Hệ Sinh Thái Bitcoin: Quá Khứ, Hiện Tại & Tương Lai

Bitcoin đang đón chào một năm 2024 vô cùng rực rỡ với sự tăng trưởng vô cùng ấn tượng và sắp đạt ATH mới. Hệ sinh thái Bitcoin cũng nhận được sự chú ý của cộng đồng với nhiều xu hướng dẫn dắt thị trường. Vậy trong thời gian vừa rồi đâu là xu hướng chủ đạo trên Bitcoin và liệu chúng ta có thể tìm cơ hội nào khác trong thời gian sắp tới hãy cùng Hak Research tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Trước khi vào bài viết, mọi người có thể tham khảo một số bài viết sau để hiểu rõ hơn nhé.

Tiềm Năng To Lớn Của Hệ Sinh Thái Bitcoin

Khi nói về Crypto, điều đầu tiên mọi người trên thế giới nghĩ đến thường là Bitcoin. Vào năm 2023, sự phục hồi của thị trường Crypto chủ yếu được thúc đẩy bởi Bitcoin khi thị phần của đồng tiền điện tử lớn nhất thế giới đã tăng từ 38% vào đầu năm lên 52% vào cuối năm 2023.

Sự bùng nổ của Bitcoin cũng đã thu hút sự chú ý của cộng đồng vào trong hệ sinh thái của mình. Mặc dù hệ sinh thái Bitcoin không phải là một khái niệm mới và kể từ khi ra đời, việc khám phá hệ sinh thái của nó chưa bao giờ dừng lại. Nhưng sau bản nâng cấp Taproot vào năm 2021 cho phép nhúng nhiều dữ liệu vào một Block hơn và điều này đã tạo tiền đề cho những giao thức phát hành tài sản mới xuất hiện trên mạng lưới Bitcoin.

ETH và ETH Layer2 TVL trị giá khoảng 50 tỷ USD chiếm khoảng 18% giá trị thị trường của ETH

Hiện tại, vốn hóa thị trường của Bitcoin đã vượt quá 1.000 tỷ USD. Nếu sự phát triển của Blockchain đi trước quỹ đạo giá trị của nó thì Bitcoin có thể sắp bước vào chu kì tăng trưởng lớn tiếp theo. Bitcoin đi đầu trong một kỉ nguyên mới, kết hợp hoàn hảo giữa tài chính truyền thống với mô hình tài chính phi tập trung không cần sự tin cậy.

Lấy Ethereum có giá trị vốn hóa thị trường chỉ bằng khoảng ⅓ Bitcoin làm ví dụ thì hệ sinh thái của nó cũng chiếm đến 20% tổng giá trị thị trường và tài sản trên chuỗi của nó là khoảng 50 tỷ USD. Nếu tính toán dựa trên tỉ lệ này thì hệ sinh thái Bitcoin phải có không gian phát triển ít nhất 200 tỷ USD. Tuy nhiên, tài sản thế chấp hiện tại trong hệ sinh thái Bitcoin mới đạt 2 tỷ USD. Điều này cho thấy tiềm năng tăng trưởng cực kì lớn của hệ sinh thái Bitcoin trong tương lai.

Những Xu Hướng Chủ Đạo Trên Hệ Sinh Thái Bitcoin Trong Thời Gian Vừa Qua

Bitcoin Ordinals - Khởi Nguồn Cho Sự Bùng Nổ Của Hệ Sinh Thái Bitcoin

Trong vài năm, mạng Bitcoin đã trải qua một loạt nâng cấp kĩ thuật trong đó quan trọng nhất là SegWit vào năm 2017 và nâng cấp Taproot vào năm 2021. Những nâng cấp này đã tạo tiền đề cho sự ra đời của giao thức Ordinals sau này.

Vào tháng 01/2023, Casey Rodarmor đã cho ra mắt giao thức Bitcoin Ordinals. Khái niệm cốt lõi của giao thức này là cho phép mỗi Satoshi được sắp xếp, nhận dạng độc lập và duy nhất. Với sự trợ giúp của Ordinal Theory, mỗi Satoshi có thể được gán một số Sê-ri duy nhất dựa trên thời gian khai thác và trình tự giao dịch, do đó cung cấp cơ sở kĩ thuật để tạo ra các mã thông báo không thế hay con gọi là NFT trên mạng lưới Bitcoin.

Không giống như các NFT trên hệ sinh thái Blockchain khác thì Bitcoin Ordinals lưu trữ dữ liệu trong Witness data của mỗi Transactions vì vậy các NFT trên Bitcoin nhận được sự bảo mật tối đa từ giao thức. Ngoài ra, sự xuất hiện của Bitcoin Ordinals cũng nhanh chóng mở ra nhiều xu hướng mới chẳng hạn như NFT Fully Onchain hay Inscriptions phủ sóng trên khắp các Blockchain trên thị trường.

Kích nổ hệ sinh thái: BRC-20

Lấy cảm hứng từ giao thức Ordinals, người dùng ẩn danh Domo đã ra mắt tiêu chuẩn mã thông báo BRC -20 vào tháng 03/2023. Tương tự như tiêu chuẩn ERC 20 trên Ethereum thì BRC-20 được thiết kể để cho phép Deploy, Mint và Transfer token trên mạng lưới Bitcoin.

Sự xuất hiện của tiêu chuẩn BRC-20 đánh dấu sự khởi đầu cho việc mở rộng hệ sinh thái Bitcoin sang nhiều ứng dụng đa dạng với sự xuất hiện của một số dự án nổi tiếng trong cộng đồng bao gồm: ORDI, SATS, RATS,... Tuy nhiên, với việc triển khai quy mô lớn khi xuất hiện ngày càng nhiều dự án BRC-20 và khối lượng tăng đột biến thì một số vấn đề đã bắt đầu xuất hiện bao gồm tắc nghẽn trên mạng Bitcoin, phí giao dịch tăng và rủi ro bảo mật gia tăng.

Các tiêu chuẩn mới liên tiếp được phát hành để giải quyết nhược điểm của BRC 20

Để cải thiện những hạn chế và nhược điểm của BRC 20 thì một loạt các giao thức mới đã được phát hành trong đó chúng ta có thể kể đến một số tiêu chuẩn như:

Giao thức Atomics (ARC 20): Được phát hành bởi một nhà phát triển ẩn danh trong cộng đồng và được ra mắt tháng 09/2023. Về cơ bản, Atomics hi vọng đạt được việc phát hành, đúc và giao dịch tài sản mà không cần cơ chế lập chỉ mục ngoài chuỗi và xây dựng một giao thức nguyên bản và hoàn chỉnh hơn so với BRC 20.
Giao thức Stamps (SRC 20): Đây là một giao thức phát hành tài sản hoàn toàn khác so với Bitcoin Ordinals. Vì dữ liệu Ordinals được lưu trữ trong dữ liệu tập lệnh của Segregated Witness nên nó có thể bị nút đầy đủ “cắt bớt” và sẽ bị xóa khi hard fork mạng. Để giải quyết rủi ro này, người dùng ẩn danh Mike In Space đã tạo ra giao thức Stamps cho phép nhúng dữ liệu vào một Block bằng cách lưu trữ dữ liệu đó trong UTXO của Bitcoin

Đây chỉ là 2 giao thức phổ biến nhất trong hàng loạt các giao thức được tạo ra để giải quyết những nhược điểm mà BRC-20 đang gặp phải. Tuy nhiên sau tất cả BRC 20 vẫn là giao thức được ưa chuộng hàng đầu trên hệ sinh thái Bitcoin. Điều này xuất phát từ văn hóa cộng đồng trên Bitcoin yêu thích sự nguyên gốc và đơn giản khác với văn hóa trên Ethereum yêu thích sự đổi mới liên tục.

Giao thức BRC 420 - Tiêu chuẩn hướng đến Metaverse trên Bitcoin

Giao thức BRC-420 được phát triển bởi nhóm Bitmap Tech (trước đây là nhóm RCSV), cho phép kết hợp đệ quy nhiều Inscriptions để tạo ra các nội dung phức tạp như vật phẩm trò chơi, hoạt ảnh, hiệu ứng hoặc mô-đun trò chơi. BRC 420 cũng kết hợp quyền sử dụng và tiền bản quyền, cung cấp cho những người sở hữu khả năng chuyển nhượng quyền sử dụng và ấn định giá.

Ban đầu, giá mint của Blue Box - tài sản lớn nhất của BRC-420 tính theo giá trị vốn hóa thị trường ở mức thấp khoảng 1 USD. Tuy nhiên, tại thời điểm bài viết thì giá sàn đã lên tới 25.000 USD. Nhìn những con số này thôi đã cảm thấy rất đáng kinh ngạc rồi.

Sự tăng trưởng ấn tưởng của Blue Box

Điều đáng chú ý là vào ngày 26/12/2023, Recursiverse đã đưa ra thông báo nâng cấp thương hiệu chính của mình lên Bitmap Tech và công bố 4 hoạt động kinh doanh của mình. Vào thời điểm đó, giá trị vốn hóa thị trường của Bitmap Tech đã vượt quá 500M USD.

Sau đó vào ngày 19/01/2024, Bitmap Tech (trước đây là Recursiverse) đã chính thức tuyên bố rằng họ sẽ ra mắt Merlin Chain - một Layer 2 trên Bitcoin. Merlin Chain sẽ được xây dựng dựa trên các tài sản, giao thức và sản phẩm gốc trên mạng lưới Bitcoin.

Bitcoin Layer 2 - Giải pháp mang đến sự mở rộng cho Bitcoin

Sự trỗi dậy của Bitcoin Inscriptions đã mang lại sức sống mới cho hệ sinh thái Bitcoin, khiến nhiều người lại chú ý đến Bitcoin hơn, một số người cho rằng nó đã mở ra một chiếc hộp Pandora của hệ sinh thái Bitcoin. Tuy nhiên, việc triển khai các tài sản trên mạng chính Bitcoin dường như đang mang đến sự quá tải và điều này đã được phản ánh vào mức phí gas quá cao trong giai đoạn bùng nổ của Inscriptions, ngoài ra việc gia tăng đột biến về Transactions cũng đã từng khiến Binance phải khóa nạp/ rút BTC trên sàn của mình.

Vì vậy các giải pháp mở rộng Layer 2 trên Bitcoin đã được chú ý đến và nhận được sự bàn tán sôi nổi của cộng đồng trong giai đoạn đầu năm 2024 vừa rồi. Ở thời điểm hiện tại, trên mạng lưới của Bitcoin đã có sự phủ sóng và xuất hiện của hàng chục Bitcoin Layer 2, bên cạnh những cái tên cũ đã xuất hiện từ lâu như Lightning Network - một giải pháp Layer 2 trên Bitcoin được thiết kế để giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng và tốc độ giao dịch thấp của Bitcoin hay Stacks trước đây là Blockstack là một nền tảng điện toán phi tập trung được xây dựng trên Blockchain Bitcoin. Giờ đây chúng ta đã thấy nhiều Layer 2 mới được xây dựng trên Bitcoin, một số cái tên nổi bật có thể kể đến như:

Merlin Chain: Một Layer 2 cho phép người dùng sử dụng các token BRC 20 nổi bật như: ORDI, SATS,... farming và kiếm lợi nhuận. Hiện tại, Merlin Chain đang có TVL lên tới hơn 2 tỷ USD, cao nhất trên hệ sinh thái Bitcoin ở thời điểm hiện tại.
Babylon: Đây là một cái tên nổi bật khác khi đã kêu gọi thành công hơn 18M USD từ nhiều các quỹ đầu tư nổi tiếng như: Binance Labs, OKX Ventures,.. Đối với Babylon thì mọi người có thể hiểu ngắn gọn là một dự án cho phép người dùng Staking BTC để kiếm lợi nhuận. Hiện tại, Babylon đang triển khai phiên bản testnet, mọi người có thể tham gia trải nghiệm để nhận được airdrop từ dự án.
Ngoài ra, chúng ta còn thấy một số Layer 2 nổi bật khác như B^2 Network, Nervos Network, Map Protocol,...

Bitcoin NFT - Khám phá tài sản kĩ thuật số trên Bitcoin

Mặc dù đã ra đời từ lâu (trước cả sự xuất hiện của BRC 20) nhưng đến giai đoạn tháng 02/2024 thì Bitcoin NFT mới được nhắc đến rộng rãi trên thị trường với các tên nổi bật nhất là Node Monkes. Ra mắt vào ngày 23/12/2023, sau khoảng 30 giờ đấu giá Hà Lan thì cuối cùng toàn bộ NFT trong bộ sưu tập đã được bán hết khi giá giảm xuống còn 0.04 Bitcoin và dự án đã nhận được doanh thu bán NFT là 240 Bitcoin.

Mặc dù giai đoạn đầu, Node Monkes đã gây ra nhiều tranh cãi trên cộng đồng như Discord bị hack và phải lập kênh Discord mới hay từ chối khoản đầu tư 5M USD từ các quỹ đầu tư mạo hiểm và khăng khăng muốn trở thành dự án Free Mint. Đến thời điểm hiện tại, chỉ sau 2 tháng kể từ khi ra mắt thì Node Monkes đã trở thành một trong 3 dự án NFT hàng đầu trên thế giới tính theo tổng vốn hóa thị trường và giá sàn của bô sưu tập cũng đạt ATH là hơn 0.8 BTC. Các bộ sưu tập NFT khác trên Bitcoin cũng chứng kiến mức tăng trưởng ấn tượng như Bitcoin Puppets, NatCats, …

Đâu Là Cơ Hội Chúng Ta Có Thể Nắm Bắt Trong Thời Gian Tới

Trong vòng chỉ vỏn vẹn 1 năm, hệ sinh thái Bitcoin đã đón nhận nhiều xu hướng mới từ BRC 20 đến Bitcoin Layer 2 hay mới đây nhất là Bitcoin NFT. Vậy đâu là cơ hội chúng ta có thể tìm kiếm trong thời gian tới, hãy cùng mình tìm hiểu nhé.

Các dự án DeFi trên hệ sinh thái Bitcoin

Với sự phát triển và cải tiến liên tục của các giao thức như Bitcoin Ordinals, BRC 20, ARC 20,... thì nhu cầu về tính ứng dụng của các token này là cực kì lớn. Khi nhu cầu lớn thì chắc chắn sẽ có các dự án DeFi xuất hiện trên mạng lưới của Bitcoin.

Về mặt giao dịch, ngoài việc giao dịch trên các ví web3 của OKX hay Binance thì Unisat cũng là một cái tên nổi tiếng trong mảng này. Về mặt Lending, các nền tảng mới nổi như Liquidium và Dova Protocol mang đến cho người dùng cơ hội vay và cho vay bằng tài sản trên hệ sinh thái Bitcoin.

Ngoài ra, còn một số cải tiến về mặt cơ sở hạ tầng trên hệ sinh thái Bitcoin chẳng hạn như giao thức chuỗi chéo Multibit giúp người dùng di chuyển mã thông báo trong các mạng như Bitcoin, Binance Chain và Ethereum hay API DeepLake được sử dụng bởi nhiều dự án DeFi trong hệ sinh thái Bitcoin (bao gồm Liqudium và BlueWheel).

Runes Protocol - Sẽ được triển khai trong thời gian sắp tới

Nếu như các giao thức như ARC 20, SRC-20 ra đời mà không nhận được nhiều sự chú ý thì Runes Protocol chưa ra mắt nhưng đã nhận được sự chú ý của toàn ngành. Một lí do đơn giản vì người phát triển Runes Protocol là Casey Rodarmor - cũng là người tạo ra Bitcoin Ordinals, khởi nguồn cho sự bùng nổ của BRC 20 và Bitcoin NFT.

Casey đã lần đầu giới thiệu Runes Protocol vào ngày 26/09/2023. Mãi đến ngày 16/12/2023, Casey mới công bố thời điểm ra mắt giao thức Runes trên mạng chính Bitcoin tại sự kiện tuần lễ Blockchain Đài Bắc, khi nó được phát hành ở độ cao khối Bitcoin là 840.000, tức là thời điểm BTC halving lần thứ tư (dự kiến thời gian xấp xỉ sẽ vào cuối tháng 04/2024).

Mặc dù chưa ra mắt nhưng đã có nhiều dự án ra mắt đã triển khai dựa trên Runes Protocol. Về cơ bản các dự án này vẫn là BRC 20 hay Bitcoin Ordinals tuy nhiên sẽ quy đổi sang Runes khi mainnet. Trong số này, chúng ta thấy có hai dự án nổi bật nhất đó là:

RSIC: Đây là NFT trên Ordinals với tổng nguồn cung là 21.000 chiếc trong đó 10% được giữ lại cho dự án và 90% đã được airdrop cho cộng đồng (chủ yếu airdop cho chủ sở hữu các NFT Blue Chip). Giá sàn NFT ban đầu chỉ là 0.01 BTC nhưng sau đó đã tăng trưởng nhanh chóng và hiện đã đạt hơn 0.12 BTC - tăng gấp 10 lần chỉ trong vòng hơn 1 tháng.
Runestone: Là một dự án airdrop khác đã thu hút nhiều sự chú ý sau RSIC và được dẫn dắt bởi Leonidas - một KOL nổi tiếng trong thị trường Ordinals. Quy tắc airdrop của Runestone tương đối minh bạch, tức là ở độ cao khối 826.600 ví cần chứa 3 Inscriptions nhưng phải loại trừ các Inscriptions bắt đầu bằng “text/plain” hoặc “application/json” chẳng hạn như BRC 20 không được tính. Hiện tại, số lượng địa chỉ ví trúng airdrop đã lên tới 113.376 và quy mô của airdrop là chưa từng có. Khi mọi thứ đã sẵn sàng thì một đợt airdrop chính thức sẽ được thực hiện trong thời gian tới.

Dù chưa ra mắt nhưng Runes Protocol đã nhận được sự cường điệu lớn từ cộng đồng và có lẽ Casey đã nhận thấy điều này vì vậy ông đã quyết định tự mình sẽ triển khai các token số 0 - 9. Ngoài ra, sau khi Runes đầu tiên ra mắt thì độ dài của tất cả các tên token đều từ 12 chữ số trở lên và độ dài token trong vòng 13 chữ số sẽ được phát hành dần dần, cho phép các dự án có nhu cầu trả tiền (burn) để có mã token ngắn hơn.

Đầu tư vào NFT trên Bitcoin

Ở thời điểm hiện tại, chắc hẳn mọi người thấy giá của các bộ sưu tập NFT trên Bitcoin là rất đắt (khoảng 0.1 BTC trở lên thì quy ra cũng lên tới hơn 6.000 USD). Tuy nhiên, nếu chúng ta nhìn rộng hơn thì đây mới chỉ là đợt bùng nổ diện rộng đầu tiên của NFT trên Bitcoin và trong tương lai chắc chắn sẽ có những đợt bùng nổ thậm chí còn to hơn nữa.

Thứ hai, Bitcoin được biết đến là đồng coin King of Crypto và không ai có thể thay thế được. Ngoài ra, cộng đồng và cá voi trên Bitcoin cũng rất là lớn và mọi người cứ nghĩ xem nếu mình là chủ sở hữu của 1 NFT hàng đầu trên Bitcoin, sánh ngang với những ví cá voi hàng triệu, chục triệu, thậm chí hàng trăm triệu USD thì không khác như mình đang sở hữu một siêu xe hạng sang. Vì vậy, các NFT hàng đầu trên Bitcoin cũng là một công cụ để giới giàu có khoe của.

Tổng kết

Hệ sinh thái Bitcoin đã có một năm vô cùng bùng nổ trong 2023 vừa rồi và chắn chắn nó sẽ còn bùng nổ hơn nữa trong thời gian tới. Trên đây là tất cả thông tin mà mình muốn giới thiệu trong bài viết này, hi vọng mọi người đã nhận được những kiến thức bổ ích.