ETH của Ethereum. Tuy vậy nhưng hiệu quả thực tế lại rất gây thất vọng với tổng MATIC được đốt trong cả năm chỉ khoảng 5.6 triệu MATIC (khoảng 0.056% max supply).

Polygon Có Phải Một Real Builder In Winter Hay Không

Nhìn lại những điều ở trên, những gì Polygon đang build đó là cơ sở hạ tầng và partner ship. Một bức tranh công nghệ đầy đủ và quan hệ với những đối tác có máu mặt trên thị trường. Đây là những điểm mà nhìn vào thì hoàn toàn là đáng khen, trong mùa đông khắc nghiệt này các top L1 khác vẫn chưa thể build partner ship thành công như Polygon.

Tuy nhiên hoạt động hỗ trợ hệ sinh thái trên Polygon PoS Chain thì thực sự là yếu. Team của Polygon họ cũng có tổ chức những cuộc hackathon, cũng chăm chỉ đi sự kiện cộng đồng dev này kia nhưng để so sánh với Solana thì không thể.

Những gì mà Polygon đang thực hiện mới chỉ ở mức tròn vai, vì họ đang tập trung nguồn lực vào zk-EVM và nó phục vụ cho Ethereum, khó có thể tính toán được điều này tích lũy giá trị cho MATIC hay hệ sinh thái của Polygon PoS chain như thế nào. 

Tròn vai ở đây tức là mới chỉ bắt kịp những cái mà các hệ sinh thái khác có trước, vậy thì rất khó để một project trên Polygon có thể lead được trend. Điển hình như các giao thức DeFi top tier trên Polygon thì hầu như là bản multichain của một giao thức trên Ethereum, đối với trường hợp mảng DEX có Quickswap đứng top thì cũng là fork từ Uniswap mà ra. 

Nhìn vào hệ sinh thái của Tron, của Avalanche hay của Solana họ có rất nhiều các native project nằm trong top TVL của hệ, đó là cái mà Polygon đang thiếu. 

Vì vậy Polygon đang cần có tính unique trong việc tạo game, cái đó phải đến từ cộng đồng dev chứ không riêng gì core dev. Nhưng theo số liệu từ Tokenterminal thì active dev của Polygon cũng khá là ít so với các hệ sinh thái khác, chỉ khoảng 45-60 anh active/ngày.

Vậy cái Polygon đang thiếu trên hệ sinh thái của mình là một cộng đồng dev mạnh, bên cạnh đó còn cần một cộng đồng user dân chủ, có văn hóa riêng. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào việc đội ngũ của Polygon có đủ grant để khuyến khích các project xây dựng trên hệ sinh thái của mình hay không? Và câu trả lời đến từ Polygon là không! Chương trình Sunsetting Grants dành cho cộng đồng đã kết thúc.

Co-Founder của Polygon cho rằng cộng đồng đã được kích thích vừa đủ để không cần duy trì chương trình trợ cấp thêm nữa, điều này thực sự khiến Polygon trở nên kém hấp dẫn hơn trong mắt các startup Web3 trong thời gian tới. 

Nhưng có thể đó là chiến thuật buidl của Polygon, trong downtrend lặng lẽ buidl tech, không buidl hệ sinh thái, vì họ muốn tránh hết mức rủi ro về tài chính trong giai đoạn này. Và nếu như thực sự Polygon đang timing thị trường thì nửa cuối 2023 có thể là thời điểm mà nguồn lực để kích thích hệ sinh thái trên Polygon sẽ quay trở lại.

Và nếu như đó là cách chơi của Polygon, không có lý gì mà họ không phải một Real Builder in Winter. Vẫn build tech theo trend của thị trường, vẫn tìm đối tác và vẫn thực hiện chiến thuật của mình, vẫn làm việc, mặc dù không thể hiện được quá nhiều như cách mà Solana đã cho chúng ta thấy. 

Tổng Kết

Đó là tất cả những cái được - cái thiếu của Polygon mà mình có thể đưa ra trong khuôn khổ của report này. Downtrend vẫn còn dài và việc quan sát là cần thiết, năm qua có quá nhiều sóng gió nhưng đối với Polygon thì không thực sự gặp quá là nhiều vấn đề lớn, đó cũng là một may mắn nếu so với Terra hay Solana. Tuy nhiên phải có lửa thì mới thử được vàng và Polygon cần có sự thể hiện nhiều hơn nữa để thu hút được sự công nhận, tin tưởng của user và các builder khác trong ngành.