Khám Phá Giao Thức Runes: Cơ Hội Và Rủi Ro Khi Ngày Mainnet Đã Cận Kề

Chỉ còn vài ngày nữa là Bitcoin Halving chính thức diễn ra và đây cũng là thời điểm mà giao thức Runes mainnet. Vậy những cơ hội và rủi ro nào đối với giao thức Runes khi ngày mainnet đã cận kề hãy cùng Hak Research tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Trước khi vào bài viết, mọi người có thể tham khảo một số bài viết sau để hiểu hơn nhé.

Những Điều Bạn Cần Biết Về Runes

Giao thức Runes được phát triển bởi Casey Rodamor - người tạo ra Bitcoin Ordinals được thiết kế để thay thế giải pháp BRC20 hiện tại. Casey không hài lòng với BRC20 và giống như những gì anh đã làm được với Ordinal NFT thì mọi người có thể mong đợi rằng anh sẽ tiếp tục áp dụng các cải tiến vào Runes Protocol.

Như mọi người đã biết, BRC 20 là một giải pháp cho phép tạo token trên mạng lưới Bitcoin bằng cách gán cho mỗi Satoshi một định dạng dữ liệu dạng JSON. Tuy đã đạt được rất nhiều thành công nhưng BRC 20 lại mang đến nhiều nhược điểm chẳng hạn như việc tạo ra quá nhiều UTXO, gây dư thừa và tắc nghẽn mạng lưới Bitcoin.

Domo giới thiệu tiêu chuẩn BRC 20

Với các vấn đề này, giao thức Runes có thể đem lại các cải tiến về tính linh hoạt và hiệu suất, giúp giảm thiểu tắc nghẽn mạng và cải thiện trải nghiệm giao dịch cho người dùng. Giao thức Runes áp dụng mô hình UTXO, để dễ hiểu thì mình sẽ đưa ra một ví dụ sau:

Nếu bạn có UTXO trị giá 1 BTC và muốn gửi 0.3 BTC cho ai đó thì giao dịch sẽ sử dụng toàn bộ 1 Bitcoin UTXO làm đầu vào. Sau đó, giao dịch sẽ tạo ra hai đầu ra: một đầu ra gửi 0.3 Bitcoin cho người nhận và một đầu ra trả lại 0.7 Bitcoin còn lại (trừ mọi phí giao dịch) đến địa chỉ của bạn.

Vì vậy về mặt kĩ thuật, khi người dùng nói “Tôi sở hữu 1 BTC” thì có nghĩa là họ sở hữu một số UTXO cho phép chi tiêu 1 BTC. Trong ví dụ trên, khi người dùng sử dụng UTXO 1 BTC làm đầu vào thì UTXO này sau đó sẽ bị burn và hai UTXO mới được tạo ra bao gồm: 1 UTXO chứa 0.3 BTC cho người nhận và 1 UTXO chứa 0.7 BTC trả lại cho người dùng. Đối với BRC 20 thì mỗi Inscriptions là duy nhất thì mỗi đơn vị Runes đều giống nhau. Vì vậy, người dùng có thể chuyển token Runes như chuyển Bitcoin thông thường mà không cần phải khắc mỗi lần chuyển.

Các Dự Án, Giao Thức Và Công Cụ Đáng Quan Tâm

Các dự án đáng quan tâm

Dù còn chưa mainnet nhưng đã có rất nhiều dự án Pre-Runes ra mắt trên thị trường và đạt được những thành công nhất định. Sự cường điệu bắt đầu với dự án RSIC (tên đầy đủ là Rune Specific Inscription Circuits) với tổng cung là 21.000 NFT. Dự án đã ra mắt theo hình thức airdrop dành cho một số bộ sưu tập NFT Blue chip trên Bitcoin.

Việc nắm giữ RSIC cho phép người dùng có thể khai thác RSIC Point và sau đó quy đổi sang RSIC Rune khi giao thức Runes chính thức mainnet. Tuy nhiên việc airdrop không fair chỉ dành cho một số ít các bộ sưu tập đã khiến Leonidas không hài lòng và quyết định ra mắt Runestone và airdrop tới hơn 112k địa chí ví đủ điều kiện trên mạng lưới Bitcoin. Ở thời điểm hiện tại, giá trị vốn hóa thị trường của Runestone đã đạt mức cao hơn 500 triệu USD dù chỉ ra mắt vỏn vẹn được 1 tháng.

Các dự án Pre-Runes đáng chú ý

Một dự án Runes khác nổi bật gần đây là Rune Pups cũng đã chứng kiến sự cường điệu khi giá token hay NFT cũng chứng kiến mức tăng trưởng hàng chục lần, điều này càng làm cho các dự án Runes đáng chú ý.

Các giao thức đáng chú ý

Hiện tại, cơ sở hạ tầng dành cho Runes đang có rất nhiều dự án trong đó có thể kể đến một số dự án đáng chú ý như:

Luminex: Cho phép mint token Rune và chia UTXO để mint nhiều Rune cùng một lúc.
Sovryn: Một nền tảng trading/borrowing dành cho Runes. Dự án sẽ ra mắt mainnet khi Bitcoin Halving chính thức diễn ra.
RunePro: Một Dex cho phép người dùng giao dịch các token Runes.
Liquidium: Một nền tảng cho phép Lending/Borrowing từ Ordinal NFT, BTC 20 đến sắp tới là Rune Protocol.
…

Ngoài ra, Magic Eden và Unisat cũng là các nền tảng quan trọng để giao dịch rune, cùng với ví OKX Web3 cho cả người dùng trên thiết bị di động hay trình duyệt web. Việc sử dụng nhiều ví và nền tảng khác nhau có thể tăng tính linh hoạt và tiện ích cho người dùng.

Một số Tooling hữu ích

Chúng ta có thể kể đến một số tooling hữu ích chẳng hạn như:

SatScreener: Đây là một công cụ tổng hợp dữ liệu token theo thời gian thực cho hệ sinh thái Rune và Bitcoin. Với sự hỗ trợ kém từ Coingecko/CMC đối với hệ sinh thái Bitcoin, SatScreener có thể là lựa chọn tốt nhất để hiểu thông tin về các token.
Runesmarketcap: Đây là một công cụ để tìm kiếm các giao thức Runes theo giới hạn thị trường, loại và nhiều thông tin khác.
Runealpha: Trình duyệt rune này cung cấp dữ liệu thời gian thực và các dự án Runes đang được mint, giúp người dùng tiếp cận thông tin một cách thuận tiện và thiết thực.

Sự Fomo Quá Mức Sẽ Mang Đến Nhiều Rủi Ro Trong Ngắn Hạn

Dù mainnet còn chưa ra mắt nhưng các dự án xoay quanh giao thức Runes đã trở thành tâm điểm chú ý của cộng đồng Bitcoin ở thời điểm hiện tại. Các dự án như Runestone hay Pups đã chứng kiến sự tăng vọt về giá cả, RSIC tuy không chứng kiến sự tăng mạnh như hai dự án trên nhưng những người khai thác đã kiếm được hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu token RISC. Theo mức giá 0.03 tương đương với vốn hóa thị trường là 600 triệu USD đang được giao dịch trên Whale Market thì trên lí thuyết những người khai thác đang kiếm được hàng chục nghìn USD chỉ trong vỏn vẹn vài tháng.

Với sự cường điệu đang xảy ra thì khi giao thức Runes chính thức mainnet thì số lượng token Rune mới được phát hành sẽ rất đáng kinh ngạc, hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm token mới sẽ được đúc mỗi ngày (với phí gas cao). Điều này làm giảm sự chú ý của nhà giao dịch và dòng vốn đổ vào mỗi token. Nhiều token ra mắt thị trường chỉ muốn ăn theo trend và tận dụng sự fomo ngắn hạn của cộng đồng vì vậy những token như vậy thường không có nội tại và giá trị sẽ giảm dần theo thời gian. Vì vậy, nếu mọi người mua phải những token chỉ ăn theo trend thì theo thời gian khoản đầu tư sẽ bị thua lỗ lớn.

Đối với các dự án Pre-Runes đang nhận được nhiều sự chú ý trong thời gian gần đây như Runestone hay Pups theo mình cũng sẽ chứng kiến sự giảm giá trong ngắn hạn. Nguyên nhân là sau chuỗi fomo tăng giá vì airdrop token Rune hay airdrop từ các dự án khác thì sau khi giao thức Runes mainnet những động lực tăng trưởng này sẽ không còn và điều này khiến những người mua Runestone ở giá thấp không còn động lực nắm giữ và họ sẽ có xu hướng bán NFT để chốt lời.

Ngoài ra, cũng có một sự kiện đáng chú ý tại thời điểm Runes Mainnet đó là việc Casey cũng chính thức triển khai token Runes đầu tiên mang tên UNCOMMON GOODS. Đây chắc chắn là token Runes đáng chú ý nhất đơn giản vì nó là token Runes đầu tiên và do Casey chính thức triển khai. Để tham gia mint thì mọi người cần chuẩn bị nhiều ví BTC trong đó mỗi ví chứa một ít BTC làm gas, tuy nhiên cần chú ý đến một điều là sự fomo quá mức của cộng đồng sẽ đẩy phí gas lên cao vì vậy số tiền phải trả cho các lệnh mint sẽ rất cao.

Trong Dài Hạn, Giao Thức Runes Vẫn Rất Đáng Chú Ý

Mặc dù sự cường điệu và fomo quá mức ở thời điểm hiện tại khi ngày mainnet đã cận kề sẽ khiến việc đầu tư vào các token Runes chứng kiến tương đối nhiều rủi ro. Tuy nhiên sau khi giao thức Runes đã chính thức đi vào hoạt động và sự cường điệu dành cho Runes đã hạ nhiệt thì chúng ta sẽ tìm thấy những cơ hội đầu tư tốt đối với những token Runes chất lượng.

Một trong những lí do mình khẳng định điều này được thể hiện qua những dẫn chứng trong quá khứ. Bitcoin Ordinals ra mắt vào tháng 12/2022 nhưng cơn sốt đầu tiên thực sự xuất hiện sau 2 tháng kể từ sự xuất hiện của BRC 20 vào tháng 05/2023. Điều này đã được thể hiện thông qua phí giao dịch tăng cao nhanh chóng và khi các nhà phát triển vẫn tiếp tục xây dựng, phát triển thì chúng ta đã chứng kiến các đợt bùng nổ thứ hai và thứ ba đã xuất hiện vào cuối năm 2023.

Các đợt bùng nổ của Inscriptions trên Bitcoin

Hiện tại, chúng ta đang ở làn sóng bùng nổ thứ 4 với tâm điểm chú ý là các dự án Pre-Runes. Mình tin chắc rằng câu chuyện về Runes không chỉ dừng lại ở đợt bùng nổ đầu tiên mà còn sẽ có các đợt thứ hai, thứ ba và thậm chí nhiều hơn cho Runes. Đây là lí do tại sao:

Đang có rất nhiều giao thức xây dựng cơ sở hạ tầng cho Runes Token. Nhưng đa phần các dự án vẫn chưa đi vào hoạt động do giao thức Runes còn chưa mainnet. Vì vậy cần có thêm thời gian để các dự án này phát triển và hoàn thiện. Chúng ta có thể kể đến một số dự án nổi bật chẳng hạn như:

Saturn đang xây dựng một Dex dành cho các token Runes nhưng sẽ mất thêm thời gian để giúp trải nghiệm người dùng trở nên mượt mà. Hay Rune Pad - một nền tảng Launchpad dành cho các dự án Runes cũng đang có những hoạt động rất sôi nổi trước khi ra mainnet.

Điều này chứng tỏ giao thức Runes thực sự có tiềm năng để củng cố ngành BTCFi thông qua việc thiết lập một tiêu chuẩn phát triển thống nhất, tạo ra một nền tảng đồng nhất cho các ứng dụng và mã thông báo. Việc tạo ra một hệ sinh thái tiền điện tử mạnh mẽ thường dựa trên ba yếu tố quan trọng: đổi mới công nghệ, phát hành mã thông báo và tường thuật hấp dẫn.

Đổi mới công nghệ: Việc tận dụng những tính năng mới như NFT trên Bitcoin là một bước tiến quan trọng. BRC-20 và các tiêu chuẩn tương tự không chỉ tạo ra khả năng tương tác giữa các ứng dụng mà còn mở ra cơ hội cho việc sáng tạo mã thông báo trên nền tảng Bitcoin. Sự đổi mới trong công nghệ giúp Rune thích ứng và cạnh tranh trong một thị trường đang thay đổi nhanh chóng.
Phát hành mã thông báo: Việc phát hành mã thông báo là một phần không thể thiếu của sự phát triển của ngành tiền điện tử. Tuy nhiên, việc đảm bảo rằng các mã thông báo được đúc ra có giá trị thực sự là quan trọng. Việc sử dụng cơ chế như Ordinal NFT và việc liên kết giá trị với các bộ sưu tập NFT có thể giúp tạo ra một hệ sinh thái mã thông báo vững mạnh và tránh khỏi việc phát hành quá mức.
Tường thuật hấp dẫn: Một câu chuyện hấp dẫn là chìa khóa để thu hút sự quan tâm và tạo ra lòng tin từ cộng đồng. Việc tạo ra những câu chuyện độc đáo về sự đổi mới công nghệ của Rune và những ứng dụng thực tiễn của nó sẽ giúp tăng cường sự hấp dẫn của giao thức này. Tạo ra những tuyên bố hợp lý và minh bạch về tính hợp pháp và giá trị của mã thông báo cũng là một phần quan trọng của việc xây dựng một tường thuật mạnh mẽ.

Trong tổng thể, Rune có tiềm năng để trở thành một phần quan trọng của ngành BTCFi bằng cách tận dụng các yếu tố trên và xây dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ và bền vững

Tổng kết

Nhìn chung, giao thức Runes mang đến nhiều ưu điểm vượt trội hơn nếu so sánh với BRC 20. Tuy nhiên đây mới chỉ là giai đoạn đầu của Runes và cần nhiều thời gian để các dự án phát triển. Trên đây là một số thông tin mình muốn giới thiệu trong bài viết này, hi vọng mọi người đã nhận được những kiến thức bổ ích.