ARB, OP, STRK, ZKS,.. & Những Cơn Đau Đầu Của Các Nền Tảng Layer 2

Native Token của các nền tảng Layer 2 đang dần trở thành một vấn đề khá nhức đầu đối với các nhà phát triển trong việc giải bài toán về việc nó sẽ được sử dụng như thế nào trong hệ sinh thái của mình. Trong bài viết này mọi người cùng mình tìm hiểu về ARB, OP, STRK, ZKS,.. & Những cơn đau đầu của các nền tảng Layer 2.

Để hiểu hơn về bài viết ARB, OP, STRK, ZKS,.. & Những cơn đau đầu của các nền tảng Layer 2, mọi người có thể tham khảo một số bài viết dưới đây:

Thực Trạng Sử Dụng Của Các Token Layer 2

Thực trạng với các nền tảng Arbitrum & Optimism

Có thể nói rằng tính đến thời điểm hiện tại thì Arbitrum và Optimism là hai Blockchain Layer 2 thành công nhất từ trước đến nay. Điểm chung giữa hai nền tảng này chính là đã cho ra mắt Native Token của mình là ARB với Arbitrum và OPvới Optimism.

Tính đến thời điểm hiện tại, ARB và OP đang được sử dụng với một số các mục đích sau:

DAO
Incentives

Rõ ràng với các nền tảng Layer 2, việc ra mắt Native Token có ý nghĩa mạnh mẽ trong việc thúc đẩy sự phi tập trung của mạng lưới và yếu tố đầu tiên đó chính là xây dựng lên DAO (là những người nắm giữ Native Token có quyền biểu quyết các đề xuất của mạng lưới). Ở thời điểm hiện tại, ở cả Arbitrum và Optimism hầu hết các quyết định lớn đều thông qua biểu quyết của DAO và DAO đã làm đúng tác dụng của mình.

Nếu xét riêng trên Tally.xyz - nền tảng bỏ phiếu on-chain thì trong tất cả 13 đề xuất đến từ Arbitrum Foundation thì có đến 3 đề xuất không được thông qua hay với 13 đề xuất đến từ Optimism Foundation thì cũng có tới 6 đề xuất không được thông qua.

Rõ ràng, ra mắt Native Token là đặt nền móng cho một nền quản trị phi tập trung từ đó dẫn tới các chương trình Incentives được thúc đẩy bởi chính DAO. Incentive đối với Arbitrum hay Optimism thì cũng rất đa dạng như:

Incentive cho các dự án trong Arbitrum từ đó các dự án sẽ có thêm phần thưởng cho người dùng, nhà cung cấp thanh khoản,... thúc đẩy sự tích cực, TVL, Volume,... của mạng lưới.
Incentive dành cho các cá nhân, tổ chức, dự án,... góp phần vào việc thúc đẩy yếu tố về Education, Marketing,... của dự án đến với người dùng.
Incentive để thúc đẩy các nhà phát triển có những cải tiến, nâng cấp tính bảo mật cho mạng lưới.

Sẽ có vô vàn những chương trình, kiểu Incentive khác nhau tùy vào mức độ sáng tạo của DAO và đội ngũ phát triển.

Ở thời điểm hiện tại, rõ ràng ARB và OP chỉ được sử dụng với hai mục đích này. Tuy nhiên, mục đích đầu tiên thì khá dễ hiểu vì nó là đặc điểm chung của toàn bộ thị trường Crypto nhưng việc sử dụng Incentive quá nhiều cũng có những tác động tiêu cực đến giá cả của Native Token. Bởi vì khi được farm ra quá nhiều thì các Native Token sẽ bị bán bởi người dùng và LP từ đó việc sử dụng là Incentive vẫn là một con dao hai lưỡi và nếu không cẩn thận sẽ bị đứt tay.

Thực trạng với các nền tảng Boba Network & Metis

Giống với Arbitrum và Optimism thì Boba, Metis cũng sử dụng Native Token của mình là BOBA, METIS trong việc quản trị mạng lưới rồi Incentive cho hệ sinh thái của mình. Sự khác biệt ở đây là Boba và Metis lại sử dụng chính Token của mình làm phí giao dịch cho nền tảng chứ không phải là ETH. Tuy nhiên, không hiểu lí do vì sao mà Boba và Metis đã không thành công như mong đợi, một số lí do có thể kể đến như:

Đội ngũ phát triển không thực sự tài năng khi mà source code của cả Boba và Metis đều lấy từ Optimism.
Con người không tốt dẫn tới các vấn đề khác cũng bị ảnh hưởng như tầm nhìn, chiến lược, hệ sinh thái, công nghệ,...

Và còn một lí do nữa cũng đến từ sự đồn đoán của cộng đồng đó là Boba và Metis không nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Ethereum bởi vì chính họ không hỗ trợ cho ETH. Điều này ngược lại hoàn toàn so với Optimism và Arbitrum.

Đến thời điểm hiện tại, thì cả Boba và Metis đều thất bại trong việc mở rộng và chiếm lĩnh thị trường Layer 2. Một trong những trường hợp đáng chú ý trong thời gian sắp tới là một Layer 2 và sử dụng Native Token của mình làm phí giao dịch đó chính là Starknet, liệu Starknet có giống với Boba và Metis hay không? Tuy nhiên, cũng có nhiều tin đồng cho rằng Starknet tham vọng trở thành một Layer 1 hơn là một Layer 2.

Mình nghĩ vấn đề lớn nhất của việc sử dụng Native Token làm phí giao dịch

ARB, OP, STRK, ZKS,.. & Những Cơn Đau Đầu Của Các Nền Tảng Layer 2

Phi tập trung vẫn là trọng tâm của ARB, OP, STRK, ZKS,..

Một trong những trọng tâm để các nền tảng Layer 2 hướng tới sự phi tập trung đó chính là việc vận hành Sequencer. Ở thời điểm hiện tại, hầu hết các nền tảng Layer 2 như Arbitrum, Optimism, zkSync, Base,... để đang tự mình vận hành Sequencer. Việc phi tập trung Sequencer chỉ là một trong các yếu tố sẽ sớm được triển khai trong dài hạn.

Tương tự như các nền tảng Layer 1 cho phép người dùng delegated Native Token vào các Validator và việc này có thể sớm xảy ra đối với các nền tảng Layer 2 khi mà bất kì ai cũng có thể trở thành một Sequencer và các Holder có thể tham gia stake cho các Sequencer mà mình yêu thích và tin tưởng. Tuy nhiên, chặng đường này sẽ còn tương đối dài. Bên cạnh Sequencer, trên các nền tảng Layer 2 còn có thêm vai trò Proposer - tập trung vào việc gửi state root xuống Ethereum.

Gần nhất, nền tảng Plutus DAO đã giới thiệu một đề xuất về Arbitrum Staking. Tuy nhiên, đề xuất này không có những tác động mạnh mẽ tới mạng lưới Arbitrum và nhận nhiều ý kiến trái chiều từ cộng động. Mong người có thể đọc thêm chi tiết về đề xuất Arbitrum Staking tại đây.

Phí giao dịch cho các Layer 3

Layer 3 là một trong những giải pháp "nhất tiễn song điêu" của các nền tảng Layer 2, vừa giải quyết được bài toán về mở rộng cho Ethereum đưa TPS lên con số hàng chục ngàn thậm chí là không giới hạn, vừa giải quyết được bài toán về Use Case cho các nền tảng Layer 2.

Ở thời điểm hiện tại, cả Arbitrum, zkSync và Starknet đều chung một tầm nhìn Layer 3, chỉ có khác biệt là mô hình thiết kế khác nhau. Layer 3 đã không còn nằm trên giấy khi mà đã có nhiều dự án đang được triển khai trên Arbitrum Orbit như Xai, Meliora, Syndr, Hook, Sanko GameCorp, Deri Protocol,... còn với zkSync và Starknet vẫn trong quá trình hoàn thiện cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ các nền tảng Layer 3 có quyền tùy ý lựa chọn token để làm phí giao dịch có thể là ETH, Native Token của nền tảng Layer 2, Stablecoin hoặc chính token Layer 3. Trong một trường hợp tốt nhất thì một số nền tảng Layer 3 chủ chốt sẽ sử dụng Native Token của Layer 2 để làm phí giao dịch, nhưng lúc đó lại phát sinh vấn đề về việc Native Token của dự án để làm gì.

Tổng Kết

Rõ ràng, Use Case của các Native Token Layer 2 là một trong những vấn đề đau đầu của các nhà phát triển. Theo mọi người còn Use Case nào tiềm năng cho các ARB, OP, STRK, ZKS,.. không?