Toàn Tập Về DeFi | Tập 3: Lending & Borrowing Là Gì? Mảnh Ghép Tất Yếu Trong DeFi

Lending & Borrowing là gì? Lending & Borrowing hiểu một các đơn giản là Vay và Cho Vay một cách phi tập trung. Lending & Borrowing là một mảnh ghép hiển nhiên phải có trong bất kì một thị trường tài chính nào và DeFi cũng không phải một ngoại lệ. Tuy nhiên, tương tự như DEX thì Lending & Borrowing cũng gặp rủi ro trong vấn đề tối ưu hóa thanh khoản ít ỏi của người dùng trên DeFi.

Trong bài viết lần này chúng ta cùng đào sâu hơn về mảnh ghép này cùng Hak Research nhé! Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng nhau đi qua các phần sau:

1. Định nghĩa về Lending & Borrowing
2. Tầm quan trọng của Lending & Borrowing
3. Nhìn lại lịch sử phát triển các dự án Lending & Borrowing
4. Các dự án đang hướng đến điều gì trong tương lai?
5. Quan điểm cá nhân

Định Nghĩa Về Lending & Borrowing

Lending & Borrowing là các dự án làm về mảng vay và cho vay một cách phi tập trung, minh bạch và người dùng không cần KYC khi tham gia các hoạt động này. 

Hiểu 1 cách đơn giản bạn mua Bitcoin, Ethereum để trong ví và tất nhiên nó không mang lại lợi nhuận nào cho bạn cả. Bạn có tài sản nhàn rỗi bạn có thể cho người khác vay để lấy lãi nhưng cho vay dạng cá nhân - cá nhân thì quá rủi ro nên bạn tìm đến các công ty chuyên về cho vay chấp nhận lãi suất ít hơn nhưng có sự an toàn, các công ty ở đây chính là các giao thức Lending & Borrowing.

Mảng Lending & Borrowing trong thị trường DeFi được chia làm 2 mảng tương đối rõ ràng bao gồm:

• Lending Pool: AAVE, Compound, Solend, Apricot,...
• CDP (Collateralized Debt Positions): Maker DAO, Venus, Parrot,...

Mô hình hoạt động của các Lending Pool tương đối đơn giản là tất cả người dùng có nhu cầu cho vay sẽ deposit tiền của mình vào 1 pool (smartcontract) sau đó những người có nhu cầu vay sẽ đến với giao thức sau khi deposit tài sản thế chấp của họ vào 1 pool (smartcontract) thì họ có thể vay các tài sản khác được chấp nhận bởi dự án. Tiền lãi cho 1 pool sẽ được chia đều cho tất cả người cho vay trong pool đó chính vì vậy lãi suất sẽ thay đổi theo nhu cầu của thị trường và người đi vay.

Ngoài ra, người dùng có thể deposit các loại tài sản mà giao thức chấp nhận để mint ra các stablecoin riêng của các giao thức và sử dụng stablecoin đó tại nhiều dự án & blockchain khác nhau. Ví dụ như người dùng có thể thế chấp Bitcoin hoặc Ethereum để nhận về stablecoin DAI của Maker DAO, stablecoin VAI của Venus (BNB Chain), stablecoin PAI của Parrot (Solana). Thì rất nhiều người sẽ đặt ra câu hỏi vậy các dự án CDP này có cơ chế hoạt động khá giống các ngân hàng nhà nước. Rất chính xác!

Ngoài ra, các dự án DeFi vẫn có khá nhiều rủi ro đặc biệt là về hack. Hacker có thể tận dụng lỗ hổng trên smartcontract để lấy đi tài sản của người dùng hay mint ra vô tội vạ stablecoin rồi xả trên toàn bộ các DEX.

Trên đây là mô hình hoạt động một cách tổng quát nhất của các dự án Lending & Borrowing để đi vào chi tiết thì mọi người hình dung mỗi dự án tương tự như một công ty tuy là cùng mảng Lending & Borrowing nhưng về tầm nhìn, chiến lược phát triển, sản phẩm, thị trường, người dùng,... lại có những sự khác biệt rõ ràng. Và mình sẽ đi sâu hơn về phía dưới nhé.

Tầm Quan Trọng Của Lending & Borrowing

Một cách đơn giản nhất người dùng có thể tận dụng tài sản nhàn rỗi của mình vào các hoạt động tài chính để kiếm lợi nhuận.

Rộng hơn nữa, Lending & Borrowing mở ra một kỉ nguyên mới cho thị trường crypto nói chung và DeFi nói riêng. Là nơi người dùng có thể tham gia vào các hoạt động tài chính mà không cần phải KYC nhưng các thông tin dự liệu đều vô cùng minh bạch. Có thể nói nếu xây dựng Lending & Borrowing thành công thì đây sẽ là nền tảng để xây dựng các công cụ tài chính phức tạp hơn nhiều như Derivatives (Option, Future Trading,...)

Nhìn Lại Lịch Sử Phát Triển Các Dự Án Lending & Borrowing

DeFi xuất phát từ Ethereum và lan tỏa ra các hệ sinh thái khác như BNB Chain, Polygon, Solana, Avalanche, Near Protocol, Polkadot,... Và chúng ta sẽ chỉ tập trung vào mô hình các dự án trên Ethereum nổi bật nhất như Compound, AAVE, Maker DAO và một số các giao thức khác. Về bản chất các dự án Lending & Borrowing trên các blockchain khác chỉ là sao chép mô hình hoạt động của các dự án trên Ethereum và thêm một vài tính năng mới  mà thôi nên khi mọi người hiểu được các dự án trên Ethereum thì ắt nhiên sẽ hiểu các dự án ở các blockchain khác.

Sự bùng nổ của DeFi đến từ hoạt động Liquidity Mining. 

Ví dụ: Người dùng deposit ETH của mình vào Compound thì ngoài APY tính theo Ethereum người dùng nhận về (tiền lãi) thì người dùng còn được thưởng thêm token của dự án đó chính là $COMP. 

Với việc triển khai Liquidity Mining thành công đến như vậy đã giúp cho Compound trở thành Lending Protocol lớn nhất thị trường tại thời điểm đó. Nhưng vì chiến lược sai lầm đã khi Compound đã bị AAVE bỏ lại phía sau. Tới nay khi AAVE nắm ở vị trí TOP 4 theo TVL thì Compound chỉ nằm ở TOP 8. Nguyên nhân nằm tại đâu?

Điều khác biệt chính nằm ở việc phát triển Multichain thì AAVE tích cực triển khai trên nhiều các blockchain khác như Avalanche, Optimism, Arbitrum, Harmony, Fantom thì Compound quyết định xây nhà riêng của mình trên Polkadot (đến thời điểm hiện tại cũng không có quá nhiều cập nhật cho sự phát triển này của Compound). Và hướng đi của AAVE đã thành công, thành công đến mức AAVE được coi là chén thánh của các blockchain muốn phát triển DeFi vì AAVE đi tới đâu thì có một lượng user & TVL khổng lồ đi tới đó. AAVE đã quét sạch BenQi ngay trên sân nhà Avalanche, hiện tại BenQi phải tập trung xây dựng sản phẩm mới là Liquid Staking. Và với mọi hệ sinh thái ở trên AAVE đều đứng TOP về TVL trên các hệ sinh thái đó.

Ngoài ra còn là sự khác biệt về sản phẩm khi AAVE có Flash Loan (người dùng có thể vay và trả trong cùng 1 block) điều này làm cho AAVE trở nên phổ biến với các trader, coder, tổ chức,...

Còn với Maker DAO một mình một ngựa trên con đường xây dựng stablecoin DeFi của riêng mình phải đến hiện tại các dự án DeFi khác mới chuẩn bị lao vào để chia sẻ miếng bánh thơm này của Maker DAO như AAVE hay Curve Finance. Công việc của Maker DAO khá đơn giản nhưng cũng vô cùng phức tạp:

• Làm sao để người dùng có thể deposit tài sản của mình dự án để nhận về đồng $DAI
• Làm sao để càng nhiều giao thức trên Ethereum và các Blockchain khác chấp nhận $DAI => Tăng use case cho $DAI bởi vì càng nhiều use case thì người dùng càng dễ sử dụng mà càng dễ sử dụng sẽ càng chấp nhận $DAI một cách dễ dàng.
• Giữ $DAI luôn luôn ở peg $1. Khởi nguyên khi bắt đầu peg là một cụm từ ít người để ý nhưng khi downtrend tới lỗ hổng của nhiều mô hình CDP hay các dự án stablecoin bắt đầu bị sơ hở và bị tấn công thì các stablecoin mất peg càng nhiều. Nên các stablecoin giữ được peg ngay cả khi thị trường biến động mạnh sẽ được cộng đồng tin tưởng nhiều hơn.

Với sự thành công của AAVE, Compound & Maker DAO thì các dự án trên các blockchain khác cũng học tập và bê nguyên mô hình này về hệ sinh thái của mình sau đó thêm một vài sản phẩm mới, thay đổi một vài tính năng để thân thiện với người dùng hơn. 

Nhưng bánh xe lịch sử chưa dùng lại tại đây.

Trong suốt uptrend 2021 đã có nhiều dự án Lending Protocol và CDP đã ra mắt với nhiều cơ chế khác nhau có dự án ra đời để khắc phục các nhược điểm của các dự án cũ nhưng cũng có các dự án ra đời mới các mô hình hoàn toàn mới. Như các mảng

• Credit Protocol: Các nền tảng, dự án sẽ nhận stablecoin của người dùng và cho các công ty, tổ chức, tập đoàn thậm chí là cá nhân ngoài TradFi vay một 1 lượng tài sản thế chấp thấp hơn yêu cầu bình thường. Ví dụ: Goldfinch, Maple, TrueFi, Credix,...
• Structure Finance: Giải quyết bài toàn về APY không cố định trên cách giao thức AAVE, Compound giúp người dùng xác định chính xác lợi nhuận của mình thông qua lãi suất cố định. Ví dụ: National, Saffron Finance, Yield Protocol, Ondo Finance, Gro Protocol,...
• DeFi 2.0: Sinh ra giải quyết các vấn đề liên quan đến thanh khoản, cho vay hoạt hiệu quả hay phát hành trái phiếu

Liquidity Ming là khởi đầu cho các dự án DeFi nhưng cũng là lỗ hổng trong việc tiếp tay cho developer, VCs tận dụng để xả lượng lớn token ra ngoài thị trường. Tới nay thì Liquidity của các dự án mới không còn hiệu quả nó chỉ hiệu quả với các dự án thực sự chất lượng.

Các Dự Án Đang Hướng Đến Điều Gì Trong Tương Lai?

Sau khi rất thành công trong công cuộc xây dựng đế chế của mình đến hiện tại các dự án Lending & Borrowing bắt đầu bành chướng mở rộng chiến lược, sản phẩm, người dùng, thị trường,... của mình. Chúng ta sẽ bắt đầu với 2 case study nổi bật nhất chính là AAVE & Maker DAO.

Với AAVE dự án các chiến lược phát triển sau:

• Xây dựng hàng loạt các mạng xã hội hướng đến tầm nhìn web3. Bộ sản phẩm bao gồm: Lenster (Twitter tại web2), Lenstube (Youtube của web2), Lensfren (LinkedLn của web 2), Phaver (Twitter App), Iris, Sepana,...
• Tiếp tục định hướng phát triển Multichain điều này là dễ hiểu khi AAVE là bảo chứng cho sự thành công mà hệ sinh thái nào cũng muốn lôi kéo và Multichain được coi là hiện tại và cả tương lai của thị trường crypto.
• Phát triển stablecoin $GHO. Việc vận hành GHO của AAVE cũng có một số nét khác biệt của Maker DAO và thị trường GHO nhắm đến là RWa, Credit Score, Stablecoin thuật toán,.

Một cách đơn giản AAVE xây dựng mạng xã hội phi tập trung nơi người dùng có thể tham gia với các hoạt động giải trí bên cạnh đó là các hoạt động tài chính như trao đổi tài sản, cho vay, vay, cá cược,... Qua đó AAVE sẽ tính được điểm tín dụng của người dùng và có thể cung cấp các khoản vay tín chất đến cá nhân thông qua Credit Score của mỗi người. Đó là một phần lí do vì sao AAVE phát triển stablecoin.

Tiếp theo, liên quan đến miếng bánh lớn Stablecoin DeFi mà Maker DAO đang độc chiếm thì rõ ràng AAVE cũng có thể nhảy vào để chia sẻ miếng bánh lớn đó. Ngoài AAVE thì Curve cũng đã sẵn sàng cho ra mắt stablecoin của riêng mình mang tên crvUSD. Ngoài ra còn là tiềm năng to lớn của mảng RWA.

Tiếp theo đến với Maker DAO, tính đến hiện tại stablecoin $DAI đã có mặt trên hàng trăm các DAp khác nhau, nhiều blockchain khác nhau đặc biệt là Layer 2 nên sức ảnh hưởng của DAI hiện tại là không thể phủ nhận. Mình thấy có 2 chiến lược tương đối rõ ràng mà Maker DAO đang phát triển.

• Định hướng Multichain nhưng thay vì có nhiều Maker DAO trên nhiều blockchain khác nhau thì đó là các dự án trên các blockchain khác chấp nhập DAI vào giao thức của mình và phổ biến nó trên toàn bộ hệ sinh thái. 
• RWA (Real World Asset) nghĩa là chấp nhận các tài sản từ thế giới thực để cung cấp cho các công ty, tổ chức, tập đoàn ngoài TradFi khoản vay về DAI. Mới đây 1 khoản vay $100M có thể mở rộng lên $1B đã được chấp thuận cho ngân hàng Huntlington tại Mỹ.
• Đầu tư. Cuối cùng thì việc voting cũng hoàn thành $500M DAI trong Tresury của dự án đang bị nằm yên đã được khởi động để đầu tư vào trái phiếu chính phủ và doanh nghiệp Mỹ với sự phân bổ là 80/20.

Tới nay thì AAVE và Maker DAO đang là 2 lá cờ đầu trong việc giúp DeFi tiến lại gần hơn với TradFi thông qua các hoạt động RWA, Credit tuy vậy vẫn tồn tại nhiều rủi ro khi triển khai các hoạt động này.

Còn với các dự án không đủ tiềm lực, tham vọng cũng như nhân lực mình thấy rằng trong downtrend họ cố gắng xây dựng thêm các sản phẩm mới cho mình như Liquid Staking, DEX, Leverage Yield Farming, Fixed Yield,... Bên cạnh đó có những dự án triển khai xong Liquidity Mining xong đã biến mất và không còn bất kì cập nhật phát triển dự án nào.

Tuy vậy ngoài các dự án Top Tier mình nghĩ các mảng như Credit Protocol, Structure Finance vẫn có thể được coi là đáng quan sát trong tương lai.

Quan Điểm Cá Nhân

Theo mình DeFi vẫn đang tiếp tục tiến hóa và phát triển ngay trong downtrend được dẫn đầu bởi một số giao thức như Uniswap, AAVE, Maker DAO,... và cũng tin tưởng DeFi sẽ là một mảnh ghép cực kì quan trọng tạo nên các hệ sinh thái ở quá khứ, hiện tại cũng như tương lai. DeFi tiếp tục có thể trở lại trong chu kì tiếp theo với sự dẫn đầu của các giao thức đã thực sự xây dựng trong downtrend lần này.

Tuy vậy việc đầu tư vào các giao thức DeFi Lowcap hiện tại lúc này là khá nguy hiểm khi DeFi đã không được người dùng quan tâm nhiều và các mô hình thì đã rất cũ. Bạn có thể chọn ra các mảng tiềm năng để tiếp tục theo dõi các mảng đó về tiến độ phát triển, xây dựng như thế nào? Sản phẩm có thu hút người dùng hay không?