SocialFi là gì? SocialFi là một khái niệm mang tính cách mạng giúp thu hẹp khoảng cách giữa mạng truyền thông xã hội web2 và tài chính phi tập trung (Defi). SocialFi cung cấp một môi trường miễn phí và phi tập trung cho người dùng mạng xã hội, nơi họ có thể kiếm tiền thông qua tương tác với người khác. Vậy Social có gì đặc biệt hãy cùng Hak Research tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Trước khi vào bài viết, mọi người có thể tham khảo một số bài viết sau để hiểu hơn nhé.
SocialFi Là Gì?
SocialFi viết tắt của Social Finance là một khái niệm mô tả sự kết hợp giữa mạng truyền thông xã hội và tài chính phi tập trung (DeFi). Nó cho phép người dùng kết nối với nhau và chia sẻ giá trị thông qua các ứng dụng phi tập trung (dApps). Trọng tâm của SocialFi là giúp những người sáng tạo nội dung, những người có ảnh hưởng và những người tham gia kiểm soát tốt hơn dữ liệu của họ, quyền tự do ngôn luận cũng như khả năng kiếm tiền từ việc theo dõi và tương tác trên mạng xã hội của họ.
SocialFi vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu nhưng nó có tiềm năng trở thành một xu hướng lớn trong tương lai. Nó có tiềm năng cách mạng hóa cách chúng ta tương tác với nhau và cách chúng ta giao dịch tài sản.
Tại Sao SocialFi Lại Trở Nên Phổ Biến
Lí do chính cho sự phổ biến này là do SocialFi có thể loại bỏ những sai sót của mạng xã hội web2. Chúng ta cùng xem một số vấn đề mà SocialFi có thể khắc phục được như sau:
Dữ liệu mở & linh hoạt
Các ứng dụng mạng xã hội chúng ta sử dụng ngày nay tận dụng các mạng dữ liệu phức tạp bên dưới để mang đến cho người dùng những trải nghiệm thú vị. Chúng được gọi là “Social Graphs” với cấu trúc dữ liệu được kết nối ánh xạ các mối quan hệ và tương tác của người dùng, những người mà họ theo dõi và đăng ký, những gì người dùng thích và hơn thế nữa.
Trong Web 2.0, mạng xã hội là các hệ thống riêng tư với tất cả mọi người, dữ liệu và phân tích hành vi thuộc sở hữu hoặc kiểm soát của các công ty chủ quản. Là người dùng, chúng ta không có quyền sở hữu hoặc kiểm soát thực sự đối với dữ liệu này và do đó các mạng xã hội bị cô lập và không có mối liên kết với các nền tảng khác. Vì vậy danh tính và trải nghiệm của người dùng có thể không bao giờ được kết nối trên các nền tảng mạng xã hội khác. Để sử dụng các nền tảng mới, người dùng phải bắt đầu lại để xây dựng lại các kết nối và lịch sử xã hội của họ.
Trong khi đó, SocialFi hướng tới việc thiết lập một lớp cơ sở nơi dữ liệu mạng xã hội của người dùng là minh bạch, không cần cấp phép, linh hoạt và quan trọng nhất là do họ kiểm soát. Mô hình này được gọi là “dữ liệu mở”, cho phép người dùng dễ dàng tham gia các ứng dụng mới được xây dựng trên cùng một mạng xã hội mà không gặp phải vấn đề trùng lặp này. Bất kỳ ai sử dụng nền tảng Web3 Social đều có thể mang dữ liệu của họ đến bất kỳ ứng dụng nào họ muốn. Hãy tưởng tượng với một ví dụ về Joe Rogan quyết định rời Spotify. Với lí do là Joe Roga bị vấn đề về quyền truy cập hạn chế vào người hâm mộ, người đăng ký và nội dung của họ và anh ấy phải bắt đầu lại trên một nền tảng khác. Với SocialFi thì đó không phải là vấn đề, nhưng đối với các nghệ sĩ sử dụng các mạng xã hội web2 thì đây là một vấn đề lớn.
Chúng ta cũng thấy sự xuất về dữ liệu mở trong các ứng dụng mạng xã hội Web2 hiện có chẳng hạn với Meta - chủ sở hữu của Facebook và Instagram, gần đây đã ra mắt Threads cho phép người dùng theo dõi và kết nối ngay lập tức với bạn bè Instagram của họ ngay khi họ đăng ký. Tuy nhiên, dữ liệu của người dùng trên Instagram và Threads vẫn bị kiểm soát và quản lí bởi công ty Meta. Điều này có thể ảnh hưởng đến người dùng và đặc biệt là người sáng tạo khi các nền tảng thay đổi mô hình kiếm tiền, kiểm duyệt hoặc chia sẻ doanh thu.
Mở ra vô số khả năng kết hợp mới
Vì các nền tảng SocialFi được triển khai trên blockchain vì vậy chúng thường có khả năng kết hợp cao với các Smart Contract và giao thức khác. Kiến trúc dữ liệu mở này cho phép các nhà phát triển tích hợp với các giao thức và ứng dụng Web3 Social một cách dễ dàng như kết nối lịch sử trên chuỗi của người dùng để điền vào hồ sơ xã hội của họ, hiển thị NFT họ sở hữu và cho phép họ chuyển hóa nội dung và bài đăng thành NFT và có thể bán chúng. Khả năng kết hợp này lại thiếu trên các nền tảng mạng xã hội web2 do tính đơn lẻ của từng nền tảng.
Kết hợp với dữ liệu mở cũng cho phép các nhà phát triển sáng tạo tích hợp nền tảng xã hội của họ với các giao thức từ các ứng dụng DeFi, trò chơi metaverse, DAO, NFT và mọi thứ ở giữa. Ví dụ, Warpcast là một nền tảng được xây dựng trên giao thức Farcaster cho phép người dùng kết nối với các thành viên khác của cùng một cộng đồng NFT, chủ sở hữu của cùng một POAP và thậm chí liên kết các ENS domains với hồ sơ của người dùng. Các chức năng này được kích hoạt bằng cách kết nối địa chỉ Ethereum với hồ sơ, tạo ra một ID tổng thể trên chuỗi. Các nền tảng khác cũng cung cấp các tính năng tương tự với một số nền tảng như Phaver cho phép người dùng kết nối với Lens Profile hay tên miền ENS của họ thành một hồ sơ duy nhất.
Hỗ trợ xây dựng và phát triển cộng đồng
Kết cấu hạ tầng blockchain là một công cụ mạnh mẽ để tập hợp mọi người lại với nhau vì một mục đích chung. Chúng ta đã thấy điều này trong vài năm qua với các cộng đồng được cung cấp quyền tham gia bởi token như: Đấu thầu cho Hiến pháp Hoa Kỳ (ConstitutionDAO), bỏ phiếu cho quản trị giao thức DeFi (Uniswap, Safe, Maker, Gnosis), đầu tư vào tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số (ví dụ: PleasrDAO) và xây dựng các câu lạc bộ xã hội xung quanh bộ sưu tập NFT.
Việc kết hợp các đổi mới mới như Dynamic NFT với các giao thức SocialFi đang nổi lên sẽ đưa những trải nghiệm này lên một tầm cao mới. Điều này có thể được tăng cường hơn nữa bằng cách kết hợp dữ liệu thế giới thực vào Web3. Ví dụ: chứng chỉ, mua hàng, mối quan hệ, các cộng đồng phù hợp hơn có thể được tạo ra ngay lập tức với các mối quan hệ và các hình thức thương mại mới sẽ xuất hiện.
Hãy tưởng tượng một mạng xã hội web3 được kết nối bởi các danh tính tổng thể (ví dụ: hồ sơ NFT hoặc các hình thức mã hóa khác) có thể tham chiếu chéo các đặc điểm tương tự với nhau. Dữ liệu mở và minh bạch cho phép các nền tảng tự động tạo ra các cộng đồng dựa trên hồ sơ chia sẻ các đặc điểm tương tự với các hồ sơ khác trong mạng xã hội.
Chống kiểm duyệt & Quyền sở hữu
Bất kể tín ngưỡng, niềm tin hay quan điểm thì tự do ngôn luận là một điều vô cùng quan trọng đối với các nền tảng của mạng xã hội, mặc dù điều này cũng nên được giới hạn ở một mức độ nhất định. Với quyền lực và kiểm soát mà các nền tảng truyền thống nắm giữ đối với dữ liệu của chúng ta, họ có vị trí vô song để điều tiết những gì được nói trực tuyến và loại bỏ người dùng theo ý của họ. Người dùng không có cách nào khác ngoài việc chấp nhận nó.
Một trường hợp gần đây về kiểm duyệt nền tảng đã được tiết lộ sau khi Elon Musk tiếp quản Twitter (nay được đổi tên thành “X”). Một loạt các tài liệu nội bộ của Twitter đã tiết lộ cách ứng dụng của công ty đã bóp nghẹt và kiểm soát thông tin trên nền tảng theo yêu cầu của chính phủ hoặc thông tin mà họ cho là không an toàn.
Những ví dụ này cho thấy cách thức mà trong các nền tảng web2 truyền thống, người dùng không bao giờ thực sự là chủ sở hữu của danh tính, tài khoản và trong một số trường hợp là tiếng nói của họ. SocialFi giải quyết vấn đề này ở một mức độ nào đó. Các ứng dụng được xây dựng trên các giao thức SocialFi vẫn có thể kiểm duyệt nội dung nhưng người dùng vẫn duy trì toàn quyền sở hữu và có tùy chọn rời khỏi một ứng dụng và chuyển sang một ứng dụng khác trong khi vẫn giữ được dữ liệu của họ. Nguyên tắc cốt lõi ở đây là người dùng không bị khóa chặt vào một ứng dụng cụ thể và bất cứ khi nào người dùng muốn, họ có thể từ bỏ một ứng dụng mạng xã hội và di chuyển sang một ứng dụng hoàn toàn mới, mang theo tất cả dữ liệu của họ.
Top 5 Dự Án SocialFi Nổi Bật Nhất Ở Thời Điểm Hiện Tại
Ngày nay đã có khá nhiều dự án SocialFi đang được triển khai trên thị trường. Dưới đây là 5 dự án SocialFi đáng chú ý mà mọi người có thể tham khảo:
Lens Protocol: Dự án được phát triển bởi đội ngũ AAVE
Lens Protocol là một hệ sinh thái mạng xã hội phi tập trung với tầm nhìn web3 được xây dựng trên Blockchain Polygon. Lens Protocol được thiết kế để trao quyền cho người sáng tạo sở hữu các liên kết giữa họ và cộng đồng của họ, tạo thành một Social graph hoàn toàn mới có thể kết hợp được do người dùng sở hữu. Giao thức được xây dựng từ đầu với tính mô đun, cho phép thêm các tính năng mới trong khi vẫn đảm bảo nội dung không thay đổi do người dùng sở hữu và các mối quan hệ xã hội.
Vì người dùng sở hữu dữ liệu của họ nên họ có thể đưa dữ liệu đó vào bất kỳ ứng dụng nào được xây dựng trên hệ sinh thái của Lens Protocol. Ngoài ra, mỗi dApps sử dụng Lens Protocol đều mang lại lợi ích cho toàn bộ hệ sinh thái từ đó tạo nên mối quan hệ hợp giữa các dApps cùng nhau phát triển.
Hiện tại đã có hơn 50 ứng dụng được xây dựng trên Lens Protocol và hơn 300k người dùng tham gia vào hệ sinh thái của Lens Protocol. Điều này cho thấy được sức hấp dẫn lớn mà hệ sinh thái của Lens Protocol mang lại cho người dùng.
CyberConnect: Đánh dấu sự trở lại của Coinlist & Binance Launchpool
CyberConnect là một giao thức về mạng xã hội phi tập trung (Social Graph) được xây dựng và phát triển trên hệ sinh thái của Ethereum, BNB Chain và Polygon. CyberConnect nhằm mục đích cung cấp cơ sở hạ tầng Social Graph Module cho các ứng dụng web3 và các nhà phát triển có thể cắm Social Graph Module vào trong ứng dụng của họ.
Hiện tại, Link3 là sản phẩm đầu tiên và cũng là sản phẩm chủ lực trên CyberConnect. Link3 là một nền tảng web3 được xây dựng và phát triển dựa trên CyberConnect. Link3 được ra mắt vào ngày 19/07/2022 với mục đích nhằm đơn giản hóa việc giới thiệu và chia sẻ hồ sơ của người dùng trong web3.
Hiện tại, hệ sinh thái của CyberConnect đã có hơn 70 dự án và không chỉ có các ứng dụng truyền thông xã hội mà còn bao gồm DID, giao thức truyền thông và ứng dụng quản lí cộng đồng. Dựa trên những cập nhật gần đây, CyberConnect cũng đã thu hút hơn 1.2M người dùng tham gia vào hệ sinh thái của mình.
Farcaster: Dự án được phát triển bởi đội ngũ ex Coinbase
Farcaster là một mạng xã hội phi tập trung, tận dụng lợi ích của công nghệ chuỗi khối để cung cấp khả năng quản lý danh tính người dùng an toàn và có thể mở rộng, giải quyết thời gian thực và phổ biến các bản cập nhật cũng như quyền truy cập phi tập trung vào tất cả dữ liệu trên mạng.
Farcaster được thiết kế gồm 2 lớp:
- L1 Blockchain: Quản lí danh tính của người dùng theo cách an toàn và chống giả mạo.
- L2 Delta Graph: Sử dụng biểu đồ delta để đạt được sự đồng thuận tạo thành một mạng lưu trữ phi tập trung.
Mỗi người dùng đều có một định danh để nhận dạng trên mạng xã hội Farcaster. Một định danh bao gồm:
- Farcaster ID’s: Có thể gọi là fid, đây là mã định danh của người dùng. Mỗi người dùng trên mạng Farcaster đều có fid khác nhau.
- Farcaster Names: Còn được gọi là fname hay tên người dùng. Người dùng có thể đặt tên bất kì để hiển thị trên mạng xã hội Farcaster.
- Một cặp khóa ECDSA: Gồm 1 khóa công khai và 1 khóa riêng tư. Người dùng sử dụng cặp khóa này để tạo chữ kí trong quá trình gửi tin nhắn nhằm tự xác thực và chống giả mạo.
Friend Tech: Dự án dẫn đầu mảng SocialFi trên Base
Friend.tech là một ứng dụng mạng xã hội phi tập trung được xây dựng trên Layer 2 Base và sử dụng cơ sở dữ liệu người dùng được lấy từ X (Twitter). Vì vậy một người dùng mới khi tham gia Friend.tech sẽ không cần phải thiết lập lại toàn bộ thông tin từ đầu.
Nhờ việc sử dụng một cơ chế mới lạ cùng với đó lôi kéo được nhiều người nổi tiếng tham gia sử dụng sản phẩm của mình mà Friend.tech đã nhanh chóng đạt được lượng người dùng lên tới 20 ngàn người. Cùng với đó là hơn 2000 ETH được gửi vào nền tảng và khối lượng giao dịch đạt con số xấp xỉ 7000 ETH.
Open Campus: Đánh dấu sự dấn thân SocialFi của Binance
Open Campus là một nền tảng được xây dựng với mục tiêu đem lại tính phi tập trung, minh bạch và công bằng trong lĩnh vực giáo dục. Với Open Campus, mọi người đều có quyền xây dựng, phát triển và quảng bá những nội dung của mình đến toàn cầu và ngược lại dựa trên những nguồn thông tin chất lượng mà họ tạo ra thì có thể tạo ra doanh thu từ đó.
Tính đến nay Open Campus đã có những chiến lược để thu hút nhiều nhà giáo dục web3 như: Ra mắt quỹ dành cho các nhà giáo dục web3 trị giá 10M USD và OC Alliance - một tập hợp gồm các công ty đã tích hợp Token EDU làm phương thức thanh toán cho các sản phẩm và dịch vụ giáo dục của họ. Đây có thể là những chiến lược đầu tiên của Open Campus nhằm hướng tới là nền tảng EduFi số 1 trên thị trường Crypto.
Tương Lai Của SocialFi
Các dự án SocialFi đã mang đến những đổi mới đầy hứa hẹn trong đó cung cấp một số tiện ích cụ thể mà web2 không thể đạt được. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều hạn chế với bối cảnh web3 Social hiện tại:
- Các dự án SocialFi ở thời điểm hiện tại cung cấp trải nghiệm người dùng kém hiệu quả hơn rất nhiều so với các nền tảng web2.
- Dữ liệu hoặc nội dung xã hội bị hạn chế đối với người dùng vì vậy khiến cho hệ sinh thái SocialFi trở nên kém phong phú.
Việc để các dự án SocialFi ở thời điểm hiện tại cạnh tranh trực tiếp với các nền tảng mạng xã hội web2 như: Facebook, Twitter,... về mặt trải nghiệm người dùng là rất khó. Thay vì cạnh tranh trực tiếp với các ứng dụng web2 thì có thể tận dụng những điểm độc đáo mà web3 mang lại như: Defi, NFT và các dịch vụ khác để cung cấp các tiện ích độc đáo, sáng tạo cho người dùng.
Tuy nhiên về mặt lâu dài, mình tin rằng web3 Social sẽ vượt qua web2 với lý do rất đơn giản như sau: Mặc dù các ứng dụng web3 tự tích lũy dữ liệu nhưng nó có hiệu ứng mạng lưới vượt trội. Trong khi đó các sản phẩm web2 tích lũy dữ liệu theo cách riêng lẻ, các ứng dụng web3 sử dụng và đóng góp vào sổ cái dữ liệu được chia sẻ và do đó tận hưởng hiệu ứng mạng ở cấp hệ sinh thái thay vì cấp ứng dụng như trong web2.
Tổng kết
Ở thời điểm hiện tại, SocialFi mới chỉ ở giai đoạn đầu nhưng mình tin chắc rằng với những tiềm năng và lợi thế mà nó mang lại thì mình tin chắc rằng SocialFi có thể trở thành một xu hướng mới và thay thế cho các ứng dụng web2. Trên đây là tất cả thông tin mà mình muốn cung cấp trong bài viết này, hi vọng mọi người đã nhận được những kiến thức bổ ích.
💁 Disclaimer: Tất cả bài viết của Hak Research được cung cấp với mục tiêu là chia sẻ kiến thức và không được xem là lời khuyên đầu tư.
- Tổng Quan Thị Trường NFT Quý 01/2024: Sự Trỗi Dậy Của NFT Trên Bitcoin - April 30, 2024
- TOP 10 Dự Án Runes Nổi Bật & Tiềm Năng - April 26, 2024
- TOP 5 Dự Án Pre-Runes Tiềm Năng & Nổi Bật - April 25, 2024