zkSync Airdrop: Thông Tin, Cơ Chế Hoạt Động & Bài Học Rút Ra

zkSync Airdrop đang trở thành một trong những cụm từ nóng bỏng nhận được sự quan tâm mạnh mẽ từ cộng đồng Crypto về cả khía cạnh tích cực lẫn tiêu cực. Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng nhau phân tích về trường hợp zkSync Airdrop xem chúng ta học được những gì thông qua sự kiện Airdrop lần này của Matter Labs để tiếp tục cải tiến cho tương lai.

Phân Tích Về Tokenomics zkSync

Nhìn lại phân bổ token ZK của zkSync chúng ta dễ dàng thấy được:

• Token Assembly: 29.3%. Lượng ZK này sẽ được sử dụng tùy thuộc vào ZK Nation thông qua việc bỏ phiếu các đề xuất.
• Ecosystem Initiatives: 19.9%, được quản lý bởi zkSync Foundation với mục tiêu tạo ra các khoản tài trợ, ưu đãi để xây dựng, phát triển hệ sinh thái.
• Airdrop: 17.5%. 100% sẽ được mở tại thời điểm TGE.
• Investors: 17.2% với thời gian khóa là 1 năm và trả dần trong 3 năm tiếp theo. 
• Team: 16.1% với thời gian khóa là 1 năm và trả dần trong 3 năm tiếp theo.

Theo như zkSync chia sẻ thì tổng lượng ZK được phân bổ cho cộng đồng lên tới 66.7% trong đó bao gồm Airdrop, Token Assembly và Ecosystem Initiatives. zkSync phát triển với việc lấy cộng đồng làm trọng tâm nên phân bổ một lượng lớn token tới người dùng trong đó có tới 17.5% thông qua đợt Airdrop, phần còn lại khả năng cao sẽ được phân bổ cho người dùng thông qua các chương trình Incentives tương tự như Arbitrum, Optimism từng triển khai trong quá khứ.

Bên cạnh đó, phần phân bổ cho thành viên trong dự án và các quỹ đầu tư chỉ chiếm khoảng 33.3% bị khóa trong 1 năm và trả dần từ tháng 6/2025 tới tháng 6/2028.

 zkSync đã chính thức Airdrop tổng cộng 17.5% tổng cung dành cho 659.232 địa chỉ ví khác nhau và được phân chia thành nhiều phần khác nhau bao gồm:

• zkSync Users: 89%
• zkSync Native Projects: 5.8%
• Onchain Communities: 2.8%
• Builders: 2.4%

Tựu chung lại thì zkSync sẽ Airdrop cho 2 thành phần tham gia vào hệ sinh thái bao gồm 89% cho zkSync Users là những người dùng đã tham gia sử dụng hệ sinh thái zkSync (lưu ý: phải đạt đủ điều kiện tối thiểu) và bên cạnh đó là những người đóng góp bao gồm các vai trò như cá nhân, nhà phát triển, nhà nghiên cứu, cộng đồng và công ty đã đóng góp cho hệ sinh thái và giao thức ZKsync thông qua phát triển, vận động hoặc giáo dục—bất kể hoạt động của họ trên ZKsync.

Ngoài ra một số thông tin quan trọng xung quanh của zkSync Airdrop bao gồm:

• Thời gian snapshot của cả zkSync Lite & zkSync Era diễn ra vào 0:00 UTC ngày 24/03/2024 - thời điểm đánh dấu một năm kể từ thời điểm zkSync Era được giới thiệu tới cộng đồng.
• Lượng ZK tối đa mà mỗi địa chỉ có thể nhận được là 100.000 ZK.

Điều Kiện Để Tham Gia & Nhận zkSync Airdrop

Eligibility (Điều kiện)

Sẽ có 6 điểm chính để zkSync lựa chọn người dùng bao gồm:

• Tương tác với 10 hợp đồng thông minh
• Cung cấp thanh khoản vào các giao thức DeFi
• Có 5 transactions sử dụng Paymaster
• Giao dịch 10 ERC 20 token khác nhau
• Nắm giữ Libertas Omnibus NFT
• Tham gia khuyên tặng cho zkSync Lite tại chương trình của Gitcoin
• Có giao dịch tổi thiểu trong 3 tháng khác nhau trên mạng zkSync Era

Mỗi địa chỉ ví cần có ít nhất 1 Point để đủ điều kiện nhận zkSync Airdrop.

Allocation (Phân bổ)

Sau khi người dùng thỏa mãn được các điều kiện phía trên thì việc phân bổ sẽ dựa trên một công thức toán học và được phụ thuộc vào các biến như sau:

• Số lượng tài sản của người dùng trên zkSync Era
• Thời gian tài sản tồn tại trên zkSync.

Multipliers (Hệ số nhân)

Mỗi được chỉ ví có thể nhận thêm Multipliers (hệ số nhân) dựa trên các hoạt động on-chain bao gồm:

• Nắm giữ Native NFT trên zkSync
• Nắm giữ Native ERC 20 trên zkSync
• Trải nghiệm công nghệ Account Abstraction trên zkSync
• Nhận và nắm giữ các đợt airdrop trước đó từ các cộng đồng Ethereum khác
• Tương tác với các hợp đồng thông minh trên Ethereum, bên cạnh đó làm thường xuyên tham gia sử dụng các DApp mới.

Thông qua 3 bước bao gồm Eligibility, Allocation & Multipliers thì số điểm của người dùng đã được xác định, tất cả các địa chỉ ví có ít hơn 450 ZK sẽ bị loại bỏ, các địa chỉ có hơn 100.000 ZK cũng bị giảm về đúng mức 100.000, phần thừa sẽ được đưa trở lại pool và tiếp tục phân phối cho mọi người, điều này làm cho lượng ZK tối thiểu người dùng nhận được tăng lên mức 917 ZK.

Sybill

Một số hành động bị zkSync lọc Sybill bao gồm:

• Các ví có hành động tương đồng về thời gian và Volume giao dịch
• Các ví được nạp vào chung một địa chỉ trên các sàn giao dịch

Những Điểm Hợp Lý & Chưa Hợp Lý Với zkSync Airdrop

Những điểm hợp lý & Bài học rút ra

Đầu tiên chính là câu chuyện về tài sản trung bình, thay vì như các Layer 2 khác như Arbitrum, hay Starknet là sẽ snapshot vào một thời điểm nào đó với số dư trước đó. Ví dụ như tại thời điểm snapshot trên Arbitrum nếu người dùng có số dư dưới 0.005 ETH thì sẽ bị trừ một điểm hay là đối với Starknet là sẽ không nhận được Airdrop từ dự án. Nhưng zkSync là một câu chuyện khác khi mà đội ngũ đã đưa số dư lên một tầm cao mới.

zkSync tính toán về lượng tài sản trung bình mà người dùng có trên mạng lưới và đưa nó vào công thức để tính toán ra phần ZK mà người dùng có thể nhận được, chính vì vậy những người dùng từ các dự án cũ như Arbitrum hay Starknet sẽ nhận được rất ít phân bổ tại mục này nếu họ chỉ duy trì số dư của ví ở mức 0.005 ETH. Đây là một điểm khác biệt chí mạng mà zkSync dành cho những người sử dụng hàng trăm, hàng ngàn ví để làm zkSync Airdrop.

Tiếp theo là câu chuyện Total Volume và Total Transactions bị loại bỏ, có lẽ đây là điểm mà nhiều người bất ngờ nhất. Từ trước tới nay rất nhiều dự án dựa trên hai yếu tố này để đánh giá mức độ hoạt động tích cực của người dùng, chính vì vậy chiến lược này được áp dụng tương tự vào zkSync. Thay vào đó, zkSync lựa chọn những điểm hoàn toàn khác làm bất ngờ người dùng bao gồm:

• Tương tác với 10 hợp đồng thông minh
• Có 5 transactions sử dụng Paymaster
• Giao dịch 10 ERC 20 token khác nhau
• Cung cấp thanh khoản vào các giao thức DeFi

Vậy nên bài học rúi ra ở đây là khi tham gia làm Airdrop một Blockchain nền tảng (có thể là Layer 1, Layer 2) chúng ta bên cạnh việc vẫn làm các công việc xoay quanh Total Volume và Total Transactions thì phải để ý tới những yếu tố khác như:

• Làm các hoạt động nâng cao trong hệ sinh thái đặc biệt là cung cấp thanh khoản cho các giao thức AMM, Lending & Borrowing, Perp DEX,...
• Tham gia vào các mảnh ghép khác biệt trong hệ sinh thái với zkSync là Account Abstraction.
• Thường xuyên mua bán, giao dịch nhiều loại tài sản khác nhau trên hệ sinh thái.
• Tương tác với đa dạng các DApp trong hệ sinh thái thay vì chỉ giao dịch trên vài DApp quen thuộc.

Đây thật sự là một cú đấm cực kì mạnh mà zkSync sử dụng để chống lại các người dùng sử dụng hàng trăm, hàng ngàn ví để farm Airdrop. Một điểm nữa là zkSync cũng không tính Volume Bridge thông qua Native Bridge của mình.

Cuối cùng chính là ưu tiên cho những người dùng thực, với việc tính cả việc người dùng từng nhận Airdrop trên mạng Ethereum hoặc hệ sinh thái Ethereum trong quá khứ, hay việc ưu tiên cho những người dùng thường xuyên tương tác với các DApp trên Ethereum là một điểm thú vị trong cách làm Airdrop của đội ngũ zkSync. Đây là một điểm hay bởi vì thông thường các người dùng farm Airdrop sẽ không thường xuyên, ưu tiên tương tác trên mạng Ethereum vì phí quá cao. Đã có một số các dự án lọc ví người dùng thông qua transactiont trên Ethereum và đã chứng minh là nó hiệu quả.

Đây là một điểm sáng để nhiều dự án trong tương lai có thể học tập và từ đó những người dùng thực có thể hưởng lợi từ đó.

Những điểm chưa thực sự hợp lý đối với zkSync Airdrop

Đầu tiên chính là về mục tiêu Airdrop. Với việc zkSync Airdrop cho những chủ sở hữu của Pudgy Penguins hay Libertas Omnibus NFT đều hợp lý nhưng nếu zkSync Airdrop lại Airdrop cho cho chủ sở hữu của Milady Maker hay cho những người nắm giữ token DEGEN trên Base hay BONSAI trên Polygon thật sự nó không phù hợp. Tuy nhiên, đây là quyết định của cá nhân dự án cũng không thể can thiệp, trong lịch sử Crypto thì cũng có không ít các dự án làm điều tương tự như cách Wormhole Airdrop cho người dùng Monad hay người dùng nắm giữ Mad Labs.

Tuy nhiên điều không hợp lý ở đây là lượng phân bổ ZK cho chủ sở hữu Pudgy Penguins, DEGEN, BONSAI,... thực sự là nhiều hơn mức cần thiết.

Tiếp theo là tiêu chí nắm giữ nhiều loại token khác nhau thì mình thấy điểm này là hơi bất hợp lý rõ ràng nếu xét về phương diện đầu tư thì zkSync đang không nằm trong bất kì một xu hướng nào có thể bùng nổ nên việc người dùng nắm giữ các token trên zkSync là không hợp lý, yếu tố này không nên được coi là một trong các yếu tố để xét phần allocation của người dùng.

Cuối cùng, một điểm thú vị và khá bất ngờ là zkSync không hề tham khảo danh sách sybill của các dự án cùng ngành đặc biệt là LayerZero, điều này dẫn tới có nhiều sybill mặc dù đã bị loại ở LayerZero, được công khai bởi chính LayerZero nhưng lại vẫn nhận được zkSync Airdrop. Điều này có thể đến từ sự vội vàng của đội ngũ zkSync, họ hoàn toàn có thể tham khảo danh sách của LayerZero sau đó thì cập nhật bởi điều này có thể triển khai rất nhanh khi mà bằng chứng thì đã được LayerZero chứng mình một cách rõ ràng.

Làm rõ những điều mọi người còn thắc mắc

Điều cần làm rõ đầu tiên chính là việc có nhiều người dùng có một vìa ví có hoạt động khá tương đồng nhau, tại khu vực Eligibility Criteria lại giống nhau nhưng lượng ZK nhận về lại khác nhau. Điểm này đến từ việc mỗi địa chỉ ví sẽ có chỉ số nhân khác nhau bởi vì số dư, lượng tài sản và số dư duy trì qua các ngày của các ví thường là giống nhau chứ không giống hệt nhau.

Tổng Kết

ZkSync đã tạo ra sự khác biệt trong cuộc chơi Airdrop với những luật chơi hoàn toàn mới. Mong rằng qua đợt Airdrop này sẽ giúp những người dùng có thể thay đổi chiến lược để trở nên phù hợp.