Arbitrum 2024: Đảo Chính Diễn Ra Trên Toàn Bộ Hệ Sinh Thái

Hệ sinh thái Arbitrum 2024 chứng kiến nhiều sự thay đổi trong bảng xếp hạng về Total Value Locked khi mà GMX chính thức bị soán ngôi bởi Pendle. Thực sự quá thú vị cho một hệ sinh thái DeFi sôi động bậc nhất thị trường Crypto hiện nay. Trong bài viết này chúng ta cùng nhau cập nhật những tin tức thú vị xoay quanh hệ sinh thái Arbitrum 2024 xem có gì thú vị và nổi bật không nhé.

Những Tin Tức & Thông Tin Xoay Quanh Arbitrum

Arbitrum cho ra mắt BOLD Testnet

BOLD (Blockchain Optimistic Layer Dispute) là giao thức giải quyết tranh chấp thế hệ tiếp theo của Arbitrum, được thiết kế để cải thiện quy trình xác minh và bảo mật trên các Optimistic Rollups. Giao thức này bao gồm các bằng chứng gian lận (Fraud Proofs) tương tác, đảm bảo rằng các tranh chấp liên quan đến trạng thái của chuỗi được xử lý một cách minh bạch và công bằng. Một số những lợi ích của BOLD mang lại bao gồm:

• Permissionless Validation: BOLD cho phép bất kỳ ai tham gia vào quá trình xác thực và bảo vệ các khẳng định về trạng thái của Arbitrum trên Ethereum mà không cần sự cho phép từ bất kỳ cơ quan nào. Điều này giúp tăng cường tính phân quyền và bảo mật của mạng.
• Nâng cao bảo mật: BOLD tạo ra một hệ thống cho phép một bên trung thực có đủ nguồn lực để đánh bại nhiều đối thủ xấu mà không cần phải chơi các trò chơi 1-vs-1, và đảm bảo các validator trung thực sẽ thắng trong vòng 7 ngày và được hoàn lại cổ phần khi tranh chấp được giải quyết.

Có thể nói rằng BOLD không chỉ là bước ngoặt trong việc phi tập trung Arbitrum mà nó còn đánh dấu những bước tiến đáng chờ đợi của các nền tảng Optimistic Rollup, nên nhớ rằng tới hiện tại chỉ có Arbitrum là cái tên duy nhất làm được điều này, đối thủ lớn nhất của họ là Optimism cũng mới chỉ công bố và không có bất kì một cập nhật nào trong suốt hai năm vừa qua.

Hiện tại chưa có thông tin nào về BOLD sau khi trải qua giai đoạn Testnet và sẽ cần phải chờ đợi thêm thông tin từ phía Arbitrum trong thời gian sắp tới.

Theo L2 Beat, trong khi tất cả những Layer 2 trên thị trường hiện nay bao gồm nhiều cái tên cộm cán như Optimism, Base, Blast, Mantle, Starknet, zkSync, Linea,... vẫn đang ở Stage 0 thì chỉ có duy nhất một cái tên là Arbitrum ở Stage 1 và chuẩn bị bước bởi Stage 2 khi BOLD được chính thức triển khai mainnet. Nếu mọi người chưa hiểu về Stage thì ở các mức độ khác nhau mức độ bảo mật và phi tập trung của các Layer 2 là khác nhau, Stage càng cao thì mức độ bảo mật và phi tập trung của Layer 2 càng cao.

Hiện tại, thị trường Layer 2 được chia làm ba ngã:

• Một là Arbitrum
• Hai là các giải pháp được xây dựng trên bộ souce của Optimism như Base, Blast, Mantle, Manta,...
• Ba là các giải pháp zkRollup.

Khi mà Optimism chưa triển khai để lên được Stage 1 (theo L2 Beat) thì chắc chắc các giải pháp được xây dựng dựa trên bộ souce của Optimism cũng không thể lên được Stage 1. Còn nếu mọi người thắc mắc tại sao các dự án Layer 2 không xây dựng trên bộ souce của Arbitrum thì có một phần source của Arbitrum không được công khai, nếu muốn sử dụng source của Arbitrum thì cần phải thông qua DAO.

BlackRock and Securitize tham gia vào chương trình STEP của Arbitrum

Securitize Markets đã nộp đơn thay mặt cho BlackRock vào chương trình Quỹ Kho bạc Ổn định (STEP) của Arbitrum, biểu thị sự gia tăng của các tổ chức tài chính trong lĩnh vực tiền điện tử. Chương trình STEP của Arbitrum sẽ đa dạng hóa 35M ARB thành các tài sản ổn định, ít biến động, thanh khoản cao và cung cấp lợi suất không liên quan đến thị trường Crypto. 

Securitize, nhà phân phối của Quỹ BUIDL của BlackRock với hơn 382 triệu USD tiền gửi, đề xuất rằng khoản đầu tư đầu tiên từ kho bạc của Arbitrum có quy mô giao dịch tối thiểu 5 triệu USD, với các khoản bổ sung tối thiểu 250,000 USD. Nếu đơn đăng ký được chấp thuận, BlackRock Financial Management sẽ quản lý hoạt động đầu tư của Quỹ, Securitize sẽ tạo và phân phối các token trên blockchain, và Ngân hàng New York Mellon sẽ giữ vai trò là quản trị viên và người giữ tài sản của Quỹ.

Đơn đăng ký của Securitize và BlackRock chỉ là một trong hơn 25 đơn, bao gồm các công ty như Superstate, Dinari, Centrifuge và Frax Finance. 

Arbitrum Stylus tiếp tục được cập nhật

Mặc dù đã được giới thiệu từ giai đoạn 2023 nhưng tới nay bản cập nhật Stylus vẫn chưa được chính thức mainnet. Trong giai đoạn testnet lần này, Stylus tiếp tục được nâng cấp với nhiều điểm đáng chú ý như:

• Phí giao dịch đã giảm từ 2-4 lần nhờ vào việc giới thiệu bộ nhớ đệm cho khởi tạo hợp đồng, chính sách định giá kích hoạt động và giảm phí trên hầu hết các opcodes và Host I/Os.
• Kích thước hợp đồng cũng được nén lại thông qua việc sử dụng từ điển Brotli tùy chỉnh, chuyển bộ nhớ đệm trie SDK Rust vào Stylus VM và nén các module validator để tiết kiệm không gian cơ sở dữ liệu.
• Bản cập nhật còn cải thiện đáng kể về hỗ trợ công cụ phát triển với việc cải thiện truy vết để phát lại giao dịch với gdb, truyền dữ liệu Host I/O vào tracer JS của geth và ghi lại các chương trình WASM gây lỗi để khắc phục sự cố.
• Độ an toàn cũng được nâng cao bằng cách thay thế go-js bằng go-wasi và giảm thiểu các vector tấn công DoS.
• Các Host I/Os mới như các phép toán thông dụng (DIV, MOD, EXP), các opcodes lưu trữ tạm thời của Dencun và Host I/O ‘exit_early’ đã được giới thiệu để các chương trình WASM có thể hủy bỏ với dữ liệu liên quan.

Mặc dù chưa được mainnet nhưng với những cập nhật này thì Arbitrum Stylus sẽ thật sự đáng chú ý và hoàn toàn có thể trở thành ngòi nổ cho mạng lưới Arbitrum trong thời gian sắp tới.

Arbitrum Orbit tiếp tục phủ sóng mạnh mẽ

Đầu tiên, nền tảng Layer 1 trên Cosmos là Injective sẽ chính thức tích hợp inEVM với Orbit Stack của Arbitrum. inEVM (Injective EVM) là một môi trường tương thích với Ethereum Virtual Machine (EVM) được phát triển bởi Injective, nhằm cung cấp các giao dịch nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm chi phí. inEVM được thiết kế tỉ mỉ để đáp ứng các nhu cầu đặc thù của Injective cũng như hệ sinh thái Ethereum rộng lớn hơn. Với inEVM, các nhà phát triển có thể truy cập vào các công cụ phát triển quen thuộc của Ethereum như Hardhat và Foundry, trong khi vẫn giữ được tốc độ nhanh và phí gas thấp của Injective.

Một số những lí do để Injective kết hợp với Arbitrum chính là:

• Bằng cách sử dụng Orbit Stack của Arbitrum, inEVM cung cấp cho người dùng một bộ công cụ phát triển rộng lớn hơn, trước đây chỉ có sẵn trong hệ sinh thái Ethereum L2. Điều này giúp các nhà phát triển có thể dễ dàng xây dựng và triển khai các DApp với hiệu suất cao và bảo mật.
• Orbit Stack là một bộ công cụ được phát triển bởi Offchain Labs, giúp xây dựng các giải pháp Layer 2 mở rộng, bảo mật và hiệu quả. Bằng cách tích hợp stack này, inEVM có thể tận dụng khả năng mở rộng và bảo mật của Arbitrum, đồng thời giữ được tốc độ nhanh và phí gas thấp.
• inEVM có thể sử dụng INJ làm token gas gốc.
• Việc tích hợp Orbit Stack giúp inEVM kết nối mượt mà với Ethereum, Injective và Cosmos, mở ra nhiều khả năng cho việc chuyển giao tài sản và thanh khoản giữa các blockchain khác nhau.
• Các giao dịch inEVM có thể tham gia vào cơ chế Burn Auction của Injective, nơi một phần phí giao thức được đốt hàng tuần.

Tiếp theo, Arbitrum Orbit cũng đã chính thức tích hợp thành công bộ công cụ Omni Octane Framework của Omni Network, với việc tích hợp này các nhà phát triển trên Arbitrum Orbit có thể dễ dàng triển khai các Sequencers phi tập trung một cách nhanh chóng mà không ảnh hưởng tới tốc độ, phí giao dịch và bảo mật của mạng lưới. Có thể nói rằng Offchain Labs đang rất chú trọng vào việc phi tập trung mạng lưới.

Tính tới thời điểm hiện tại đã có hơn 40 dự án công bố tích hợp hoặc sử dụng công nghệ Arbitrum Orbit.

Những chỉ số onchain nổi bật trên mạng lưới

Biểu đồ của Arbiscan cho thấy lượng người dùng đang có dấu hiệu tăng vọt trên mạng Arbitrum trong thời gian qua kể từ thời điểm tháng 3/2024 tới nay và chưa có dấu hiệu dừng lại. Đặc biệt vào ngày 14/05/2024, mạng lưới Arbitrum chứng kiến 417.664 địa chỉ mới chỉ trong một ngày.

Không chỉ biểu đồ lượng người dùng mới trên arbitrum có sự gia tăng đột biến mà chỉ số về lượng Daily Transactions cũng có sự tăng trưởng đột biến trong cùng ngày 14/03/2024. Lượng Daily Transactions của Arbitrum thông thường rơi vào khoảng 500K nhưng hiện tại đã tăng vượt mức 2M mỗi ngày, điều này cho thấy mạng lưới đang thật sự sôi động, đợt tăng trưởng lần này cũng rất bền vững chứ không theo hướng pump dump ngắn hạn.

Giải thích cho hiện tượng này trong bối cảnh Web3 Games trên Arbitrum vẫn đang trong giai đoạn phát triển, DeFi thì không thực sự phải là xu hướng hay NFT thậm chí còn tệ hơn nhiều, chính là việc dự án là UXLINK - nền tảng Web3 Social, cho phép người dùng nhận Airdrop trên mạng Arbitrum. UXLINK sở hữu một cộng đồng khổng lồ với hơn 800K người theo dõi trên nền tảng Twitter nên việc tăng trưởng nóng của Arbitrum là hoàn toàn dễ hiểu.

Cập Nhật Hệ Sinh Thái DeFi Trên Arbitrum 2024

Bảng xếp hạng TVL có nhiều sự thay đổi

Bảng xếp hạng về TVL của Arbitrum cho thấy GMX, Uniswap đã không còn thống thị hệ sinh thái Arbitrum như trong giai đoạn cuối năm 2023. Với xu hướng của Restaking, Liquid Restaking và câu chuyện giúp nhà đầu tư có thể kiếm được 20x Eigens & LRT Points một cách đơn giản thì Pendle đã chính thức vươn lên để giành lấy ngôi đầu.

Bên cạnh đó, Renzo Protocol cũng nhận được sự quan tâm đông đảo khi là một trong những LRT hiếm hoi phát triển mạnh multichain và đã giành được vị trí thứ 4 trên bảng xếp hạng TVL. Trong những cái tên cũ chỉ có duy nhất AAVE vẫn giữ được vị thế của mình thậm chi TVL còn tăng trưởng sau khoảng thời gian 6 tháng. 

Ngoài ra, chúng ta thấy sự xuất hiện của một số những cái tên mới trong bảng xếp hạng TVL có thể kể tới như Magpie Ecosystem, Subsean Protocol, Vertex Protocol,... trong khi đó chúng ta cũng chứng kiến sự rớt đài của hàng loạt những tên tuổi trong quá khứ có thể kể tới như Radiant Capital, Trader Joe, Gamma, MUX Protocool, Jones DAO, Plutus DAO, Wombat Exchange,...

Có thể thấy rằng bên cạnh Ethereum, Solana thì Arbitrum vẫn đang tiếp tục là một mảnh đất lành cho các nhà phát triển yêu thích DeFi và sở hữu mảnh ghép DeFi sôi động, phát triển bậc nhất thị trường Crypto

Pendle & Renzo Thay Đổi Vị Thế Trên Arbitrum

Pendle thành công trên Arbitrum nhờ vào việc tận dụng cơn sốt Restaking, cơn sốt Airdrop và đặc biệt sự đóng góp không nhỏ của Arbitrum về tốc độ giao dịch nhanh đi kèm với chi phí giao dịch cực kì rẻ. Để hiểu hơn về việc người dùng được lợi như thế nào khi giao dịch trên Pendle và Ethereum thì thông thường 1 giao dịch trên Pendle có thể tốn chi phí từ $70 - $100 (thời điểm Restaking là chủ đề nóng bỏng) thì 1 trans của Pendle trên Arbitrum chỉ mất khoảng $1 (bởi vì trong 1 trans có rất nhiều lệnh call smartcontract khác nhau).

Sự thành công của Pendle được miêu tả bằng một số lú do dưới đây:

• Pendle có thể giúp những nhà đầu tư vị thế thấp farm với 20x point Eigen Point và LRT Point. Ví dụ như thông qua Pendle người dùng chỉ cần 1 ETH có thể farm được lượng Point của EigenLayer và LRT như của một cá voi sở hữu 20 ETH.
• Nhờ vào Arbitrum, Pendle tiếp cận dễ dàng tới tập người dùng có vị thế thấp mong muốn thay đổi vị thế với một lượng phí thấp hơn rất nhiều Ethereum.
• Pendle cũng chọn thời điểm tiếp cận rất thành công khi mà làn sóng FOMO Airdrop đang ở đỉnh cao.

Tương tự như Pendle, Renzo Protocol cũng đã thành công trong công cuộc phát triển multichain & cross-chain. Trong bối cảnh Restaking, Liquid Restaking và đặc biệt cơn sốt Airdrop bùng nổ làm cho các nhà đầu tư riêng lẻ trong thị trường Crypto rất khó để tiếp cận với Restaking & Liquid Restaking trên Ethereum bởi lượng phí khổng lồ.

Chính vì vậy, Renzo Protocol đã có một chiến lược thông khi khi cho phép ezETH của mình di chuyển sang các nền tảng Layer 2. Thực tế, đây không phải một chiến lược quá mới mẻ khi trước đó stETH của Lido Finance và Rocket Pool cũng đã từng triển khai trong quá khứ, nhưng lợi thế của Renzo Protocol chính là tốc độ triển khai, Renzo nhanh chân hơn Ether.fi hay Puffer Finance khá nhiều.

Nhờ vậy mà người dùng có thể dễ dàng tiếp cận với Restaking & Liquid Restaking một cách dễ dàng, thuận tiện và với một chi phí rẻ thông qua Renzo Protocol, nhờ vậy TVL của Renzo Protocol tăng trưởng một cách điên cuồng, không chỉ trên Arbitrum mà còn trên cả Blast, Linea và Mode Network.

GMX đánh mất chính mình

Tính đến thời điểm hiện tại, GMX đã đánh mất chính mình nếu xét trên chỉ số Derivatives Volume (theo DeFiLlama), nếu xét về Derivatives Volume trong 24h thì GMX chỉ đứng ở vị trí thứ 23 của toàn bộ thị trường phái sinh trên hệ sinh thái DeFi của tất cả các hệ sinh thái Blockchain khác nhau. Nếu như chỉ xét trên hệ sinh thái Arbitrum thì hiện tại GMX còn phải xếp sau cả Orderly Network, Vertex Protocol, Aark Digital, MYX Finance, APX Finance,... 

Có một số những nguyên nhân cho việc GMX từ một nền tảng từng thách thức cả dYdX nhưng giờ đây phải ngụp lặn trên bảng xếp hạng bao gồm:

• Rõ ràng làn sóng Airdrop đã tác động đến tâm trí người dùng quá nhiều nên việc người dùng đổ xô tới những nền tảng Perp DEX có cơ hội nhận Airdrop là điều dễ hiểu. Đó là lí do vì sao mà Synfutures, Orderly Network, Hyperliquid,... đang thống trị bảng xếp hạng.
• Cộng đồng đã đặt kì vọng quá nhiều vào phiên bản GMX V2 nhưng cuối cùng nó đã không đạt được thành công như mong đợi. Việc mở rộng thị trường với các loại tài sản mới làm cho thanh khoản bị phân mảnh nhiều dẫn tới trượt giá lớn khi người dùng giao dịch. Vấn đề này GMX vẫn chưa giải quyết được.
• Thị trường giao dịch quá hạn chế bởi vấn đề thanh khoản làm cho GMX chỉ hỗ trợ một số loại tài sản nhất định như BTC, ETH, SOL, ARB, LINK, DOGE, AVAX, UNI, XRP. NEAR, BNB, LTC, OP, AAVE,... Vấn đề ở đây là số lượng cặp giao dịch có tăng nhưng không đáng kể. Ngoài ra, đây đều là những đồng coin cũ với mức độ biến động thấp từ đó không mang về lợi nhuận cho Trader và cũng có rất ít tin tức để đánh. 
• Sản phẩm thiếu đa dạng cũng có thể là một vấn đề với GMX, các thị trường Pre Markets ngày nay bùng nổ mạnh mẽ cũng thu hút được nhiều người dùng tham gia nhưng GMX bỏ qua miếng bánh béo bở này.

Ngoài ra, GMX đánh mất vị thế cũng liên quan tới MPs. Lạm phát MPs (APR = 100%) đang làm giảm lợi nhuận staking GMX cơ bản, vì MPs chỉ có được khi staking dài hạn, và lợi nhuận được boost cho những người đã tham gia staking có thâm niên. Hệ thống MPs khiến cho phí giao dịch nền tảng chỉ được phân phối tập trung đến một số những người nắm giữ nhiều GMX.

MPs ngày càng tăng thêm với tốc độ lạm phát cực kỳ cao sẽ khiến phí giao dịch được phân phối một cách tập trung hơn. MP Boost trung bình đang được duy trì ở mức 121%, nghĩa là mức phí giao dịch mà GMX chia sẻ cho MPs staker là gấp hơn 2 lần so với mức cơ bản. Staking APR cơ bản bị kém hiệu quả thì không kích thích thêm GMX mới được staking khiến nhu cầu về GMX giảm, token không có động lực tăng giá. 

Tuy nhiên GMX cũng không đứng im để đánh mất vị thế như vậy. Về khía cạnh sản phẩm, GMX cũng đang trong quá trình triển khai Multichain. Động thái đầu tiên là một ủy ban là GMSOL (Twitter: @GMSOL_PRO) cũng đã được thành lập để đảm nhiệm việc triển khai GMX V2 lên Solana. Trên Solana thì Jupiter, Drift và Zeta sẽ là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với GMSOL.

Bên cạnh đó, cộng đồng GMX cũng đang thảo luận về phương án hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của hệ thống MPs, bắt đầu từ việc ngừng lạm phát thêm MPs, sau đó là giảm & xóa boost APR từ MPs. Đa số cộng đồng đều đống ý với phương án này, mặc dù nếu làm như vậy thì các whales sẽ bị ảnh hưởng lớn, những ví hàng đầu stake hơn 100K GMX có MP Boost lên đến 200% sẽ bị giảm một nửa nguồn thu.

Không chỉ GMX đánh mất chính mình mà hàng loạt các OG của Arbitrum như Jones DAO, Plutus DAO, Dopex, Umami Finance,...Hầu hết các lí do đến từ việc các dự án này bay màu khỏi bảng xếp hạng về TVL có thể kể đến như:

• Sản phẩm không còn phù hợp với nhu cầu, xu hướng của thị trường. Việc nâng cấp sản phẩm hay cho ra mắt các sản phẩm mới cùng gần như là không có.
• Theo quan sát của cá nhân mình các dự án này thường không có các Investor đứng sau nên họ làm việc khá "yolo" bởi khi có phải "trả bài" với các quỹ đầu tư nên phong cách làm việc tương đối chậm và bị thị trường bỏ lại phía sau.

Wormhole mang SOL tới Arbitrum

Vào những ngày cuối tháng 4/2024, với công nghệ Native Token Transfers (NTT) của Wormhole thì jitoSOL đã chính thức có mặt trên hệ sinh thái Arbitrum, tất nhiên jitoSOL có thể di chuyển qua lại giữa Arbitrum và Solana một cách native. 

Tham vọng của cả Wormhole và Jito đó chính là xây dựng jitoSOL trở thành một trong những LRT Token nổi bật trên hệ sinh thái Arbitrum nói riêng và Ethereum nói chung. Có thể nói rằng đây là một tầm nhìn khá xa và tương đối khó để thực hiện trong ngắn hạn, bởi vì có thể triển khai jitoSOL một cách native trên Arbitrum nhưng vấn đề về thanh khoản vẫn còn đó. 

Camelot tiến tới Sanko Mainnet

Camelot công bố triển khai sắp tới trên Layer 3 của Sanko Game. Sanko Mainnet sẽ là nơi tập trung của một hệ sinh thái bao gồm các trò chơi, nền tảng xã hội, ứng dụng và nhiều hơn nữa. Sanko đã tạo ra các nền tảng độc đáo như trò chơi Dream Machine và ứng dụng phát trực tuyến SankoTV. Camelot sẽ đóng vai trò là DEX đầu tiên cung cấp thanh khoản cho toàn bộ hệ sinh thái Sanko.

Tính tới thời điểm viết bài (16/05/2024), Camelot đã triển khai trên Arbitrum, XAI, và Sanko Mainnet.

Vertex Protocol hoạt động tích cực

Có thể nói rằng Vertex Protocol là một trong những giao thức DeFi trên Arbitrum hoạt động cực kì tích cực trong thời gian qua. Đầu tiên, Vertex Protocol chính thức cho ra mắt chương trình Buyback & Stack với việc trích một phần doanh thu của giao thức để mua lại VTRX trên thị trường và mang đi stake, không dừng lại ở đó USDC kiếm được từ việc stake sẽ tiếp tục được mang đi mua VTRX trên thị trường và mang đi stake. Vertex Protocol kì vọng với flyweel này sẽ tạo ra một động lực tăng trưởng bền vững cho VRTX. Ngay khi công bố, đã có 2M VRTX đã được mua và tham gia stake được quản lý bởi Protocol Treasury.

Một điểm thú vị mà Vertex Protocol cũng đang xây dựng giống như GMX trong quá khứ chính là xây dựng một hệ sinh thái với mình là đầu tàu về thanh khoản. Đầu tiên chính là Pear Protocol - Perp DEX Aggregator đã kêu gọi thành công $1.2M tại vòng Seed, Pear Protocol sẽ được xây dựng dựa trên thanh khoản của nhiều Perp DEX khác nhau trong đó có Vertex Protocol. 

Tiếp theo là Vertex Edge với tham vọng hợp nhất thanh khoản giữa các chuỗi blockchain khác nhau. Điều này có nghĩa là thay vì thanh khoản bị phân tán trên nhiều chuỗi, Vertex Edge kết hợp tất cả thanh khoản lại với nhau và quản lý chúng một cách hiệu quả. Khi người dùng thực hiện giao dịch, hệ thống sẽ tìm kiếm và kết hợp lệnh mua bán từ nhiều chuỗi, tạo ra một trải nghiệm giao dịch mượt mà và nhanh chóng. Edge hoạt động như một người tạo thị trường ảo, kết nối các sàn giao dịch trên các chuỗi khác nhau. Khi nhận được lệnh từ một chuỗi, Edge sẽ ghép lệnh đó với thanh khoản tổng hợp từ các chuỗi khác. Điều này giúp người dùng có thể giao dịch với thanh khoản tốt hơn, giảm sự phân mảnh và cải thiện hiệu suất giao dịch. 

Một dự án nữa cũng được cho là của đội ngũ Vertex Protocol xây dựng đó chính là Blitz. Blitz là một nền tnarg Perp DEX được xây dựng và phát triển trên hệ sinh thái Blast. Không rõ nguyên nhân vì sao Vertex Protocol không phát triển multichain sang Blast mà cần phải xây dựng một dự án hoàn toàn mới. Việc này có thể liên quan tới câu chuyện Incentive, Airdrop và lợi ích của nhóm phát triển. Blitz hiện tại vẫn đang phát triển khá tốt trên Blast với nhiều hoạt động khác nhau.

Bên cạnh đó, Vertex Protocol cũng có một số hoạt động như:

• 03/04/2024: Vertex Protocol giới thiệu giải pháp 1 chạm nghĩa là chỉ bằng 1 chạm duy nhất người dùng có thể mở hoặc đóng các lệnh đòn bẩy của mình thay vì phải kí nhiều giao dịch như trong quá khứ.
• 18/04/2024: Vertex Protocol chính thức tích hợp với nền tảng Chainlink.
• 13/05/2024: Vertex Protocol thông báo về việc hợp tác với Botanix Labs - EVM Layer 2 trên Bitcoin, về việc xây dựng một nền tảng Perp DEX trên Layer 2 này.

Cập Nhật Thị Trường NFT & Gaming Trên Arbitrum

Arbitrum kích hoạt mảng Gaming

Trong thời gian gần đây, mảng Gaming trên Arbitrum đang nhận được nhiều sự chú ý khi Arbitrum Foundation tỏ rõ sự quan tâm trong việc thúc đẩy sự phát triển Gaming trên hệ sinh thái của mình. Điều này được thể hiện thông qua một số hoạt động sau:

• Vào ngày 27/02/2024, Arbitrum đã thông báo ra mắt Arbitrum Arcade - một Onchain Gameathon được thiết kế dành cho các dự án game trên Arbitrum với tổng giải thưởng lên tới 200k USD đi kèm với đó là 3 custom gaming PCs.
• aVào ngày 12/03/2024, Arbitrum đã thông báo ra mắt chương trình Gaming Catalyst Program nhằm nhanh chóng thúc đẩy và thu hút các nhà phát triển xây dựng trò chơi trên hệ sinh thái của mình. Thông qua sự chấp thuận của Arbitrum Foundation là sử dụng 200 triệu ARB (tương đương khoảng 400 triệu USD vào thời điểm đó) để tài trợ và thúc đẩy các dự án game trên Blockchain của mình trong vòng 2 năm tới.

Với những hỗ trợ lớn đến từ Arbitrum Foundation thì mảng Gaming trên Arbitrum đang nhận được rất nhiều sự quan tâm trong thời gian gần đây. Sau đây, chúng ta điểm qua một vòng cập nhật về các dự án gaming trong hệ sinh thái Arbitrum nhé.

TreasureDAO - Không còn là vị thế số 1 trên Arbitrum

TreasureDAO là một hệ sinh thái gaming được xây dựng trên Arbitrum, với mục đích kết nối trò chơi và người chơi thông qua một nền tảng duy nhất. Khởi đầu như một dự án NFT trong hệ sinh thái Loot, TreasureDAO đã phát triển thành một hệ sinh thái gaming phi tập trung, thu hút rất nhiều tựa game nổi bật trên Arbitrum ở thời điểm hiện tại như: The Beacon, Kuroro Beasts, … hay mới nhất là Smolbound. Tuy nhiên đa phần các tựa game trên TreasureDAO tương đối đơn giản, nhàm chán và trong giai đoạn đang có rất nhiều dự án game chất lượng xây dựng trên Arbitrum thì TreasureDAO đang mất vị thế số 1 của mình.

Về những hoạt động nổi bật thì vào đầu tháng 02/2024 là sẽ ra mắt Treasure Chain - một L2 Rollup sử dụng công nghệ của Arbitrum Orbit và EigenDA, đây sẽ là cơ sở nền tảng cho hệ sinh thái Gaming toàn diện do cộng đồng sở hữu. Trong thời gian gần đây, Treasure đã có bước tiến tiếp theo khi chính thức ra mắt Treasure Ruby - phiên bản tesnet đầu tiên, đây là thời điểm để dự án có thể đưa ra các thử nghiệm kiểm tra trước khi chính thức ra mắt mainnet trong tương lai.

Xai - Layer 3 đầu tiên trên Arbitrum

Xai là giải pháp Layer 3 đầu tiên trên Arbitrum, được thiết kế đặc biệt cho các trò chơi trên hệ sinh thái Arbitrum. Dự án được đồng phát triển bởi Offchain Labs và là đối tác chính thức của Team Secret, Xai nhằm cách mạng hóa ngành công nghiệp game bằng cách cung cấp trải nghiệm blockchain liền mạch và hiệu quả cho cả nhà phát triển và người chơi. 

Sau khi ra mắt token vào đầu tháng 01/2024, Xai tích cực đưa ra nhiều hoạt động khác nhau để thúc đẩy sự phát triển trong hệ sinh thái của minh. Đầu tiên là ra mắt tựa game đầu tiên mang tên Tarochi - một tựa game onchain RPG. Ngay sau đó dự án đã mở bán NFT và đạt được thành công rực rỡ khi giá NFT đã x10 lần ngay sau đó kể từ giá mint. Hiện tại, dự án đang đưa ra các giải đấu thử nghiệm để thu hút nhiều người chơi tham gia vào game hơn. 

Vào ngày 13/04/2024, Xai tiếp tục thông báo ra mắt Xai Stake V2. Tính năng này cho phép người nắm giữ mang XAI đi Staking, ngoài ra cũng cho phép họ tham gia trực tiếp vào quá trình quản trị và ra quyết định trên Xai Network. Sự tham gia này không chỉ nâng cao ý thức thuộc về và trách nhiệm của chủ sở hữu mà còn mang lại cho họ lợi ích kinh tế khi nhận được phần thưởng bổ sung thông qua Staking.

AI Arena - Kết hợp Gaming và AI 

AI Arena là một trò chơi đối kháng PvP nơi người chơi cần phải huấn luyện các nhân vật trong game bằng AI và sau đó đem chúng đi chiến đấu với những người chơi khác trong chế độ PvP. Dự án đã kêu gọi thành công 11M USD từ các quỹ đầu tư như Paradigm, Framework Ventures,...Sau một thời gian dài triển khai nhiều phiên bản Testnest khác nhau thì AI Arena đang tiến gần đến việc chính thức ra mắt mainnet và token N của họ trong thời gian sắp tới.

ZTX - Metaverse được phát triển bởi ông lớn web2

ZTX là một sáng kiến blockchain được phát triển bởi công nghệ và sở hữu trí tuệ của ZEPETO - nền tảng metaverse lớn nhất châu á với hơn 430 triệu người dùng. Được thành lập vào năm 2022, ZTX tập trung vào việc cung cấp một thế giới ảo cho người sáng tạo và cộng đồng, cho phép họ tham gia sâu hơn vào nền kinh tế web3 và tài sản kĩ thuật số.

Trong thời gian gần đây, ZTX đang có nhiều hoạt động nổi bật xung quanh trò chơi của mình.

• Vào tháng 03/2024, ZTX thông báo ra mắt thành phố nhiều người chơi nơi mọi người có thể khám phá các hoạt động mới và giao lưu với nhau. Họ cũng cho ra mắt nhiều loại tài sản mới cũng như những thử thách trong game để người chơi có thể tham gia cạnh tranh với nhau và kiếm điểm.

• Vào tháng 04/2024, ZTX đã đưa ra một thông báo vô cùng quan trọng là ra mắt ZTX chain vào quý 03/2024. Tận dụng công nghệ Arbitrum Orbit, ZTX sẽ phát triển một Blockchain với mục đích giải quyết nhu cầu của người chơi và giúp đưa 500 triệu người dùng Zepeto vào hệ sinh thái ZTX. Trong tháng này, ZTX cũng đưa ra nhiều cập nhật trong game như ra mắt ZTX Downtown, chương trình Gameplay Challenges và ra mắt Skin trong game. 

Ngoài các tựa game nổi bật kể trên thì trong hệ sinh thái Arbitrum còn có rất nhiều tựa game khác như Farcana, Mighty Action Heroes đều là những chất lượng và đã kêu gọi được hàng chục triệu USD từ các quỹ đầu tư hàng đầu trên thị trường.

Đánh giá về mảng Gaming trên Arbitrum

Có lẽ sau nhiều chương trình hỗ trợ thúc đẩy sự phát triển của mảng Gaming của Arbitrum Foundation thì phần nào đã phát huy được tác dụng khi hiện tại có tới hơn 50 tựa game đang triển khai trên hệ sinh thái Arbitrum, thuộc nhiều thể loại khác nhau như Adventure, Action, Strategy,... Trong số đó có rất nhiều tựa game đáng chú ý như ZTX, Farcana, Mighty Action Heroes,... 

Tuy nhiên trong giai đoạn có rất nhiều tựa game nổi bật trong thị trường thì một hệ sinh thái gaming muốn bùng nổ thì cần phải có những tựa game tạo có chất riêng và tạo được đột phá trên thị trường. Chẳng hạn như Ronin thì có Pixels với cơ chế game nông trại và chương trình Play to Airdrop, Play to Earn hấp dẫn hay Notcoin - tựa game mới nhất được list trên Binance với cơ game tương đối đơn giản nhưng lại rất thiết thực, còn được triển khai trên Telegram rất thuận tiện cho người tham gia.  

Cập nhật mảng NFT trên Arbitrum

Về cơ sở hạ tầng phục vụ cho sự phát triển của mảng NFT trên hệ sinh thái Arbitrum thì mình thấy có khá đầy đủ.

• Về NFT Marketplace chúng ta có OpenSea - một trong những NFT Marketplace hàng đầu. Ngoài ra còn có TofuNFT, AlienSwap, Treasure DAO,...
• Về NFT Tool chúng ta có NFTScan, Mintpad, Crossmint,...
• Về NFTFi có mảng renting là Double Protocol, Derivatives là Hook Odyssey, Perpetuals là NFTPerp hay Lending là DefragDAO

Việc có đầy đủ các dự án và Tool khác nhau giúp các nghệ sĩ có thể dễ dàng triển khai bộ sưu tập NFT của mình trên Arbitrum. Điều này đã được thể hiện khi có rất nhiều bộ sưu tập NFT khác nhau đã ra mắt trên Arbitrum như: ZTX Genesis Homes, The Beacon, MetaLine-MysteryBox,...

Tuy nhiên, mảng NFT trên Arbitrum lại chưa có bất kì một đợt bùng nổ nào và nếu nhìn sang các Layer 2 khác trên Ethereum như Blast hay Base thì đã trải qua các đợt bùng nổ khác nhau. Tại sao vậy?

Đầu tiên về Base có mối quan hệ rất mật thiết với Farcaster - một nền tảng Social và có rất nhiều các bộ sưu tập trên Base xuất phát từ Farcaster. Việc có một nền tảng để cộng đồng hoạt động và xây dựng văn hóa giúp mảng NFT trên Base dễ dàng bùng nổ hơn rất nhiều và điều này chưa có ở Arbitrum.

Tiếp theo là Blast, không có một nền tảng Social mạnh như base nhưng lại là “sân sau” của Blur - một NFT Marketplace hàng đầu. Điều này thu hút rất nhiều người dùng và nghệ sĩ tham gia vào mảng NFT trên Blast. Ngoài ra, trong thời gian gần đây Blast đã dành tới 2M Blast gold cho người dùng tham gia giao dịch NFT Blast trên Blur. Điều này đã tạo động lực cho mảng NFT trên Blast tiếp tục bùng nổ. 

Ý mình nói ở đây là Arbitrum không hề có một chương trình hay nguồn Incentive nào dành cho mảng NFT trên hệ sinh thái của mình. Với một mảng còn non trẻ mà không có những nguồn Incentive để thu hút người dùng và nghệ sĩ đến với hệ sinh thái của mình thì thật khó để họ rời những Blockchain dành cho NFT hàng đầu như Ethereum, Solana, Bitcoin để đến Arbitrum.

Nhận Định Về Hệ Sinh Thái Arbitrum

Có thể thấy rằng hệ sinh thái Arbitrum ở thời điểm hiện tại với mảng DeFi thì đã bước sang một giai đoạn mới với những dự án mới. Nếu như trước đây chúng ta thấy có nhiều các Native DApp với những cơ hội về Airdrop như Vertex Protocol, Rage Trade,... đi kèm với đó là làn sóng tăng trưởng đến từ việc Arbitrum ra mắt token từ đó kéo cả hệ sinh thái đi lên thì khi nhìn lại chúng ta thấy rằng:

• Các cơ hội Airdrop trên Arbitrum không lớn như mong đợi, các dự án được hi vọng một là chưa ra mắt Airdrop sau một khoảng thời gian dài hoặc ra mắt với Airdrop vô cùng khiêm tốn.
• Sự tăng trưởng của toàn bộ hệ sinh thái Arbitrum chỉ diễn ra một lần duy nhất khi Offchain Labs chính thức cho ra mắt ARB. Sau đó, những đợt bơm Incentive của Arbitrum mặc dù thành công trong việc lôi kéo dòng tiền và người dùng nhưng mức độ tăng trưởng của các Altcoin trong hệ sinh thái gần như không quá nhiều, chỉ có ngoại lệ đến từ Pendle.
• Bản cập nhật Dencun Upgrade đã chính thức diễn ra nhưng đã không có một làn sóng tăng trưởng nào diễn ra trên Arbitrum nói riêng và toàn bộ ngành Layer 2 nói chung.

Vậy nên để tìm kiếm những cơ hội trên hệ sinh thái Arbitrum đặc biệt với mảng DeFi lúc này gần như là không có và có lẽ chúng ta cần thêm nhiều thời gian hơn để tìm kiếm, quan sát. 

Bên cạnh DeFi rõ ràng chúng ta đang thấy Offchain Labs tận dụng cơ sở hạ tầng Layer 2 và Layer 3 với tốc độ giao dịch nhanh, chi phí rẻ để thúc đẩy mảng Gaming. Với mảng NFT, thì không được quan tâm quá nhiều. Rõ ràng, để phát triển thì phát triển NFT sẽ khó hơn khá nhiều so với mảng Gaming đặc biệt là về dài hạn.

Tổng Kết

Trên đây là những thông tin về hệ sinh thái Arbitrum 2024 với nhiều sự thay đổi về mặt chiến lược của Offchain Labs, khi mà DeFi đã sống khỏe thì mảng tiếp theo được chọn sẽ là Gaming chứ không phải NFT. Sau sự không thành công của Arbitrum Nova thì Layer 3 dự kiến sẽ là mảnh đất lành cho các dự án Gaming.