ZkSync là gì? zkSync là một layer 2 được xây dựng dựa trên công nghệ zk rollup với tốc độ giao dịch cực nhanh, chi phí cho mỗi giao dịch cực kì rẻ nhưng vẫn thừa hưởng bảo mật từ Ethereum. Cùng mình đi sâu hơn về những gì zkSync đang xây dựng nhé.
Để hiểu hơn về zkSync, mọi người có thể tham khảo một số bài viết dưới đây:
Tổng Quan Về zkSync
ZkSync là gì?
ZkSync là một nền tảng Layer 2 được xây dựng và phát triển bởi đơn vị Matter Labs hướng đến giải quyết các vấn đề còn tồn tại trên Ethereum về tốc độ giao dịch và phí giao dịch nhưng vẫn thừa hưởng sự an toàn, bảo mật đến từ chuỗi gốc là Ethereum.
Các đặc điểm ưu việt của ZkSync với các dự án khác hay giữa công nghệ ZK rollup và Optimistic Rollup bao gồm:
- Thừa hưởng hoàn toàn bảo mật từ Ethereum vì các lô giao dịch sẽ được đồng thuận và lưu trữ trên Ethereum. Chỉ có giai đoạn thực thi mới diễn ra trên ZkSync.
- Chỉ tốn duy nhất 0.5 gas cho mỗi transaction.
- Thời gian rút tiền từ L2 về L1 cực nhanh chỉ mất 10p so với công nghệ Optimistic Rollup thời gian tính bằng ngay hoặc 1 tuần.
- Tương thích EVM dễ dàng hỗ trợ các dự án trên Ethereum phát triển trên ZkSync.
Cơ chế hoạt động của zkSync
Cơ chế hoạt động của zkSync sẽ diễn ra một cách cơ bản như sau:
- Bước 1: Squencer có trách nhiệm sắp xếp các giao dịch trên zkSync trong 1 khoảng thời gian nhất định vào 1 Batch bên cạnh đó là xác minh tính đúng đắn của giao dịch.
- Bước 2: Cùng thời điểm đó các Prover chịu trách nhiệm tạo bằng chứng giao dịch cho toàn bộ các giao dịch được Squencer đưa vào 1 Batch.
- Bước 3: Sau khi đóng gói giao dịch thành 1 Batch thành công thì Batch này sẽ được gửi về Ethereum.
- Bước 4: Tại Ethereum các Validator của mạng lưới này sẽ xác minh bằng chứng giao dịch trong block thay vì kiểm tra lại toàn bộ các giao dịch.
- Bước 5: Xác minh thành công Batch được đưa vào chuỗi chính của Ethereum.
Về cơ bản, cơ chế hoạt động của zkSync tương đồng với StarkNet, Optimism hay Arbitrum. Sự khác biệt lớn nhất là nằm ở bằng chứng giao dịch, nếu như các nền tảng Optimistic Rollup sử dụng Fraud Proof thì các nền tảng zkRollup như zkSync sử dụng bằng chứng ZK Proof.
Sự Khác Biệt Của ZkSync
ZkSync bao gồm một bộ các giải pháp giúp các developers có thể thoải mái lựa chọn để phù hợp với định hướng phát triển của mỗi cá nhân hay tổ chức:
- ZkSync 2.0: Điểm nhấn của ZkSync 2.0 đó chính là zkEVM đầu tiên trên toàn bộ thị trường crypto. Với ZkEVM các dự án trên Ethereum dễ dàng được phát triên trên ZkSync. zkEVM đã thay đổi ZkSync từ một mạng lưới chỉ phục vụ chính mảng thanh toán đã trở thành 1 nền tảng giúp các dự án xây dựng trên mình. ZkSync 2.0 sử dụng chính là công nghệ Zero-knowledge rollup. Hiện tại, ZkSync 2.0 được gọi là ZkSync Era.
- ZkPorter: Vận dụng công nghệ Validium điều này cho phép tốc độ giao dịch và chi phí giao dịch trên các dự án sử dụng zkPorter rẻ hơn 100x so với trên zkSync thông thường nhưng phải đánh đổi một chút về tính phi tập trung của mạng lưới.
Đến thời điểm hiện tại đã có nhiều dự án đang phát triển trên ZkSync như:
- DeFi: ZigZag Exchange, 1inch, Mute.io, Onto Wallet, Rubicon, Banxa, Yearn Finance, Taker Protocol, Woo Network, 88mpg, Compossable Finance,...
- NFT & Gaming: Crypto Maze, Miniminidugeon, Tevaera, Openstar.org, NFT Pinas, nftperp, zkAnimals, zkEagles, tofuNFT, Mint Square,...
- Infastructure: Maralis, Covalent, cBridge, Chainlink, Multichain, Meson, N Suite, Wido, RSS3, Omnia, Secure3, stakefish, Nomad,...
- Một số các mảnh ghép khác: Onto Wallet, Bitkeep Wallet, Automata,...
Lộ Trình Phát Triển
Trong chặng đường phát triển, zkSync đã trải qua một số những sự thay đổi và nâng cấp đáng chú ý bao gồm:
- Tháng 12/2022: Trong khi thay đổi về thiết kế, Matter Labs cũng mập mờ chia sẻ về ZkSync L3. Để hiểu hơn về ZkSync L3 mọi người có thể tham khảo bài viết zkSync L3 Là Gì? Tổng Quan Về Hyperchain, Hyperbridge Cấu Thành Nên zkSync L3 và ZK Credo, ZK Stack, Hyperchains & Hyperbridges: Vũ Khí Tối Thượng Của ZkSync Cho Layer 3 Wars.
- Tháng 7/2023: Matter Labs cũng giới thiệu tới cộng đồng Boojum là một bằng chứng giao dịch mới sẽ được sử dụng trên zkSync trong tương lai. Để hiểu hơn về Boojum mọi người có thể tham khảo bài viết Boojum Là Gì? zkSync Nâng Cấp Mạng Lưới Với Bằng Chứng Giao Dịch Mới.
Zksync ra mắt ZKsync Smart Sign-On (SSO)
ZKsync Smart Sign-On (SSO) là là một giải pháp tích hợp giúp đơn giản hóa việc quản lý xác thực người dùng, quản lý phiên và xử lý giao dịch dành cho các ứng dụng hoạt động trên nền tảng ZKsync. ZKsync SSO giúp tích hợp chức năng đăng nhập thông minh (Smart Sign-On) an toàn mà không cần xây dựng hay duy trì cơ sở hạ tầng ví phức tạp. Nhờ đó, các nhà phát triển có thể tập trung vào tính năng chính của ứng dụng, đồng thời cải thiện trải nghiệm người dùng.
ZKsync SSO gồm 3 thành phần chính:
- Developer SDK: Đây là một thư viện dành cho nhà phát triển, giúp tích hợp SSO vào ứng dụng một cách dễ dàng mà không cần lo về các chi tiết kỹ thuật. Được dùng để xác minh danh tính người dùng thông qua các phương pháp hiện đại như Passkey, theo dõi thời gian hoạt động và đặt giới hạn chi tiêu để đảm bảo an toàn. Developer SDK giúp nhà phát triển chỉ cần thêm vài dòng mã là có thể triển khai hệ thống đăng nhập thông minh.
- Auth Server: Auth Server là ứng dụng trung gian hoạt động giữa ứng dụng người dùng và ZKsync. Nó không lưu trữ thông tin của người dùng (non-custodial), đảm bảo quyền riêng tư và bảo mật. Vai trò của phần này là hỗ trợ người dùng thiết lập Passkey để đăng nhập, lưu trữ thông tin phiên làm việc của người dùng, chẳng hạn như thời gian hoạt động hoặc giới hạn giao dịch, thực hiện ký số các giao dịch một cách nhanh chóng và an toàn. Auth Server đóng vai trò như “cầu nối” giúp giao tiếp giữa ứng dụng và blockchain diễn ra trơn tru.
- Smart Contracts: Đây là phần nền tảng cốt lõi được triển khai trên Zksync, có vai trò là theo dõi và quản lí tài khoản của người dùng, các minh và liên kết với Passkey với tài khoản, đặt và giám sát các giới hạn để bảo vệ người dùng. Smart Contracts sử dụng ERC-7579, một tiêu chuẩn tài khoản mô-đun. Điều này giúp việc tạo tài khoản mới diễn ra nhanh chóng và dễ dàng mở rộng khi cần.
Zksync ra mắt Dedata Networks
Vào tháng 11/2024, zkSync đã giới thiệu DeData Networks - một khái niệm mạng lưới dữ liệu phi tập trung mới, được thiết kế để trao quyền kiểm soát dữ liệu và giá trị cho người dùng thông qua công nghệ Zero-Knowledge Proofs (ZKPs). Với nền tảng zkTLS, DeData Networks cho phép người dùng chứng minh các thuộc tính của dữ liệu mà không tiết lộ toàn bộ thông tin, mở ra khả năng ứng dụng bảo mật và hiệu quả.
ZKP giúp người dùng kiểm soát và nhận giá trị từ dữ liệu cá nhân mà không tiết lộ nội dung. zkTLS, một ứng dụng ZKP, cho phép xác minh thông tin từ web2 (như số dư ngân hàng hoặc lượng người theo dõi Twitter) mà không cần công khai dữ liệu. DeData tương tự như DeFi hay DePIN, nhưng tập trung vào dữ liệu. Các mạng này cung cấp quyền riêng tư và công cụ để giao dịch dữ liệu, đáp ứng nhu cầu từ AI và các thực thể khác.
Có hai loại mạng Dedata như sau:
- Mạng Thụ Động: Người dùng đóng góp dữ liệu từ các ứng dụng web2 (Twitter, Reddit) thông qua zkTLS để nhận phần thưởng. Một loại mạng DeData sẽ dựa trên dữ liệu có thể xác minh, không phải dữ liệu gốc mà người dùng đóng góp vào mạng thông qua các công cụ như zkTLS
- Mạng Chủ Động: Một loại mạng DeData sẽ dựa trên dữ liệu có thể xác minh, không phải dữ liệu gốc mà người dùng đóng góp vào mạng thông qua các công cụ như zkTLS.Dữ liệu được thu thập trực tiếp từ ứng dụng gốc (ví dụ: thiết bị y tế) và được sử dụng để chia sẻ doanh thu với người dùng một cách minh bạch.
Core Team
ZkSync được đứng sau xây dựng và phát triển bởi đội ngũ của Matter Labs, là một công ty có trụ sở được đặt tại Đức và có nhiều năm kinh nghiệm với các kiến thức về bằng chứng ZK và các kiến thức liên quan đến mật mã máy tính.
Alex Gluchowski: Co Founder & CEO
- Từng tốt nghiệp bằng thạc sĩ tại đại học Technische Universität Berlin.
- Trưởng phòng kỹ thuật phần mềm tại Clarity AG, Bad Homburg từ tháng 7/2007 đến tháng 9/2009.
- Làm CTO tại ExpoGlobus.com từ tháng 10/2011 đến tháng 8/2013.
- Đồng sáng lập và CTO tại Somuchmore GmbH từ tháng 12/2013 đến tháng 9/2015.
- Đồng sáng lập và CTO tại PaulCamper từ tháng 10/2015 đến tháng 8/2017.
- Là giám đốc R&D tại Entropy Labs từ tháng 9/2017 đến tháng 12/2018.
- Đồng sáng lập và giữ chức vụ CEO từ tháng 12/2018 đến hiện tại.
Alexandr Vlasov: Co Founder
- Là chuyên gia vật lý tại khoa Vật lý hạt nhân và hạt của trường Lomonosov Moscow State University (MSU).
- Là tiến sĩ triết học và tiến sĩ Kỹ thuật điện tại trường đại học McGill.
- Làm giám đốc nghiên cứu tại BANKEX Foundation từ tháng 3/2018 đến tháng 1/2019.
- Đồng sáng lập và giữ chức vụ R&D Head của Matter Labss từ tháng 9/2018 đến hiện tại.
Investor
- 23/09/2019: Matter Labs lần đầu kêu gọi thành công số tiền $2M bởi PlaceHolder.
- 01/02/2021: Matter Labs tiếp tục kêu gọi số tiền $6M tại vòng Series A với sự tham gia của Place Holder, 1KX, A16Z, Dragonfly Capital, Union Square Ventures.
- 08/11/2021; Tài khoản Series B thì Matter Labs chính thức gọi thêm số tiền $50M lần này có sự tham gia của gần 20 VCs khác nhau như Dragonfly Capital, Lido Peninsula Venture Partner, 4th Revolution Capital, Gnosis, Bybit và nhiều quỹ đầu tư lớn khác.
- 27/01/2022: BitDAO chính thức số tiền khủng lên đến $200M vào Matter Labs.
- 16/11/2022: Kêu gọic được $200 từ các quỹ đầu tư hàng đầu như Blockchain Capital, DragonFly Capital, a16z,...
Tokenomic
Tổng quan về Token của Zksync
- Tên dự án: Zksync
- Ticket: ZK
- Blockchain: Zksync
- Contract: 0x5a7d6b2f92c77fad6ccabd7ee0624e64907eaf3e
- Phân loại Token: ERC 20
- Tổng cung: 21.000.000.000
Token Allocation
- Token Assembly: 29.3%
- Ecosystem Initiatives: 19.9%
- Investors: 17.2%
- Team: 16.1%
- Airdrop (Users): 15.6%
- Airdrop (Contributors): 1.93%
Token Release
Lịch trả Token đối với từng nhóm sẽ được diễn ra như sau:
- Token Assembly: Được mở khoá khi cần thiết.
- Ecosystem Initiatives: Được mở khoá khi cần thiết.
- Investors: Khoá 1 năm và được mở khoá đều đặn trong 3 năm tiếp theo.
- Team: Khoá 1 năm và được mở khoá đều đặn trong 3 năm tiếp theo.
- Airdrop: Mở khoá 100% tại TGE.
Token Use Case
Tại thời điểm viết bài tiện ích dành cho Token ZK đó là quản trị.
Sàn Giao Dịch
Token ZK được giao dịch hầu hết tại các sàn lớn như: Binance, OKX, Bybit,..
Kênh Thông Tin Của ZkSync
- Twitter: https://twitter.com/zksync
- Trang web: https://zksync.io/
- Phương tiện: https://blog.matter-labs.io/
- Discord: https://discord.com/invite/px2aR7w
- Telegram: https://t.me/zksync
Tổng kết
ZkSync là một nền tảng Layer 2 cực kì tích cực xây dựng về công nghệ cũng như hệ thống sinh thái của mình. Với mình, zkSync hoàn toàn đủ sức để dẫn đầu công nghệ zkRollup trong tương lai sắp tới.
💁 Disclaimer: Tất cả bài viết của Hak Research được cung cấp với mục tiêu là chia sẻ kiến thức và không được xem là lời khuyên đầu tư.
- Rome Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Rome - February 15, 2025
- Symphony Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Symphony - February 15, 2025
- Phân Tích Doodles Tokenomics: Có Nên Mua NFT Của Doodles Để Nhận Airdrop - February 15, 2025