Social Graph Là Gì? Mảnh Ghép Không Thể Thiếu Của Các Nền Tảng SocialFi

Social Graph là gì? Social Graph là biểu đồ thể hiện mối quan hệ giữa các thực thể trong một mạng xã hội trực tuyến. Vậy Social Graph có gì đặc biệt hãy cùng Hak Research tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Trước khi vào bài viết, mọi người có thể tham khảo một số bài viết sau để có thể hiểu hơn nhé.

Social Graph là biểu đồ thể hiện mối quan hệ giữa các thực thể trong một mạng xã hội trực tuyến. Nó thể hiện sự liên kết giữa cá nhân, nhóm và tổ chức trong một mạng xã hội. Khi một cá nhân tạo một tài khoản trên mạng xã hội, đăng nội dung và theo dõi những người khác thì những mối liên kết mới trong biểu đồ xã hội sẽ được tạo ra.

Mặc dù thuật ngữ Social Graph đã tồn tại từ lâu nhưng nó trở nên phổ biến khi CEO Facebook Mark Zuckerberg giới thiệu lại nó tại hội nghị Facebook F8 vào ngày 24/07/2007. Tại hội nghị, Zuckerberg đã thảo luận về những thay đổi chính sách trong nền tảng nhằm giới thiệu một Social Graph - biểu đồ ghi lại mạng lưới kết nối mối quan hệ của các thành viên Facebook nhằm nâng cao trải nghiệm web của mỗi người dùng.

Mỗi Social Graph thường được biểu diễn dưới dạng cạnh và node trong đó mỗi node sẽ biểu thị cho một thực thể và mỗi cạnh sẽ biểu thị sự tương tác giữa các node trong mạng xã hội. Mỗi Social Graph là một cơ sở dữ liệu ghi lại tất cả các hoạt động, dữ liệu trong mạng xã hội và được lưu trữ trên các máy chủ tập trung.

Ví dụ về một Social Graph

Ví dụ: Một người dùng Bửu Pro 1325 tạo một tài khoản trên Facebook thì tài khoản facebook của Bửu sẽ đại diện cho một node trong Social Graph và những tương tác của bửu với người khác (node khác) như: like, add friend,... sẽ đại diện bởi các cạnh.

Khi một Social Graph có số lượng node nhỏ, nó có thể dễ dàng được ánh xạ trên bảng trắng, sử dụng các đường liền nét và chấm màu để biểu thị các mối quan hệ. Tuy nhiên, khi Social Graph có số lượng lớn các node, các mối quan hệ đan xen có thể nhanh chóng trở nên rối rắm, khiến bất kỳ ai cũng khó lấy được thông tin có ý nghĩa từ biểu đồ.

Các nền tảng truyền thông xã hội hiện tại bao gồm cả Facebook đang sử dụng phần mềm cơ sở dữ liệu đồ thị như Apache Giraph giúp phân tích cơ sở dữ liệu đồ thị xã hội lớn, phức tạp thông qua các truy vấn dễ dàng hơn. Đây cũng là cách hầu hết các trang truyền thông xã hội hiện tại sử dụng thuật toán tìm kiếm để cá nhân hóa nguồn cấp tin tức và nhắm vào mục tiêu quảng cáo.

Các mô hình Social Graph Web2 tập trung đã thống trị thế giới trong thập kỷ qua, không có dữ liệu nào thuộc về người dùng và có rất ít chính sách quản lí được áp dụng. Thoạt nhìn, đây có vẻ không phải là một vấn đề lớn nhưng chúng ta hãy cùng phân tích sâu vào một số vấn đề đang gặp phải bao gồm:

Quyền riêng tư của người dùng

Các nền tảng mạng xã hội thu thập dữ liệu của người dùng bằng cách theo dõi hành vi trực tuyến của họ. Sau đó, họ bán dữ liệu người dùng này cho bên thứ ba để kiếm lợi nhuận.

Ví dụ: Chỉ trong quý 2 năm 2022, Facebook hoặc Meta đã kiếm được doanh thu quảng cáo là 28.15B USD từ việc bán dữ liệu người dùng. Hơn nữa, vụ bê bối Cambridge Analytica đã tiết lộ những điều đáng lo ngại về việc lạm dụng dữ liệu người dùng trên Facebook trong chiến dịch tranh cử tổng thống Trump. Tất cả điều trên khiến quyền riêng tư của người dùng bị đe dọa vì nguồn doanh thu chính của các nền tảng web2 này đến từ chính người dùng của họ.

Trong Web3, người dùng có toàn quyền kiểm soát dữ liệu của mình nghĩa là quyền riêng tư và bảo mật thông tin của họ được giữ nguyên. Một ví dụ gần đây là Polygon ID, tập trung vào quyền riêng tư như một tính năng cơ bản và cho phép mọi người truy cập ứng dụng một cách ẩn danh, giữ mọi thứ riêng tư cho chính họ và không yêu cầu người trung gian thực hiện tương tác của người dùng.

Quyền sở hữu dữ liệu

Bạn đã bao giờ đọc “thỏa thuận dịch vụ người dùng” hoặc “chính sách quyền riêng tư” khi đăng kí tài khoản trên các nền tảng mạng xã hội web2 chưa? Đa phần các nền tảng mạng xã hội Web2 sẽ có một yêu cầu bắt buộc người dùng phải loại bỏ quyền sở hữu dữ liệu của mình.

Các nền tảng này thậm chí còn có quyền đưa ra các điều khoản của họ về việc sử dụng và xử lí dữ liệu của người dùng, thậm chí những cá nhân dễ bị cấm tài khoản nếu họ đưa ra bất kì quan điểm thất thường nào về một chủ đề nhạy cảm như: chính trị,... Đây được gọi là quyền tự do ngôn luận của người dùng khi tham gia vào một mạng xã hội.

Lưu trữ dữ liệu tập trung và vấn đề rò rỉ dữ liệu

Vấn đề cốt lõi của các mô hình Social Graph Web2 là tất cả dữ liệu người dùng được lưu trữ trong một cơ sở dữ liệu tập trung, khiến nó dễ bị tấn công mạng và rò rỉ dữ liệu. Mất dữ liệu do bị hack hoặc rò rỉ là rủi ro đáng kể mà người dùng đặc biệt là những người nổi tiếng phải đối mặt khi sử dụng các nền tảng trực tuyến đặc biệt và các nền tảng mạng xã hội Web2 cũng không phải ngoại lệ. Một ví dụ điển hình là vụ bê bối Cambridge Analytica mà mình đã đề cập ở trên, nơi hàng triệu dữ liệu của người dùng Facebook bị lạm dụng vì lợi ích cá nhân.

Trong các nền tảng SocialFi Web3, dữ liệu của người dùng được lưu trữ phi tập trung trên các nền tảng lưu trữ như: Arwearve hay điển hình là IPFS - một giao thức lưu trữ Peer to Peer (P2P). Hệ thống IPFS bao gồm nhiều node để lưu trữ dữ liệu của người dùng trên Blockchain. Điều này tạo nên một hệ thống lưu trữ phi tập trung, đảm bảo dữ liệu của người dùng được an toàn và bảo mật hơn rất nhiều.

Mục tiêu chính của Web3 là phân cấp và trả lại quyền sở hữu dữ liệu cho người dùng. Bằng cách sử dụng công nghệ Blockchain và nhận dạng trên chuỗi, dữ liệu sẽ được người dùng kiểm soát thay vì các nền tảng truyền thông xã hội. Điều này sẽ tước bỏ quyền lực mà những gã khổng lồ trong lĩnh vực truyền thông xã hội có được đối với thông tin người dùng và trao lại quyền kiểm soát cho người dùng, những người xứng đáng là chủ sở hữu dữ liệu của họ ngay từ ngày đầu.

Đối với các nền tảng Social Web3, Social Graph là một cơ sở dữ liệu phi tập trung được lưu trữ bởi nhiều node trên Blockchain. Mặc dù nguồn dữ liệu này có thể truy cập công khai nhưng người dùng có toàn quyền kiểm soát dữ liệu của họ và có quyền quyết định xem họ muốn chia sẻ dữ liệu đó với ai. Vì Social Graph Web3 cung cấp danh tính tự chủ nên quyền riêng tư tối đa được đảm bảo cho mọi người dùng.

Ngoài ra, dữ liệu Social Graph Web3 được lưu trữ trên Blockchain và các ứng dụng có thể sử dụng nguồn dữ liệu này để xây dựng các dApp của mình. Điều này giúp người dùng có nhiều tự do hơn trong việc lựa chọn ứng dụng, văn hóa cộng đồng và chính sách phù hợp nhất với nhu cầu của mình.

Social Graph đang ở trong giai đoạn đầu của quá trình phát triển, dưới đây là một số nền tảng Social Graph phổ biến trong Web3:

Lens Protocol

Lens Protocol là một hệ sinh thái mạng xã hội phi tập trung với tầm nhìn web3 được xây dựng trên Blockchain Polygon. Lens Protocol được thiết kế để trao quyền cho người sáng tạo sở hữu các liên kết giữa họ và cộng đồng của họ, tạo thành một Social graph hoàn toàn mới có thể kết hợp được do người dùng sở hữu. Giao thức được xây dựng từ đầu với tính mô đun, cho phép thêm các tính năng mới trong khi vẫn đảm bảo nội dung không thay đổi do người dùng sở hữu và các mối quan hệ xã hội.

Vì người dùng sở hữu dữ liệu của họ nên họ có thể đưa dữ liệu đó vào bất kỳ ứng dụng nào được xây dựng trên hệ sinh thái của Lens Protocol. Ngoài ra, mỗi dApps sử dụng Lens Protocol đều mang lại lợi ích cho toàn bộ hệ sinh thái từ đó tạo nên mối quan hệ hợp giữa các dApps cùng nhau phát triển.

Lens Protocol được xây dựng và phát triển bởi Aave - một trong những nền tảng Lending hàng đầu trên thị trường hiện nay. Mới đây, Lens Protocol cũng đã thông báo ra mắt phiên bản V2 với một số tính năng nổi bật như: Open Action, Lens Profile áp dụng tiêu chuẩn ERC 6551,... Điều này hứa hẹn sẽ là động lực giúp Lens tiếp cận và mở rộng phạm vi người dùng của mình trên thị trường.

CyberConnect

CyberConnect là một giao thức về mạng xã hội phi tập trung (Social Graph) được xây dựng và phát triển trên nhiều nền tảng Blockchain như: Ethereum, BNB Chain, Polygon,.... CyberConnect đang cung cấp cơ sở hạ tầng Social Graph Module cho các ứng dụng web3 và các nhà phát triển có thể cắm Social Graph Module vào trong ứng dụng của họ.

Mục tiêu của CyberConnect là tạo ra một Social Graph phi tập trung để tất cả mọi người đều có thể truy cập công khai, tự chủ, không phụ thuộc vào Blockchain và hỗ trợ các tính năng bảo bảo vệ quyền riêng tư. Hệ sinh thái của CyberConnect đã có nhiều dự án lớn như: Link3, Mask,...

Tổng kết

Qua thời gian, chúng ta thấy công nghệ đang phát triển không ngừng và mang đến cho người dùng nhiều lợi ích hơn. Ở thời điểm hiện tại, rất khó để các nền tảng Social Graph Web3 có thể thay thế được các ông lớn như: Facebook, Google,... Nhưng đây là một cải tiến mới hứa hẹn sẽ thay đổi các mọi người sử dụng và tương tác trên mạng xã hội. Trên đây là tất cả thông tin mà mình muốn giới thiệu trong bài viết này, hi vọng mọi người đã nhận được những kiến thức bổ ích.