Series 33: Crypto Unlock | Metaplex – Nền Tảng Cho Sự Phát Triển Của NFT Trên Solana

NFT đã trở thành một xu hướng vô cùng phổ biến trong năm 2021 và ngoài Ethereum thì Solana là một điểm đến hấp dẫn cho những người đam mê NFT. Trong những năm gần đây thì NFT trên Solana còn phát triển mạnh mẽ hơn nữa khi có một cơ sở hạ tầng đầy đủ hơn với sự tham gia của nhiều dự án trong đó không thể không nhắc đến Metaplex. Vậy Metaplex là gì và có gì đặc biệt hãy cùng Hak Research tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Tổng Quan Về Metaplex

Metaplex là gì?

Metaplex là một giao thức phi tập trung trên Solana, cung cấp cho các nhà sáng tạo và nhà phát triển một bộ công cụ mạnh mẽ để dễ dàng tạo, quản lý và phát triển NFT. Được thiết kế nhằm đơn giản hóa các quy trình phức tạp liên quan đến NFT, Metaplex giúp người dùng có thể mint, deploy và Listing NFT một cách thuận tiện. Ngoài ra, nền tảng còn hỗ trợ tạo ra các bộ sưu tập NFT, thiết lập giao diện trực tuyến để giao dịch NFT, thậm chí tạo ra một sàn giao dịch NFT riêng.

Đối với người sáng tạo: Metaplex cung cấp các công cụ đơn giản nhưng hiệu quả, cho phép họ quản lý và phát triển các dự án NFT mà không cần phải có kiến thức lập trình phức tạp. Điều này giúp người sáng tạo dễ dàng tiếp cận và tham gia vào thị trường NFT, tạo ra các bộ sưu tập độc đáo và phát hành chúng trực tiếp đến cộng đồng người dùng. Metaplex đặc biệt hữu ích cho những ai muốn tối ưu hóa quá trình phát hành NFT mà không cần dựa vào các bên trung gian.

Đối với nhà phát triển: Metaplex không chỉ giới hạn ở việc hỗ trợ các tác vụ NFT cơ bản. Nền tảng này còn cung cấp các công cụ phát triển tiên tiến, cho phép xử lý những tài sản không thể thay thế phức tạp hơn như Composable NFTs và Compressed NFTs. Các tính năng này giúp nhà phát triển có thể sáng tạo và tối ưu hóa NFT theo cách linh hoạt hơn, mở ra nhiều ứng dụng mới cho NFT trong tương lai.

Lịch sử phát triển của Metaplex

Metaplex được ra mắt vào tháng 06/2021, xuất phát từ một dự án nội bộ của Solana Labs. Vào thời điểm đó, thị trường NFT trên Ethereum đang bùng nổ, khiến các nhà phát triển quyết định tạo ra một tiêu chuẩn NFT riêng cho Solana nhằm tận dụng lợi thế về tốc độ và chi phí thấp của blockchain này. Mục tiêu chính của Metaplex là cung cấp một giải pháp đơn giản hơn để tạo và quản lý NFT trên Solana, giúp giảm chi phí cho người sáng tạo và nhà phát triển.

Trong vòng vài tuần sau khi ý tưởng được hình thành, Metaplex đã ra mắt phiên bản đầu tiên dưới dạng một Minimum Viable Product (MVP) đánh dấu bước khởi đầu của giao thức. Kể từ đó, Metaplex nhanh chóng trở thành một nền tảng phổ biến trong hệ sinh thái Solana và đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng tiêu chuẩn NFT cho toàn bộ blockchain này.

Một số cột mốc quan trọng của Metaplex trong những năm vừa qua:

• Tháng 06/2021: Metaplex chính thức ra mắt, cung cấp các công cụ và giao thức giúp người dùng đúc NFT và tạo các bộ sưu tập trên Solana.
• Ra mắt công cụ Candy Machine: Một trong những sản phẩm quan trọng nhất của Metaplex là Candy Machine, công cụ giúp người sáng tạo dễ dàng đúc NFT theo cách ngẫu nhiên và công bằng. Candy Machine v2 ra mắt đã cải thiện tính ngẫu nhiên trong việc phân phối NFT, tăng cường bảo mật và ngăn chặn các hành vi gian lận.
• Ra mắt token quản trị MPLX: Vào tháng 9 năm 2022, Metaplex chính thức ra mắt token quản trị MPLX, cho phép cộng đồng tham gia bỏ phiếu quyết định các hướng phát triển trong tương lai của giao thức. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc phi tập trung hóa Metaplex và trao quyền cho cộng đồng.
• Phát triển Compressed NFT (Năm 2023): Nhằm giảm thiểu chi phí và tăng khả năng mở rộng của NFT, Metaplex đã giới thiệu Compressed NFT, giúp giảm chi phí đúc NFT hơn 1000 lần so với trước đây. Điều này giúp thúc đẩy việc ứng dụng NFT trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ nghệ thuật, thanh toán đến các ứng dụng cơ sở hạ tầng.
• Nhận được đầu tư khủng: Metaplex nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các quỹ đầu tư lớn như Multicoin Capital, Jump Crypto, cùng các nhà đầu tư cá nhân nổi tiếng như huyền thoại bóng rổ Michael Jordan. Từ vòng gọi vốn đầu tiên, Metaplex đã huy động được 46 triệu USD để tiếp tục phát triển nền tảng.

Nhìn chung, Metaplex không chỉ là một nền tảng hỗ trợ đúc và quản lý NFT, mà còn đóng vai trò cốt lõi trong việc tiêu chuẩn hóa các công nghệ liên quan đến NFT trên Solana. Nhờ vào khả năng cung cấp các công cụ mạnh mẽ, Metaplex đã trở thành lựa chọn hàng đầu cho các dự án NFT trên Solana, góp phần định hình và phát triển thị trường NFT của blockchain này.

Mô Hình Hoạt Động Của Metaplex

Metaplex hoạt động như một nền tảng cơ sở hạ tầng NFT phi tập trung, được xây dựng trên blockchain Solana. Nền tảng này cung cấp một hệ thống Smart Contract và các công cụ mạnh mẽ, giúp người dùng dễ dàng tạo, đúc, quản lý, và giao dịch NFT. Metaplex được thiết kế để phục vụ cả nhà sáng tạo, nhà phát triển, và các nhà sưu tập, mang đến cho họ một môi trường linh hoạt và hiệu quả để tham gia vào hệ sinh thái NFT.

Metaplex cung cấp 4 Smart Contract chính để hỗ trợ các thao tác liên quan đến NFT bao gồm:

• Token Metadata: Là Smart Contract quản lý và lưu trữ metadata cho các NFT. Metadata bao gồm thông tin quan trọng như tên, biểu tượng, phí bản quyền và tình trạng đã bán của NFT. Smart Contract này đảm bảo tất cả các NFT được đúc trên Metaplex đều có cấu trúc thống nhất và duy nhất. Ngoài ra, Token Metadata cũng có một bộ tiện ích mở rộng được gọi là Fusion mà các nhà phát triển có thể sử dụng để tạo ra các Composable NFTs.
• Token Vault: Đây là nơi lưu trữ an toàn cho NFT mới được đúc trước khi chúng được mua, bán trên thị trường thứ cấp hoặc chuyển giữa các ví. Smart Contract này đảm bảo rằng các NFT luôn được bảo mật cho đến khi chúng được giao dịch.
• Auction: Contract này quản lý các cuộc đấu giá và Presale dành cho NFT. Nó xử lý toàn bộ quy trình từ việc đặt giá, giới hạn thời gian cho đến chuyển giao quyền sở hữu khi kết thúc phiên đấu giá.
• Metaplex Contract: Là Contract chính của nền tảng, tích hợp các chức năng cốt lõi như mint NFT, quản lý metadata, kích hoạt thanh toán phí bản quyền và hỗ trợ giao dịch trên các marketplace. Đây cũng là trung tâm điều phối giữa các Smart Contract khác để tạo ra sự kết nối mạch lạc giữa các thành phần trong hệ sinh thái.

Ngoài hệ thống Smart Contract hữu hiệu thì Metaplex cũng cung cấp các bộ công cụ, tooling để các nhà phát triển cũng như người sáng tạo có thể dễ dàng tiếp cận, hãy cùng mình điểm qua nhé:

• Candy Machine: Là công cụ phổ biến giúp người dùng đúc và phân phối NFT một cách ngẫu nhiên, bảo đảm tính công bằng. Candy Machine cũng giúp ngăn chặn bot và các hành vi gian lận trong việc mua các NFT hiếm.
• Gumdrop: Là công cụ dành cho việc airdrop (phân phối miễn phí token) trên Solana. Nó giúp các dự án dễ dàng tặng token hoặc NFT cho cộng đồng với chi phí thấp, tăng cường sự gắn kết của người dùng.
• Metaplex Storefront: Là công cụ giúp người sáng tạo thiết lập các cửa hàng trực tuyến để bán và trưng bày NFT. Người dùng có thể tùy chỉnh giao diện và quản lý cửa hàng một cách dễ dàng mà không cần kiến thức lập trình chuyên sâu.

Với sự kết hợp giữa Smart Contract mạnh mẽ và các công cụ linh hoạt như Candy Machine, Gumdrop và Storefront, Metaplex tạo ra một môi trường hiệu quả cho việc đúc, quản lý và giao dịch NFT. Nền tảng này giúp đơn giản hóa quy trình phức tạp của NFT, đồng thời đảm bảo tính an toàn, minh bạch và tính phi tập trung cho mọi hoạt động liên quan.

Những Lợi Ích Mà Metaplex Đã Đem Lại Cho Hệ Sinh Thái NFT Trên Solana

Metaplex đã mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho hệ sinh thái NFT trên Solana, góp phần thúc đẩy sự phát triển và mở rộng không gian NFT trên blockchain này. Dưới đây là những lợi ích tiêu biểu mà Metaplex đã đem lại: 

Tối ưu hóa chi phí, hỗ trợ quản lí quản lí và bảo mật tài sản NFT

Metaplex hoạt động trên blockchain Solana, vốn nổi tiếng với tốc độ xử lý giao dịch nhanh và phí gas cực thấp. Điều này giúp việc đúc và giao dịch NFT trên Metaplex trở nên nhanh chóng và tiết kiệm hơn so với các nền tảng như Ethereum nơi phí giao dịch thường rất cao. Sự tiện lợi này đã giúp thu hút nhiều dự án NFT và người sáng tạo tham gia vào hệ sinh thái Solana.

Ngoài ra với Token Vault, Metaplex đảm bảo rằng các NFT mới đúc được đảm bảo an toàn trước khi chúng được bán hoặc chuyển nhượng. Điều này giúp người dùng yên tâm rằng các NFT của họ sẽ được bảo vệ khỏi các hành vi gian lận hay xâm nhập. Bên cạnh đó, Metaplex cũng hỗ trợ quản lý phí bản quyền, đảm bảo người sáng tạo nhận được phần trăm doanh thu từ mỗi giao dịch NFT của họ.

Giảm thiểu rào cản cho người sáng tạo, tạo điều kiện cho sự đổi mới và sáng tạo

Metaplex cung cấp các công cụ như Candy Machine và Metaplex Storefront, giúp người sáng tạo không cần có kiến thức lập trình sâu vẫn có thể dễ dàng đúc, quản lý và bán NFT. Điều này không chỉ mở rộng đối tượng người dùng, từ các nghệ sĩ đến doanh nghiệp mà còn thúc đẩy sự sáng tạo và đa dạng trong các dự án NFT trên Solana.

Metaplex cunxg cho phép người dùng tùy chỉnh hoàn toàn các bộ sưu tập NFT và giao diện marketplace của riêng mình thông qua Storefront. Điều này giúp các nhà sáng tạo không chỉ tạo ra các sản phẩm NFT độc đáo mà còn xây dựng được các kênh bán hàng riêng biệt, đồng thời dễ dàng mở rộng quy mô khi cần thiết. Khả năng tùy chỉnh cao giúp người dùng tạo ra những trải nghiệm NFT độc đáo và mang dấu ấn cá nhân.

Ngoài ra với khả năng tạo ra các Composable NFTs và Compressed NFTs, Metaplex đã mở ra nhiều cơ hội sáng tạo mới cho các nhà phát triển. Những loại NFT này không chỉ giúp giảm chi phí đúc mà còn mở rộng khả năng ứng dụng của NFT vào nhiều lĩnh vực khác nhau như game, nghệ thuật và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.

Hỗ trợ sự phát triển của cộng đồng

Metaplex không chỉ là một nền tảng công nghệ mạnh mẽ mà còn là một công cụ giúp xây dựng và phát triển cộng đồng NFT trên Solana. Thông qua việc cung cấp các công cụ như Gumdrop cho việc airdrop token và NFT, Metaplex đã giúp các dự án tương tác và gắn kết tốt hơn với cộng đồng của họ. Airdrop là cách hiệu quả để thu hút người dùng mới và thưởng cho những người ủng hộ sớm, từ đó khuyến khích sự phát triển liên tục của các dự án NFT.

Bên cạnh đó, token quản trị MPLX của Metaplex giúp tạo ra một hệ sinh thái phi tập trung nơi mà các nhà sáng tạo, nhà phát triển và người dùng có thể tham gia vào việc quản lý và phát triển nền tảng thông qua cơ chế DAO. Điều này không chỉ giúp cộng đồng có tiếng nói trong các quyết định quan trọng mà còn đảm bảo rằng nền tảng được phát triển theo hướng phục vụ lợi ích của tất cả các bên liên quan.

Với sự hỗ trợ từ Metaplex Foundation và các đối tác chiến lược, cộng đồng Metaplex không ngừng mở rộng và thu hút nhiều dự án NFT mới. Nền tảng này đã trở thành nơi tập trung của nhiều nhà sáng tạo tài năng từ những nghệ sĩ độc lập đến các thương hiệu lớn, giúp xây dựng một hệ sinh thái đa dạng và phong phú. Sự phát triển mạnh mẽ của cộng đồng cũng góp phần thúc đẩy sự đổi mới và tạo ra các dự án NFT độc đáo, đóng góp vào sự phát triển toàn diện của thị trường NFT trên Solana.

Tổng kết

Từ khi ra mắt vào năm 2021, Metaplex đang dần khẳng định được vị thế của mình và trở thành một nền tảng cơ sở hạ tầng không thể thiếu cho sự phát triển của NFT trên Solana. Trên đây là tất cả thông tin mình muốn chia sẻ trong bài viết này, hi vọng mọi người đã nhận được những kiến thức bổ ích.