Vì Sao Những Blockchain Chuyên Dụng Chưa Thành Công?

Blockchain chuyên dụng ám chỉ những Blockchain chuyên được xây dựng vào một mục đích cụ thể như chuyên cho các dự án NFT, chuyên cho các dự án Gaming hay Social. Tuy nhiên cho tới nay hầu hết các Blockchain chuyên dụng đều chưa đạt được những thành tựu như mục tiêu đề ra. Vậy vì sao những Blockchain chuyên dụng chưa thành công thì mọi người cùng mình tìm hiểu nhé.

Để hiểu hơn về bài viết vì sao những Blockchain chuyên dụng chưa thành công, thì mọi người cùng mình tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Sự Ra Đời Của Các Blockchain Chuyên Dụng

Lí do ra đời của các Blockchain chuyên dụng

Sự ra đời của các Blockchain nền tảng hầu hết đề xuất phát từ việc giải quyết vấn đề mở rộng trên Ethereum. Ethereum lần đầu tiên lộ ra nhược điểm của mình chính là thời điểm trò chơi CryptoKitties làm mạng lưới trở nên tắc nghẽn, phí giao dịch bị đẩy lên quá cao. Tại thời điểm đó, tham vọng xây dựng những nền tảng giải quyết vấn đề mở rộng, một số các giải pháp đáng chú ý như:

Layer 2: State Channel, Plasma, Rollup, Validium.
Những Blockchain nền tảng sử dụng các công nghệ khác nhau như mô hình Internet of Blockchain, Modular Blockchain hay công nghệ Parallel Execution.
Những Blockchain chuyên dụng cho các ngành khác nhau.

Ý tưởng Blockchain chuyên dụng là muốn nhắc đến những Blockchain nền tảng chỉ tập trung cho một vài mảng nào đó như NFT, Gaming, Social, DeFi,... Và các Blockchain này không phù hợp để xây dựng tất cả các DApp. Từng loại Blockchain chuyên dụng này được thiết kế và tối ưu hóa cho mục đích cụ thể đó, mang lại các ưu điểm riêng đối với từng lĩnh vực. Chúng thường tập trung vào việc xử lý lượng giao dịch lớn, tính năng độc đáo và sự tương thích với các ứng dụng và giao thức liên quan.

Một số những điểnm tối ưu hóa thông thường bao gồm:

Xử lý lượng giao dịch lớn: Blockchain chuyên dụng được tối ưu để có khả năng xử lý hàng nghìn hoặc thậm chí hàng triệu giao dịch mỗi giây. Điều này đảm bảo rằng nền tảng có thể chịu đựng được tải lớn và có khả năng mở rộng mà không ảnh hưởng đến hiệu suất.
Tính năng độc đáo: Các Blockchain chuyên dụng thường được phát triển với các tính năng đặc biệt và độc đáo phục vụ mục đích cụ thể. Ví dụ, trong trường hợp của Blockchain chuyên dụng cho Gaming, nền tảng có thể có tích hợp sẵn các tính năng như xác thực nhận dạng game thủ, giao dịch vật phẩm game hoặc tích hợp sẵn công nghệ VR/AR.
Tương thích với các ứng dụng và giao thức liên quan: Blockchain chuyên dụng thường được tích hợp với các ứng dụng và giao thức phổ biến trong lĩnh vực tương ứng. Với NFT, ví dụ, một Blockchain chuyên dụng có thể tích hợp trực tiếp với các nền tảng thị trường NFT hàng đầu để tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch và quản lý NFT.

Sự tối ưu hóa giúp Blockchain chuyên dụng có hiệu suất, độ tin cậy và tính tiện dụng tốt hơn trong việc đáp ứng nhu cầu đặc thù của mục đích cụ thể mà nó hướng tới. Mỗi loại Blockchain chuyên dụng có các yêu cầu và ưu điểm riêng, vì vậy việc tối ưu hóa sẽ tập trung vào các khía cạnh quyết định của từng lĩnh vực để đem lại trải nghiệm tốt nhất cho người dùng.

Một số những Blockchain chuyên dụng và đặc điểm

Tính đến thời điểm hiện tại chúng ta đã có rất nhiều những Blockchain chuyên dụng khác nhau được sử dụng với mục đích khác nhau. Trong bài viết này chúng ta sẽ không nhắc đến những Blockchain L1 thuộc hệ sinh thái của Cosmos hay Polkadot bởi vì bản thân các Blockchain có cũng có nhiều nét tương đồng với 1 DApp trên các Layer 1 thông thường.

Thông tin	DeSo	Flow	Enjin	Ronin
Thị trường mục tiêu	Social	NFT Gaming	Gaming	Gaming
Cơ chế đồng thuận	POW	POS	POS	DPOS
Giải pháp mở rộng	Proof of Stake Bigger Blocks Warp Sync Sharding	Phân loại các Node để tối ưu công việc xử lý	Mô hình tương tự như Polkadot	Sidechain

Một đặc điểm chung với các Blockchain chuyên dụng đó chính là thị trường mà họ hướng đến chủ yếu là Gamming, NFT và Social. Điều này cũng tương đối dễ hiểu khi mà hiện nay các Blockchain thông thường sẽ phục vụ thoải mái nhất với các mảnh ghép DeFi, với các mảnh ghép DeFi thì yếu tố kiên quyết chính là bảo mật và phi tập trung nhưng với các mảnh ghép như Gamming, NFT thì họ cần chính là khả năng mở rộng.

Và các Blockchain chuyên dụng cũng tập trung 2 vấn đề chính là làm sao để gia tăng khả năng mở rộng và xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp với thị trường mình tiến tới. Cả 3 thị trường Gamming, NFT và Social đều có những đặc điểm tương đồng bên cạnh khả năng mở rộng đó chính là các yếu tố về việc làm sao để đưa người dùng từ Web2 lên Web3 một cách dễ dàng, làm sao để xây dựng trải nghiệm người dùng trên Web3 mượt như Web2 để ngay cả người dùng khi họ tham gia vào 1 tựa game thì họ cũng không biết tựa game này được xây dựng trên nền tảng Web3.

Chúng ta sẽ cùng nhau đến với các bài giải của các Blockchain chuyên dụng hiện nay.

DeSo - Blockchain dành riêng cho thị trường Social

Chúng ta sẽ đi vào 2 vấn đề DeSo cần phải giải quyết là giải quyết bài toán về mở rộng như thế nào và làm sao để thúc đẩy người dùng từ Web2 lên Web3.

Đầu tiên bài toán về mở rộng, để giải quyết về bài toán mở rộng thì thời gian gần đây DeSo đã chính thức có sự chuyển mình với 4 bản nâng cấp bao gồm Proof of Stake, Bigger Blocks, Warp Sync và Sharding. Với 4 Phase trên DeSo kì vọng có thể phục vụ hàng tỷ người dùng từ Web2 lên Web3. Tất nhiên kế hoạch này của DeSo vẫn chỉ nằm trên giấy tờ.

Tiếp theo, làm thế nào để DeSo thúc đẩy người dùng từ Web2 lên Web3? Giải pháp được đưa ra của DeSo chính là thu hút các nhà phát triển, từ đó sẽ có thêm nhiều DApp và các DApp này sẽ có vai trò thu hút người dùng dựa trên những tính năng khác biệt của nó. Bên cạnh đó, DeSo cũng thu hút các nhà sáng tạo nội dung với nhiều phần thưởng hấp dẫn. Để đọc thêm chi tiết mọi người có thể tham khảo bài viết DeSo (DESO) Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử DeSo.

Enjin - Blockchain dành riêng cho thị trường Gaming

Enjin cũng là một Blockchain chuyên dụng cho thị trường thị trường Gaming. Tất nhiên tương tự như DeSo thì Enjin cũng có 2 vấn đề cần phải giải quyết.

Đầu tiên về khả năng mở rộng thì Enjin lấy cảm hứng từ mô hình Relaychain - Parachain của Polkadot để xây dựng Relaychain - Matrixchain của riêng mình. Từ đây giải quyết được việc các Matrixchain có thể tự do phát triển theo ý của mình mà không cần lo lắng về tính bảo mật và phi tập trung, từ đó các Matrixchain có thể giải quyết triệt để bài toán mở rộng.

Tiếp theo, về việc thúc đẩy người dùng thì Enjin cũng có tư duy tương tự như DeSo là xây dựng cơ sở hạ tầng đặc biệt là những bộ SDK giúp các nhà phát triển dễ dàng tích hợp các sản phẩm có sẵn vào nền tảng của mình.

Thông qua DeSo và Enjin phần nào đó chúng ta thấy được các nền tảng này biết vấn đề của mình ở đâu để giải quyết nhưng vì sao những Blockchain chuyên dụng chưa thành công?

Vì Sao Những Blockchain Chuyên Dụng Chưa Thành Công?

Chiến lược phát triển không rõ ràng

Có một thực tế rằng hầu hết các Blockchain chuyên dụng chưa thành công chính vì bởi chiến lược phát triển không rõ ràng. Có thể các dự án xây dựng nhiều các bộ SDK hoặc các công cụ có sẵn các nhà phát triển đến cũng chỉ cần tích hợp vào sản phẩm của mình nhưng động lực nào để thúc đẩy các Developer đến với nên tảng thì lại không có nhiều.

Rất ít các sự kiện Hackathon Global với giải thưởng lên đến hàng trăm triệu đô. Mặc dù các dự án kêu gọi được với số vốn rất khủng.
Rất ít các sự kiện offline cho các nhà phát triển để họ có cơ hội biết đến nền tảng.
Rất ít các grant được trao bởi các nền tảng.

Rất rõ ràng nếu không có các nhà phát triển thì sẽ không có sản phẩm, không có hệ sinh thái mà nếu không có sản phẩm thì chắc chắn sẽ không có người dùng điều này tạo ra một flywell không hề tốt đối với một Blockchain nền tảng.

Nên nhớ rằng dù công nghệ có tốt đến đâu nhưng chiến lược Marketing tệ hại, mô hình Kinh doanh có nhiều lỗ hổng thì chắc chắn tỷ lệ thành công của dự án sẽ rất thấp.

Hệ sinh thái không có dự án nổi bật

Trong bối cảnh hiện nay mỗi hệ sinh thái cần phải có một mũi nhọn cho riêng mình kể cả với các Blockchain chuyên dụng. Nếu như các Blockchain chuyên dụng đã nhắm tới một thị trường ngách thì nó cần phải có một dự án xuất sắc trong chỉ mảng đó mà thôi. Nhưng ngay cả điều này các Blockchain chuyên dụng hiện tại cũng chưa làm được.

Hệ sinh thái của các Blockchain chuyên dụng ngày nay mặc dù có thể nhiều nhưng tương đối "rác". Hầu hết là các dự án copy mô hình của các dự án ngoài Web2. Những câu từ như phiên bản Facebook phi tập trung, phiên bản Twitter phi tập trung, phiên bản Tik Tok phi tập trung, phiên bản Youtube phi tập trung,... đã trở nên quá quen thuộc.

Sự cạnh tranh khốc liệt với các Blockchain khác

Cùng nhìn lại với các Blockchain Layer 1 có những giải pháp về mở rộng tốt hiện nay như Solana, Avalanche Subnet và hàng loạt các giải pháp Layer 2 như Base, Arbitrum, Optimism,...

Solana trở thành thánh địa của NFT không phải vì Solana ra đời chỉ phục vụ thị trường NFT.
Base trở thành mảnh đất mới nổi cho SocialFi và tất nhiên Base không được thiết kế tối ưu cho các dự án SocialFi.

Vậy tại vì sao các Blockchain thông thường lại đang có sự lấn lướt so với các Blockchain thông dụng? Một vài lí do có thể kể đến như:

Về khả năng mở rộng thì cả Blockchain thông thường và Blockchain thông dụng đều có thể xử lý được nhiều giao dịch và người dùng cùng một thời điểm. Nhưng có vẻ như giải pháp mở rộng của Blockchain thông thường đang hoạt động tốt hơn so với các Blockchain thông dụng.
Network Effect cũng là một yếu tố. Các nền tảng Layer 2 thừa hưởng được Network Effect từ Ethereum từ đó họ đã có sẵn người dùng, việc của họ là lựa chọn một mảng nào đó rồi tập trung phát triển ví dụ như Arbitrum đã thành công với Perp DEX và Base nổi lên thành công nhờ SocialFi. Yếu tố thành công của họ chắc chắn có sự góp mặt của Ethereum.
Chiến lược phát triển rõ ràng là điều mình thấy khác biệt giữa Blockchain thông thường và Blockchain thông dụng. Mặc dù vẫn có một vài Blockchain thông thường không thành công cũng bởi họ không có chiến lược phát triển rõ ràng từ đầu, chủ yếu theo trend.

Rõ ràng, chúng ta phải đặt ra một câu hỏi là: "Các Blockchain chuyên dụng có thật sự cần thiết hay không khi ngay cả Blockchain thông thường cũng có thể giải quyết được vấn đề của họ?"

Blockchain Chuyên Dụng Có Còn Đất Diễn?

Mình tin rằng các yếu tố dẫn tới một Blockchain thông thường hay một Blockchain thông dụng có thể thành công chính là nằm ở chiến lược phát triển và cách họ làm kinh doanh. Ngay nay các Blockchain chuyên dụng vẫn tiếp tục ra đời và phát triển, có thể kể đến như Intella X, Iskra, XPLA, Marblex,... hầu hết đều là Blockchain Gaming.

Các nhà phát triển thậm chí là các VCs vẫn đang đặt cược vào các Blockchain Gaming và Studio rất nhiều thông qua việc các dự án liên tục ra đời và dòng tiền tục được đổ vào. Yếu tố sống còn của các Blockchain Gaming này đó là làm sao để thu hút các nhà phát triển thậm chí là các Studio Game. Mỗi Blockchain Gaming cần phải có một hoặc nhiều Studio Game chất lượng phía sau để sản xuất các trò chơi thu hút người dùng.

Ngoài ra, các dự án Game cũng cần phải có những sự khác biệt đặc biệt là về mặt hình ảnh và gameplay, phải có những sự đột phá so với các trò chơi trong giai đoạn Play to Earn và bằng cách nào đó hướng người dùng đến yếu tố Play nhiều hơn.

Mình tin tưởng rằng các Blockchain chuyên dụng vẫn còn đất diễn bởi vì:

Các dự án Game, Social thông thường thì hoàn toàn có thể phát triển trên các Blockchain thông thường tuy nhiên với các trò chơi hay nền tảng mạng xã hội có sự phức tạp thì việc đòi hòi cơ sở hạ tầng có sự tùy chỉnh để phù hợp với nó là điều cần thiết.
Các Blockchain chuyên dụng có lợi thế về việc tập trung nguồn lực mình có chỉ vào mảng mình tham gia so với việc dàn trải nguồn lực so với các Blockchain thông thường.

Lợi thế là vậy tuy nhiên, Blockchain chuyên dụng trong thời gian sắp tới sẽ gặp phải nhiều rõ rào cản hơn nữa khi mà các giỉa pháp Layer 3 hay Specific Appchain ngày càng trở nên phổ biến. Về bản chất các giải pháp Layer 3 và Specific Appchain cũng hướng tới sự chuyên dụng, tùy chính cho một mục đích nào đó và ưu điểm của nó còn là thừa hưởng tính bảo mật của các Blockchain Layer 1.

Tổng Kết

Blockchain chuyên dụng vẫn đang dành được nhiều sự quan tâm từ các nhà phát triển và quỹ đầu tư tên tuổi. Mong rằng qua bài viết này mọi người có thể hiểu được vì sao những Blockchain chuyên dụng chưa thành công