Cập Nhật Layer 2: Động Lực Tăng Trưởng Tiếp Theo Đã Rõ Ràng

Các nền tảng Blockchain Layer 2 thời gian gần đây đã có những bước tiến đặc biệt trong cả việc phát triển về công nghệ hay hệ sinh thái. Dần dần chúng ta dễ dàng nhận thấy những màu sắc khác nhau trong các mảnh ghép Layer 2 dường như đang trở nên quá chật chội. Vậy chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu về định hướng phát triển, cũng như động lực tăng trưởng của các nền tảng Layer 2 trong thời gian sắp tới.

Cập Nhật Layer 2: Những Layer 2 Có Định Hướng & Chiến Lược Rõ Ràng

Arbitrum tập trung cho Web3 Games

Arbitrum đã có một giai đoạn Quý 1 - 2/2023 thật sự bùng nổ với những mảnh ghép DeFi da dạng bậc nhất trong các hệ sinh thái tuy nhiên sức hút nhanh chóng bị giảm xuống mặc dù Arbitrum Foundation đã triển khai Arbitrum Short-term Incentives Program vừa để kiếm chức mức độ hiệu quả của chương trình này và cũng vừa để giữ chân người dùng ở lại với hệ sinh thái hậu Airdrop.

Chương trình này đã thật sự thành công khi đã giúp cho hệ sinh thái Arbitrum khi giúp TVL của hệ sinh thái tăng trưởng ngược lại từ mức $1.6B lên mức $2.3 (tính đến giai đoạn cuối năm 2023). Tiếp nối sự thành công của Arbitrum Short-term Incentives Program thì Arbitrum Long-term Incentives Program chính thức được triển khai và tiếp tục tạo ra những tín hiệu tích cực cho mạng lưới khi mà TVL của Arbitrum liên tục đạt mức ATH mới trong thời gian qua bất chấp những biến động xấu của thị trường.

Arbitrum cũng chứng minh cho người dùng thấy họ là một mảnh đất lành cho các dự án DeFi khi mà các dự án Liquid Restaking cũng bùng nổ trên Arbitrum khi di chuyển cross-chain với các dự án như Renzo Protocol, Puffer Finance, Ether.fi,... đặc biệt là sự thành công của Pendle cũng đóng góp một phần lớn vào sự thành công chung của mảng DeFi trên Arbitrum.

Tuy nhiên, bức tranh DeFi cũng dần trở nên bão hòa và một con én Restaking không thể mang DeFi Summer trở lại như giai đoạn 2021 - 2022, nhận thức được điều đó Arbitrum Foundation đã có những sự chuyển dịch đáng kinh ngạc đặc biệt nhất là thông qua đề xuất sử dụng 225M ARB trong vòng 3 năm để phát triển mảng Web3 Games. Chính đề xuất này đã góp phần cho sự hồi sinh của các dự án Games trên Arbitrum như Treasure DAO, The Beacon, XAI,... Không những vậy sự thành công của Pirate Nation cũng tạo ra động lực phát triển mạnh mẽ cho Web3 Games trên hệ sinh thái này. Ở thời điểm hiện tại chúng ta có thể đánh giá Web3 Games trên Arbitrum thông qua một số nhận định chủ quan bao gồm:

Đề xuất 225M ARB sẽ sớm có những tác động đến hệ sinh thái Web3 Games trên Arbitrum dựa trên số lượng và chất lượng các trò chơi trên hệ sinh thái.
Treasure DAO & XAI có thể đóng vai trò dẫn đầu xu hướng Web3 Games trên Arbitrum.
Pirate Nation sẽ thật sự trở thành biểu tượng cho các dự án Web3 Games khi xây dựng trên Arbitrum.
Giai đoạn hiện tại vẫn đang còn rất sớm đối với Web3 Games trên Arbitrum.

Bên cạnh câu chuyện về Web3 Games thì nhắc tới Arbitrum thì chúng ta sẽ cần quan tâm đến bản cập nhật Stylus sẽ được triển khai trong thời gian sắp tới với một số những đặc điểm bao gồm:

Stylus cho phép nhiều ngôn ngữ lập trình hơn xuất hiện trên Arbitrum trong đó có Rust. Đây sẽ là con đường giúp các dự án trên Solana, Sui hay Aptos có thể di chuyển sang Arbitrum hay EVM Blockchain.
Arbitrum Stylus sẽ tiếp tục tối ưu mạng lưới Arbitrum theo hướng nhanh hơn và rẻ hơn 10 lần so với Arbitrum Nitro ở thời điểm hiện tại.
Arbitrum sẽ bổ sung ứng dụng thực thi WASM giúp mạng lưới trở nên linh hoạt, có thể mở rộng tốt hơn, tốc độ giao dịch nhanh hơn, phí giao dịch rẻ hơn.
Arbitrum Stylus dự kiến ra mắt vào thời điểm cuối năm 2023 nhưng tới thời điểm viết bài (tháng 7/2024) thì nó mới chỉ đang được triển khai trên mạng lưới Arbitrum Testnet.

Sự thay đổi mạnh mẽ về cơ sở hạ tầng là nền móng tạo ra những sự đột phá cho hệ sinh thái trong thời gian từ trung tới dài hạn và chắc chắn Arbitrum Stylus sẽ làm cho hệ sinh thái Arbitrum trở nên sinh động, đa dạng hơn bao giờ hết.

20231027023304-845b70fc-730a-458b-aa75-99bbc9c1be59-199

Cuối cùng, một trong những sản phẩm chiến lược của Arbitrum Foundation chính là Arbitrum Orbit. Khi Arbitrum mới cho ra mắt bộ công cụ xây dựng Layer 3 là Arbitrum Orbit vào tháng 10/2023 nhưng tới nay sau khoảng 9 tháng phát triển thì đã có tới hơn 50 dự án đang phát triển trên Arbitrum Orbit. Có thể nói rằng đây là một trong những tín hiệu vô cùng tích cực cho hệ sinh thái Arbitrum ở hiện tại và tương lai.

Starknet với đa dạng các chiến lược khác nhau

Starknet gây ấn tượng với cộng đồng khi là nền tảng Layer 2 đầu tiên mở rộng sức ảnh hưởng của mình tới các nền tảng khác và đó chính là Bitcoin. Starknet tham vọng khi bản cập nhật OP_CAT được diễn ra trên mạng lưới Bitcoin thì Starknet sẽ là nền tảng Trustless Roll-up đầu tiên hoạt động trên cả Bitcoin và Ethereum.

Không chỉ nói suông hành động của Starknet cũng đang thể hiện điều đó khi mà:

Starknet cũng chính thức lên tiếng về việc ủng hộ OP_CAT và tham vọng trở thành Layer 2 đầu tiên thừa hưởng sự bảo mật, phi tập trung từ cả Ethereum lẫn Bitcoin.
Starknet đã chính thức tài trợ $1M cho những bài viết của các tác giả về việc OP_CAT sẽ có những tác động như thế nào tới mạng lưới Bitcoin.
Starknet đã triển khai một trình xác minh mới có tên Stwo trên mạng lưới Testnet của Bitcoin nhằm hỗ trợ bằng chứng STARK trên mạng Bitcoin.

Không chỉ có những thay đổi mang tính chiến lược trong việc phát triển mà Starknet đang có những hoạt động vô cùng tích cực ở những điểm khác. Đầu tiên là chương trình DeFi Spring bao gồm Season 1 và Season 2, đây là một trong những nỗ lực của Starknet Foundation trong việc giữ dòng tiền ở lại với hệ sinh thái (tương tự như chương trình Arbitrum Short-term & Long-term Incentives Program).

Chính DeFi Spring bao gồm Season 1 và Season 2 đã tạo ra động lực để dòng tiên ở lại và quay trở lại với hệ sinh thái Starknet. Thông qua chỉ số TVL chúng ta có thể thấy rằng dòng tiền trên hệ sinh thái Starknet vẫn đang ở mức cao so với mức ATH thì con số giảm thực sự không quá nhiều, mức giảm này đâu đó còn được góp phần bởi sự đi xuống của thị trường.

Không những vậy, StarkWare cũng đang liên tục có những động thái xung quanh việc nâng cấp mạng lưới cứ khoảng 2 tháng một lần. Nhìn vào lộ trình nâng cấp mạng lưới chúng ta thấy rằng:

Tháng 8/2024: Starknet giới thiệu phiên bản cập nhật v0.13.2 với mục tiêu cải thiện về khả năng mở rộng cho Starknet để nhanh hơn, rẻ hơn bên cạnh đó là thiết kế giao diện thân thiện cho các nhà phát triển.
Tháng 10 - 11/2024: Starknet giới thiệu phiên bản cập nhật v0.13.3 với những lợi ích tương đồng như v0.13.2.
Tháng 1 - 2/2025: Starknet giới thiệu phiên bản cập nhật v0.14.0 để cải thiện hàng loạt các vấn đề xoay quanh Voliton, zkThreads, Mempool, Protocol-level Paymaster giúp cải thiện hiệu suất mạnh lưới một cách mạnh mẽ.

Không những vậy còn nhiều thông tin khá tích cực xoay quanh Starknet bao gồm:

Starknet sẽ sớm cho ra mắt chương trình staking STRK. Với việc cho ra mắt chương trình staking STRK biến Starknet là nền tảng Layer 2 đàu tiên có chương trình Staking.
Starknet cũng triển khai rất nhiều các Grant dành cho các dự án với những mảnh ghép khác nhau để xây dựng trên hệ sinh thái.
...

Có thể ngay thời điểm này chúng ta vẫn thấy được những điểm chưa thực sự trọn vẹn ở hệ sinh thái Starknet thì các mảnh ghép DeFi chỉ nằm ở mức cơ bản và chưa có quá nhiều đặc sắc, các FOCG (Fully On-chain Gamming) thì vẫn chưa thể hiện được quá nhiều điều, mảnh ghép NFT thậm chí còn không có sự nổi bật nhưng rõ ràng chúng ta cũng cần phải ghi nhận những sự thay đổi tích cực của hệ sinh thái Starknet trong thời gian vừa qua.

Optimism tiếp tục coi Superchain là trọng tâm phát triển

Có rất nhiều hoạt động cho thấy Optimism đang đặt toàn bộ tâm trí của họ vào Superchain trong bối cảnh hệ sinh thái nội tại của Optimism cho thấy những sự tiến triển không hề tích cực. Đầu tiên, vào những ngày hè đầu tháng 7, Optimism đã chính thức rung ra chương trình SuperFest với mục tiêu đưa người dùng vào sử dụng các giao thức DeFi của các nền tảng thuộc hệ sinh thái Superchain.

1.5M OP dành cho các DApp trong hệ sinh thái của OP Mainnet, Base, Mode, Frax đi kèm với đó là những giao thức DeFi như Uniswap, Lido Finance, AAVE, Velodrome, Aerodrome, Synthetix, Kwenta, Ether.fi, Swell,... Tuy nhiên nếu chia con số này cho khoảng 41 Dapp thì mỗi DApp trung bình chỉ nhận được 37K OP (tại thời điểm viết bài nó có giá trị khoảng chưa đầy $80K). Có thể nói rằng đây là một con số kém hấp dẫn với những người dùng DeFi ở thời điểm hiện tại.

Bù đắp lại con số ít ỏi từ SuperFest thì các chương trình Retro Funding vẫn đang diễn ra. Vào 17/07/2024, chương trình Retro Funding 4 đã chính thức có kết quả khi mà 10M OP đã được phân bổ cho hơn 200 dự án khác nhau trong các dự án trong hệ sinh thái Superchain bao gồm Base, Mode Network, Zora, Frax Finance, Metal và OP Mainnet. Tuy nhiên nếu chia đều thì con số này cũng không thật sự hấp dẫn.

Một số các hoạt động khác của Optimism Foundation nổi bật trong thời gian qua bao gồm:

Optimism triển khai chương trình Hackathon là Superhack on the Superchain từ 06 -16/08/2024 bên lề với sự kiện ETH Global.
Retro Funding 5 cũng chính thức được triển khai dành cho các Contributor trên OP Stack với tổng giải thưởng lên đến 8M OP.

Base, Scroll & Linea tiếp tục hướng tới cuộc đua Airdrop

Ở thời điểm hiện tại cả Base, Scroll và Linea đều đang có những chương trình để thúc đẩy người dùng mới, dòng tiền mới vào hệ sinh thái.

Scroll: Scroll cũng chính thức tung ra mô hình Earn Point (dưới dạng Scroll Marks) khi này người dùng sẽ tham gia vào các hoạt động khác nhau trên nền tảng như cung cấp thanh khoản, cho vay, giao dịch,... để kiếm được Scroll Marks.
Linea: Linea sau khi triển khai thành công chương trình với LXP thì Linea tiếp tục triển khai LXP - L. Người dùng cũng tham gia trải nghiệm các DApp trong hệ sinh thái để nhận về phần thưởng là LXP - L.
Base: Mặc dù không có thông tin chính thức về việc ra mắt token & Airdrop nhưng hiện tại Base cũng đang triển khai chương trình On-chain Summer Season 2. Với chương trình On-chain Summer Season 2, người dùng có thể tham gia trải nghiệm hệ sinh thái Base để nhận ngược lại phần thưởng là Point & Vai trò trong kênh Discord chính thức của dự án.

Hiện tại, các nền tảng này vẫn đang tập trung vào việc xây dựng các Quest cho người dùng mà chưa có những điểm mới, điểm sáng tạo trong hệ sinh thái. Khả năng cao chúng ta vẫn cần phải chờ trong tương lai khi các dự án ra mắt Airdrop cho cộng đồng xong thì khi đó chúng ta mới thấy được nội tại thực sự của mỗi nền tảng sẽ nằm ở đâu.

Cập Nhật Layer 2: Các Nền Tảng Layer 2 Đang Có Dấu Hiệu Hụt Hơi

Blast, zkSync chưa có động thái đặc biệt từ thời điểm TGE

Khác với những hệ sinh thái Layer 2 thường rất sôi động với những đề xuất mới như Optimism, Arbitrum hay Starknet trong thời gian vừa qua thì cả Blast và zkSync đều đáng rất im hơi lặng tiếng sau khi ra mắt token trong thời gian qua.

zkSync: Động thái duy nhất của đội ngũ zkSync trong thời gian qua chính là đưa ra khái niệm Elastic Chain nhằm mô tả hệ sinh thái các nền tảng sử dụng bộ công cụ ZK Stack để phát triển Layer 2, Layer 3 hoặc Appchain của riêng mình. TVL của zkSync cũng giảm nhanh chóng từ mức $188M xuống mức hơn $100M.
Blast: Hậu Airdrop thì Blast chỉ có 2 thông tin nổi bật bao gồm tiếp tục triển khai Airdrop Season 2 với việc BLAST Holder sẽ nhận được 2x Point dựa trên số dư của họ kể từ thời điểm TGE và giảm thời gian rút tiền từ Layer 2 về Ethereum từ 14 xuống còn 7 ngày. Tất nhiên, điều này làm TVL của Blast giảm thảm hại từ mức $2.3B xuống mức $1.1B.

Tại sao nhiều nền tảng Layer 2 dần đi vào quên lãng

Đối với nhiều nền tảng Layer 2 khác cũng gặp vấn đề tương tự trong việc thu hút và giữ chân dòng tiền. Hầu hết các nền tảng Blockchain Layer 2 hiện nay đều sử dụng Airdrop với các Season tiếp theo để giữ chân người dùng ở lại với hệ sinh thái. Và hầu hết những Blockchain sử dụng mô hình này đều đang gặp phải những vấn đề nội tại trong việc phát triển hệ sinh thái.

Nếu như các nền tảng này tự tin trong việc xây dựng và phát triển hệ sinh thái của mình ngày một lớn mạnh thì hầu như các dự án chỉ coi Incentives là một phần trong kế hoạch phát triển của mình bên cạnh việc nâng cấp mạng lưới, tổ chức các sự kiện Hackathon Global để thu hút các nhà phát triển,... Vậy điều gì khiến cho nội tại của các nền tảng Layer 2 bây giờ lại yếu hơn hẳn so với Arbitrum, Optimism, Starknet,...

Xu hướng: Layer 2 đã trở thành một xu hướng và tất nhiên sẽ có nhiều dự án, đội ngũ không thật sự chất lượng chỉ muốn bám lấy xu hướng này để tạo ra những sự thay đổi giả mạo. Việc nắm bắt xu hướng Layer 2 giúp dự án có lợi từ lượng dòng tiền và người dùng FOMO với xu hướng.
Rollup As a Service: Việc xây dựng một nền tảng Layer 2 hiện nay thông qua các giải pháp Rollup As a Service giúp cho đội ngũ phát triển không cần có quá nhiều kinh nghiệm về công nghệ nhưng vẫn rất dễ dàng để xây dựng một Layer 2 cho riêng mình.

Tổng Kết

Thông qua việc cập nhật Layer 2 giúp chúng ta có một phần nào đó về bối cảnh các nền tảng Blockchain Layer 2 hiện nay với nhiều cơ hội bên cạnh đó cũng có rất nhiều Zombie Chain. Mong rằng thông qua bài viết cập nhật Layer 2 sẽ giúp mọi người có thêm góc nhìn tổng quan về dự án.