Nhìn Lại Tất Cả Xu Hướng Nổi Bật Thị Trường Crypto Trong Năm 2023

Chúng ta đang bước vào những ngày tháng cuối cùng của năm 2023, một năm mà có lẽ để lại rất nhiều cảm xúc cho các nhà đầu tư Crypto. 2023 đặc biệt không chỉ vì cái cách nó bắt đầu và kết thúc, năm 2023 còn đánh dấu một năm downtrend đầy khắc nghiệt, một năm mà chúng ta, các bạn độc giả của HakResearch đã cùng nhau đi qua mùa đông Crypto lạnh lẽo này. Mình tin rằng những ai còn ở đây, vẫn kiên trì bám trụ với thị trường, học tập và nâng cao vị thế của bản thân sẽ có được những thành quả xứng đáng khi mà mùa Bullrun đang tới rất gần. 

Chắc hẳn trong năm 2023 vừa qua mọi người đã bị thị trường dày xéo tâm lí một cách nặng nề, có những narratives bị bõ lỡ, cũng có những trend giúp mọi người thu về rất nhiều lợi nhuận, nằm ngoài sức tưởng tượng.

Hôm nay trong bài viết này hãy cùng mình điểm lại những các đồng coin nổi bật  sự kiện, xu hướng đã nổ ra xuyên suốt năm 2023 để từ đó chúng ta sẽ có một sự chuẩn bị tốt hơn cho năm 2024 - hứa hẹn sẽ là năm tiền đề cho mùa Uptrend được dự báo là "điên rồ" nhất trong lịch sử thị trường Crypto sẽ diễn ra vào năm 2025.

FET VÀ NHỮNG TOKEN HỆ AI

2023 mở đầu bằng những con sóng tăng trường của các đồng coin làm trong mảng AI. Dẫn đầu con sóng này không ai khác ngoài FET - một đồng coin đang dẫn đầu ngách AI hiện tại với mức tăng trường hơn 10 lần từ con sóng đầu năm. 

FET là nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học (Machine Learning) dựa trên blockchain, nhằm giải quyết và cung cấp các nền tảng và dịch vụ AI giúp builder triển khai AI trên quy mô lớn, bất kỳ lúc nào và vị trí nào. FET tập trung xây dựng một nền tảng làm cơ sở hạ tầng cho các ứng dụng có thể xây lên với công nghệ như AI. 

FET là dự án Binance Launchpad, mặc dù đã ra đời vào năm 2019, tuy nhiên trong năm 2023 dự án đã kêu gọi được thêm 50M từ những cái tên rất đình đám như BitGet và đặc biệt một Market Maker rất nổi dạo gần đây đó là DWF rót vốn tới tận 40M vào tháng 3 năm 2023. Với việc gọi thêm được vốn trong thời kì downtrend cũng phần nào chứng minh được team của FET không phải dạng vừa. Hiện tại FET đang cung cấp những sản phẩm chính đó là:

• AI Agent: Đội ngũ của FET muốn giúp cho người dùng có thể tự tạo ra một AI Agent, Agent này có thể giúp người dùng làm các tác vụ khác nhau trong nền kinh tế phi tập trung, có thể tương tác với các hoạt động mua và bán, cải thiện chuỗi cung ứng Logistics... và việc này có thể dễ dàng làm được nhờ vào cơ sở hạ tầng của Fetch.ai
• Agentverse Service: Agentverse là một cloud-base IDE dành cho việc phát triển và triển khai AI Agent. Agentverse cung cấp một nền tảng mạnh mẽ để tạo, thử nghiệm, và triển khai một Agent phù hợp với nhu cầu của người dùng. Nó cung cấp một giao diện thân thiện, các bộ công cụ, thư viện giúp người dùng dễ dàng xây dựng một AI Agent hơn cũng như tương tác với các hệ thống đã đang tồn tại.
• AI Engine: AI Engine là một hệ thống phức tạp, kết hợp dịch vụ Agent-based với cơ sở hạ tầng AI được củng cố bởi Large Language Modles (LLMs). Engine này thì rất xịn có thể làm nhiều tác vụ như đặt phòng khách sạn, vé máy bay, nhà hàng.
• DeltaV: DeltaV là một nền tảng được phát triển bởi Fetch.ai đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong việc cung cấp dịch vụ và thương mại dựa trên AI. Nền tảng giới thiệu một trải nghiệm đơn giản và thân thiện cho doanh nghiệp và người dùng để tham gian và truy vấn dịch vụ thông qua giao diện trò chuyên trực quan. Mục tiêu của nền tảng là cung cấp sự kết nối trực tiếp giữa doanh nghiệp và khách hàng, tạo ra cuộc cách mạng đơn giản háo quy trình tích hợp cho các doanh nghiệp.

,Mặc dù vấn đề mà dự án muốn giải quyết và phát triển cũng như tầm nhìn là rất hay và hợp trend. Tuy nhiên việc giá của token FET bay trong giai đoạn vừa qua phần nhiều là hưởng lợi từ việc "hợp trend". Cuối năm 2022, cụ thể là ngày 30/11/2022, OpenAI đã cho ra mắt sản phẩm chatGPT và tạo ra một cơn sốt thực sự với sản phẩm của mình. ChatGPT bấy giờ nổi lên như một hiện tượng và bất cứ thứ gì thì con AI này cũng có thể trả lời được, thậm chí là viết tiểu luận cho các sinh viên tại các trường đại học. Với sự ra mắt thành công vượt ngoài mong đợi, chatGPT đã giúp cho công nghệ AI được nói đến rất nhiền trên các phương tiện truyền thông, mọi người đều cho rằng đây sẽ là công nghệ của tương lai, giúp tiết kiệm chi phí, nhân công cho doanh nghiệp, một lĩnh vực còn nhiều dư địa để phát triển. Cũng vì thế mà mọi người bắt đầu đầu đổ xô đi tìm một chatGPT thứ hai với hi vọng sẽ đổi đời được từ những thương vụ đầu tư của mình, nó giống hệt cái cách mà các nhà đầu tư đi tìm một Tesla thứ hai.

Lúc này thì một nguồn tiền rất lớn được đổ vào các dự án làm về mảng AI, và trong Crypto chúng ta cũng có tương đối nhiều dự án phát triển công nghệ này cũng hưởng lợi từ sự kiện này. Tiếp đà phục hồi cửa Bitcoin từ đáy $15.000 các dự án làm về mảng AI đã có cho mình một mức tăng trưởng vượt trội so với các ngách sản phẩm khác trên thị trường Crypto.

Bên cạnh chatGPT, Nvidia cũng là một công ty thúc đẩy sự tăng giá cho các token làm về mảng AI. Nvidia là một công ty chuyên phát triển và sản xuất các loại chip dành cho các thuật toán, tính toán phúc tạp. ChatGPT của OpenAI được cho là chạy trên hàng nghìn chip Nvidia A100. Đây cũng là công ty bán dẫn đầu tiên đạt vốn hóa trên 1 nghìn tỉ đô. Mỗi khi Nvidia công bố báo cáo tài chính thì đây luôn là cơ sở cho việc các token làm về AI tăng giá, khi càng ngày Nvidia càng tập trung phát triển các con chip với hiệu năng mạnh mẽ để phục vụ cho AI.

Có thể thấy xu hướng của các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới hiện tại đều hướng về AI, khi Microsoft quyết định đầu tư 10B vào chatGPT hay Google cũng gia nhập đường đua với Bard AI, Tesla cũng không ngoại lệ khi ElonMusk cũng đang phát triển X AI. Báo chí cũng nói về công nghệ này rất nhiều về tiềm năng của nó khiến cho các token AI trong Crypto được đu theo như cái cách mà Sandbox, Mana, Raca đã X hàng trăm lần bằng việc nói về Metaverse trong mùa 2021 và chất xúc tác chính đó là khi Facebook đổi tên thành Meta và tập trung phát triển Metaverse.

Bên cạnh sự tăng giá vượt trội của FET, chúng ta còn có thể kể đến những đồng coin khác như OCEAN với mức tăng trưởng 400%, AGIX 1600%, RNDR 400% trong khoảng thời gian cuối 2022 đầu năm 2023. 

Khoảng thời gian từ đầu tháng 10/2023 đến những ngày cuối năm cũng chứng kiến sự tăng trưởng rất mạng của các đống coin trong hệ AI. TAO với mức tăng trưởng 700%, RNDR 300%, FET 300%. 

Có thể thấy bài học ở đây đó là sẽ có nhiều trend nằm ngoài việc phân tích cơ bản, nó đơn thuần tăng chỉ là do sự chú ý của cộng đồng và team dự án bắt trend quá tốt.

Gần đây nhất Binance cũng đã triển khai thêm 2 đồng coin mới đều có liên quan đên AI đó là launchpool NFPrompt và Sleepless AI. Đây cũng là một tín hiệu confirm rằng AI sẽ là một BIG TREND cho năm 2024 và xa hơn là Bullrun 2025.

Hệ Sinh Thái Arbitrum Bùng Nổ

Hệ sinh thái Arbitrum chiếm sóng thị trường giai đoạn đầu năm

Arbitrum là một nền tảng Optimistic Rollup được xây dựng trên Ethereum bởi đội ngũ Offchain Labs. Offchain Labs giải quyết bài toán mở rộng trên Ethereum bằng việc đưa các giao dịch thay vì được thực thi on-chain thì sẽ được đưa ra off-chain để xử lý rồi sau đó đăng kết quả lên Ethereum. Từ đó, giao dịch trên Arbitrum trở nên nhanh hơn và rẻ hơn nhưng nó vẫn thừa hưởng được sự phi tập trung và bảo mật từ Ethereum.

Một số những đặc điểm nổi bật của Arbitrum bao gồm:

• Sử dụng công nghệ Rollup giúp người dùng có một tốc độ giao dịch nhanh hơn với mức phí giao dịch rẻ hơn rất nhiều so với Ethereum trong khi vẫn thừa hưởng được tính phi tập trung và bảo mật trên Ethereum.
•  Mức độ tương tích EVM cao giúp các nhà phát triển dễ dàng triển khai Protocol, DApp của mình từ Ethereum qua Arbitrum.
• Sử dụng Multi-round Rollup để giải quyết tranh chấp nghĩa là chia nhỏ các tranh chấp đến mức không thể nhỏ hơn và giải quyết trên chuỗi.
• Đội ngũ Arbitrum là Offchain Labs đã có nhiều năm kinh nghiệm trong Crypto thể hiện qua đó là sự nâng cấp liên tục của mạng lưới Arbitrum từ One tới Nitro và hiện nay là Stylus, bên cạnh đó là nhiều sản phẩm ra đời như Nova hay Orbit.

Đây chắc hẳn không còn là cái tên quá xa lạ với các nhà đầu tư, một trong những Layer 2 tốt nhất thị trường ở thời điểm hiện tại. Được mainet vào ngày 31/8/2021 trải qua gần 2 năm xây dựng và phát triển, vào đầu năm 2023 các dự án trong hệ sinh thái Arbitrum đã chứng kiến sự bùng nổ với mức tăng trưởng out performance so với các hệ sinh thái khác. Các dự án thuộc hệ sinh thái Arrbitrum đã thi nhau lập ATH và mở ra mùa tăng trưởng được gọi là "Arbitrum Season".

Đầu tiên không thể không nhắc đến Radiant nền tảng Top Lending hiện tại trong hệ sinh thái Arbitrum với TVL 315M. Radiant Capital là một nền tảng Lending Protocol (Vay - Cho Vay) trên Arbitrum. Bên cạnh đó Radiant Capital hướng đến phát triển là một nền tảng cho vay xuyên chuỗi, Giúp người dùng có thể vay và cho vay trên cùng 1 nền tảng nhưng tương tác với nhiều blockchain khác nhau.

Ví dụ: Bạn có BNB trên BNB Chain và bạn muốn tham gia lending trên Arbitrum thì Radiant Capital cung cấp cơ sở hạ tầng là bridge dưới sự cung cấp của LayerZero giúp mang BNB từ BNB Chain qua với Arbitrum dưới dạng tài sản bao bọc (có thể là wBNB) và với wBNB này người dung có thể deposit vào Radiant để lấy thu nhập thụ động.

Kể từ ngày 1/1/2023 RDNT đã có một mức tăng trường hơn 10 lần, sóng tăng trưởng kéo dài tới ngày 17/4/2023 và RDNT đã được niêm yết trên Binance. 

Arbitrum Season thì chúng ta không thể bỏ sót Camelot với Native Token Grail đã có mức tăng trưởng xấp sỉ 2100%. Gía của Grail đã đi từ mức ~ $210 vào đầu năm và đạt đỉnh ở mức giá $4300 vào giữ tháng 3/2023. Qủa thật đây là sự tăng trưởng vượt trội so với phần còn lại của thị trường, nó còn đặc biệt hơn khi diễn ra vào thời điểm mọi người còn đang hoài nghi vì những sự kiện diễn ra trong năm 2022.

Camelot là một AMM được xây dựng trên Arbitrum hướng đến sự tùy biến, linh hoạt cao, bên cạnh đó các giao dịch được tối đa hiệu quả cho người dùng và các giao thức có thể tùy chỉnh nhiều yếu tố để phù hợp với dự án của mình.

Treasure DAO là trung tâm điều khiển của một hệ sinh thái bao gồm các trò chơi điện tử và cộng đồng người chơi, tất cả được kết nối chặt chẽ với nhau thông qua native token MAGIC, các NFTs và những mảnh ghép cơ sở hạ tầng như NFT Marketplace và DEX.

Ban đầu, Treasure DAO được phát triển trên Ethereum. Tuy nhiên, sau sự thành công trong đợt fair launch Token và NFTs với việc thu hút được đông đảo người tham gia cộng đồng, dự án đã quyết định chuyển lên L2 Arbitrum và chỉ mất 4 tháng họ đã trở thành nền tảng NFTs thống trị trên hệ sinh thái này.

Token Magic cũng chứng kiến mức tăng trưởng 400% trong cơn sóng Arbitrum season đầu năm. Ngoài những case study điển hình trên thì gần như các token trong hệ sinh thái Arbitrum đều tăng giá một cách mạnh mẽ.

Lí do tăng giá và tình hình hiện tại của hệ sinh thái Arbitrum 

Lí giải cho sự tăng giá này thứ nhất không thể không kể đến sự hồi phục chung của thị trường. BTC đã có sự hồi phục từ giá $16.000 đến gần chạm ngưỡng $32.000 vào giữa tháng 4, qua đó kéo cả thị trường đi lên và đặc biệt những đồng coin có câu chuyện như AI, hệ sinh thái ARB như "hổ mọc thêm cánh".

Thứ hai đó là sự kiện token ARB chính thức ra mắt cộng đồng vào ngày 23/3/2023. Việc các token trong hệ bay trước được cho là sự timming đã được tính toán khớp với sự kiện ra mắt của ARB. Qua đây chúng ta cũng nên rút ra được bài học với các hệ sinh thái như zkSync, Linea. Khi các coin trong hệ bay mạnh với những mà không rõ lí do thì rất có khả năng là "token mẹ" sắp được niêm yết. Việc này vừa giúp hệ sinh thái có được tiếng nói tốt, vừa giúp dự án marketing là có công nghệ tốt thông qua việc marketing đường giá.

Thứ ba đó là việc ARB Airdrop rất khủng cho cộng đồng. Số tiền giao động mỗi ví được Airdrop giao động từ $1.000-$100.000. Khi được Arbitrum "giải khát" bằng nhiều tiền như vậy, người dùng có xu hướng cash ra stablecoin hoặc ETH để tham gia giao dịch hoặc đổ vào hệ sinh thái ARB để skin in the game khiến cho các token trong hệ lại càng được FOMO hơn và tất cả đã phải anh qua đường giá. Đặc biệt trong giai đoạn thị trường sôi động như vậy các KOL cũng đóng vai trò rất lớn khi liên tục call những đồng coin có vốn hóa nhỏ khiến cho người dùng đổ tiền vào hệ sinh thái để săn hidden gem, nền tảng IDO Camelot cũng đã niêm yết rất nhiều đồng coin có sự tăng giá vượt trội và điều này lại càng làm cho người dùng FOMO hơn vào hệ sinh thái Arbitrum.

Bên cạnh những dự án có Roadmap rõ ràng, sản phẩm thật. Giai đoạn này cũng chứng kiến sự xuất hiện của AIDoge - một đồng meme coin mà có lẽ đã tạo ra câu chuyện biến nhiều nhà đầu tư thành triệu phú đô la sau một đêm. Những câu chuyện như vậy khiến cho người dùng càng điên cuồng đổ tiền vào hệ sinh thái Arbitrum để tìm kiếm cơ hội cho mình.

Trái ngược với giai đoạn đầu năm, thì hiện tại hệ sinh thái của Arbitrum đang khiến cho phần đông cộng đồng chán nản khi giá của các token vẫn dậm chân tại chỗ, có tăng nhưng tăng không nhiều, thậm chí có những đồng coin còn giảm trong khi cả thị trường chứng kiến một màu xanh tươi.

Mặc dù trong thời gian qua Arbitrum đã tung ra chương chình Short-term incentive program trị giá 50M và TVL của dự án đã tăng hơn $500M từ mốc $1.67B lên đến $2.1B. Khác với khi Optimism tung ra các gói incentive để thu hút người dùng thì token trong hệ OP và token OP đã tăng giá rất nhiều. Điều này thì hoàn toàn ngược lại với hệ sinh thái của Arbitrum, đáng nói hơn cả thị trường Crypto đã tăng rất nhiều nhưng trong con sóng cuối năm này hệ Arbitrum lại khiến cho những nhà đầu tư buồn nhiều hơn vui. Các dự án mũi nhọn của hệ như GMX, RDNT cũng không có một hiệu suât quá tốt. ARB thì liên tục đi ngang trong khung $1 - $1.2, nhìn qua các Layer 1 như Avalanche, Solana, Sui, Near Protocol, Celestia, Neutron thì rõ ràng nhà các holder ARB sẽ có phần chạnh lòng. Hoặc đối với đối thủ chính trong Optimistic Rollup thì OP cũng đã phá ATH của mình.

Đúng là thị trường luôn cho chúng ta những bất ngờ, mọi thứ đều có thể đi ngược lại với phân tích của nhà đầu tư mặc dù nó có chắc chắn đến thế nào, không bay là không bay. Nhưng nhìn với góc nhìn tích cực thì đây vẫn là một dự án tốt và trong điểm mua đẹp, đặc biệt hơn khi Update Decun đang đến gần và người hưởng lợi trực tiếp từ sự kiện này là các Layer 2. Sự kiện này sẽ là điểm thúc đẩy cho hệ ETH nói chung và các Layer 2 nói riêng.

2023 Năm Của Những Cú Nổ Airdrop

Săn Airdrop hay Retroactive thực chất đã xuất hiện từ các chu kì trước có thể kể đến các lần Airdrop khổng lồ trong quá khứ như của Uniswap, 1inch, ENS, hay gần đây trước 2023 chúng ta có Optimism và Aptos. Đây được xem là cách thách đổi vị thế nhanh nhất và phù hợp với các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Tuy nhiên phải cho đến chu kì này, khi số lượng người dùng trong thị trường đông hơn, ở lại nhiều hơn thì người ta mới đổ xô đi làm Airdrop như một cách hiệu quả để có thể thay đổi vị thế và kiếm tiền trong thời kì giá xuống dài hạn.

Sau sự kiện phát Airdrop khá dễ dàng đến từ Aptos khi người dùng chỉ cần mint NFT trên mạng testnet vào cuối năm 2022. Thì ngay đầu năm, 14/2/2023, Blur một NFT Marketplace với nhiều tính năng cho NFT trader đã nổ phát súng đầu tiên trong phòng trào Airdrop cho người dùng trải nghiệm sớm. Các ví trung bình nhận được từ $1.000-$10.000, đặc biệt có khoảng 23 ví nhận nhiều hơn 1M BLUR và biến những chủ nhân của các ví này thành triệu phú đô la nhờ vào việc nhận Airdrop, quả thật chỉ có trong Crypto ta mới thấy được sự điên rồ như vậy.

Nhắc đến Airdrop trong năm 2023 thì Arbitrum là cái tên để lại dấu ấn đậm sâu trong lòng các nhà đầu tư Crypto. Sự kiện diễn ra vào ngày 23/3/2023, lượng token dùng cho việc Airdrop là 1.162 tỷ ARB được phân phối cho 625.143 đại chỉ ví hợp lệ, chiếm 11.62 lượng cung ban đầu. Số token thấp nhất các ví có thể nhận được là 625 ARB và có thể xả ở tường giá $1.2 - $1.4.

Sự kiện này đã khiến cho cộng đồng biết nhiều hơn về Aidrop và đã nổ ra cơn sóng đi săn Airdrop với các dự án chưa có token. Nó giúp cho thị trường Crypto có một nguồn tiền khổng lồ đổ vào lại thị trường và các dự án như Layer Zero, zkSynk, Starknet được hưởng lợi khi mọi người bắt đầu đưa tiền vào các hệ sinh thái của những dự án trên để săn Airdrop.

Những ai trúng Arbitrum còn được bonus thêm bởi những dự án Meme trong hệ. Điển hình nhất đó là AIDoge, trung bình mỗi ví được thêm $100 USD.

Tuy nhiên cũng chính việc FOMO đi săn Airdrop cũng khiến cho các Airdrop Hunter mất rất nhiều tiền mà chưa thấy kết quả. Thời điểm Arbitrum Airdrop thì phí gas của mạng Ethereum bị đẩy lên rất cao, vì có quá nhiều giao dịch được diễn ra, mỗi giao dịch có thể tiêu tốn từ $0.8 - $1.2 đô tiền phí là chuyện bình thường.

Nhưng cũng chính vì sự FOMO đó khiến cho các nhà đầu tư dần dần cạn vốn vì có quá nhiều dự án ấp mở về việc Airdrop, họ cứ thế đốt tiền vào trong các dự án đó nhưng bao giờ  nhận được trái ngọt và nhận bao nhiêu thì lại không biết. 

Năm 2023 còn đặc biệt ở một chỗ có rất nhiều dự án không được cộng đồng chú ý thì lại phát Airdrop rất to và những dự án thậm chí người dùng còn không làm nhưng có nhiều tiêu chí mà người dùng đã tương tác một cách vô ý khiến cho họ cũng được nhận Airdrop từ các dự án như vậy.

Vào ngày 26/9/2023 Celestia đã công bố Airdrop 60M TIA cho những địa chỉ ví có những hoạt động tích cực trên các mạng lưới Layer 2 của Ethereum, các Developer, Staker và IBC Relayer của CosmosHub và Osmosis. Dự án đã snapshot vào ngày 1/1/2023 tuy nhiên đến tháng 9 họ mới thông báo phân bổ token.

Đây cũng là một trong những kèo Airdrop mà những người dùng không chủ đích làm, việc họ tương tác với các Layer 2 trên mạng lưới Ether đã vô tình giúp họ có được một khoản tiền kha khá, nó còn có ý nghĩa hơn khi việc Airdrop diễn ra trong giai đoạn thị trường đang rất khó khăn.

Arkham là một công cụ giúp người dùng quan sát toàn cảnh những gì diễn ra trên Blockchain. Đây cũng là một dự án Airdrop rất đậm và dễ dàng đến cho người dùng.

Chỉ cần đăng kí account trên Arkham là người dùng có thể nhận về $100. Đối với các địa chỉ ví sử dụng thường xuyên và có nhiều lượt mời thì số tiền được Air là rất lớn, con số giao động từ $2.000-$10.000. Arkham trước khi được niêm yết Binance thì cũng không được cộng đồng chú ý nhiều, vậy nên chỉ có số ít người tham gia trải nghiệm dự án từ sớm mới nhận được quà từ nền tảng.

Hệ sinh thái Solana cũng rất biết cách gây chú ý khi lần lượt là Pyth Network, Jupiter, Jito thay nhau phát Airdrop cho cộng đồng đã có sử dụng sản phẩm. Trong 3 dự án trên đáng chú ý nhất là Jito khi trung bình các ví hợp lệ có thể nhận tới trên $10.000. 

Đây là những dự án rất ít người chú ý và tham gia làm Airdrop, phần lớn cộng đồng thường đổ xô qua các Layer 2 của Ethereum hoặc các dự án kêu gọi được số vốn khủng.

Chắc chắn Airdrop vẫn sẽ tồn tại cho dù là chu kì tăng hay giảm của thị trường Crypto. Đó vẫn sẽ là cách Marketing hiệu quả đối với các dự án muốn thu hút các nhà đầu tư, tuy nhiên chúng ta phải biết chọn lọc những dự án thực sự chất lượng và có một chiến lược phân bổ vốn để đi đường dài cùng dự án. Nếu như kèo Airdrop nào mà chúng ta cũng bỏ tiền vào thì sẽ rất rủi ro bởi vì lượng tài nguyên như thời gian, tiền bạc, công sức bỏ vào để duy trì là rất lớn.

Bài học đối với dự án Arbitrum vẫn còn đó, và hơn hết việc làm Airdrop không hẳn chỉ là vì tiền mà nó còn giúp chúng ta có được trải nghiệm thật nhất với thị trường Crypto, qua quá trình trải nghiệm có thể chúng ta sẽ tìm ra những insight đầu tư, những hidden gem đang âm thầm xây dựng.

BRC 20 Và Hệ Sinh Thái Trên Bitcoin

Vào tháng 3 năm 2023, thị trường đã được chứng kiến một Narratives hoàn toàn mới đó là các NFT trên Bitcoin hay còn gọi là Ordinals và chuẩn token mới được giới thiệu trên mạng lưới Bitcoin đó là BRC-20.

Ordinals NFT là một loại NFT độc đáo trên Bitcoin, được tạo ra bằng cách gắn thêm dữ liệu dạng hình ảnh, video, âm thanh,... cho mỗi Satoshi riêng lẻ trên chuỗi Bitcoin gốc.

Cơn sốt về Ordinals NFT đang lan rộng trong thời gian vừa qua. Theo dữ liệu được cung cấp bởi Cryptoslam cho thấy tính đến ngày 19/12/2023, khối lượng giao dịch của Ordinals NFT đã đạt gần 1,52B USD và tổng số người dùng đạt 253.000. Rất nhiều các dự án NFT đã nhanh chóng bắt trend khi cho ra những sản phẩm NFT trên mạng lưới Bitcoin. Nổi bật trong số đó có thể kể đến Bitcoin Frogs, Bitmap.land, Dogpunk... 

BRC 20 được ra mắt vào 09/03/2023 bởi nhà phát triển ẩn danh Domo là tiêu chuẩn thử nghiệm được sử dụng để tạo và phát hành Token trên chuỗi khối Bitcoin. BRC 20 được tạo bằng cách ghi 1 đoạn mã JSON vào Satoshi thông qua Bitcoin Ordinals. 

Dẫn đầu vốn hóa trong thị trường BRC 20 đó là token Sats, tiếp theo đó là ORDI - là dự án BRC 20 đầu tiên trên thị trường, token mà đã thu hút sự chú ý của cả thị trường đến với BRC 20. Những token ORDI đầu tiên đã được mint với giá mint là $2 - $3cho 1.000 Token Ordi có nghĩa là giá cho mỗi token ORDI vào thời điểm đó là 0.003 USD. Giá ORDI hiện tại là $74, điều này cho thấy trải qua 9 tháng thì token ORDI đã tăng hơn 24.000 lần. Đây quả thực là một mức tăng trưởng chúng ta chỉ có thể thấy được trong thị trường Crypto, cũng chính vì sự điên rồ này mà ORDI là token BRC 20 đầu tiên được list trên các sàn CEX lớn như Binance, OKX....

Về bản chất những NFT Ordinals và BRC 20 token không có một giá trị sử dụng cụ thể nào. Chúng chỉ được dùng để mua bán, tuy nhiên hiện tại đã có những dự án dược phát triển xoay quanh Ordinals và BRC 20 để tạo ra use case thêm cho các sản phẩm mới này. 

Việc tăng giá của các token BRC 20 này cũng nằm ngoài việc phân tích cơ bản, chúng hoạt động giống như meme coin và rất khó để phân tích, cũng chính vì vậy nên các token này mới có thể tăng giá một cách mạnh mẽ như vậy. Rất nhiều nhà đầu tư đã bỏ lỡ sóng tăng của các token này, và việc được list lên Binance không những 1 mà hẳn 3 token mang chuẩn BRC-20 hứa hẹn đây sẽ là một Trend đáng để theo dõi cho các năm tới. Đối với những Case Study như thế này thì ngoài kiến thức thì chúng ta cũng cần trải nghiệm và kinh nghiệm thì mới có thể nhậm ra tiềm năng của chúng, đa phần những người đón được sóng BRC 20 là những OG trong thị trường.

Các Layer 2 của Bitcoin cũng đang được xây dựng trong âm thầm nhằm cung cấp các giải pháp mở rộng và hỗ trợ Smart Contract cho các DApp. Một vài cái tên nổi bật có thể kể đến như Stacks, Babylon, Rootstock. 

Hiện tại chúng ta vẫn chưa thấy được một xu hướng hay sự quan tâm rõ ràng nào đối với các Layer 2 của Bitcoin so với Layer 2 của Ethereum. Nhưng cơ hội thường không rõ ràng, và với sự phát triển của BRC 20, Ordinals sẽ là một chất xúc tác rất mạnh mẽ cho các Layer 2 trên Bitcoin có đất diễn. Đội ngũ của Hak Research sẽ liên tục cập nhật những thông tin mới nhất về đám Layer 2 này và các DApp được xây trên chúng đến cho cộng đồng.

Ếch Xanh PEPE Và Meme Season

Pepe là một đồng meme coin được xây dựng trên mạng lưới Ethereum và được lấy cảm hứng từ chú ếch xanh đã quá nổi tiếng trên Internet. Pepe chính thức được ra mắt cộng đồng vào ngày 16/4/2023.

Slogan của Pepe được viết trên trang web của mình là:" Những chú chó đã có những ngày của nó (ý nói thời đại của Doge, Shiba), đã đến lúc Pepe lên nắm quyền". Ngoài trên website dự án còn viết:"Pepe là một đồng meme coin không có giá trị nội tại hoặc kì vọng về lợi nhuận".

Không chỉ vì tính "meme" của chú ếch xanh mà còn vì những slogan rất thật mà thô đã giúp cho đồng meme coin này đạt vốn hóa một tỉ đô và list nhiều sàn lớn sau chưa đầy 1 tháng ra mắt. Với sự ủng hộ từ cộng đồng đồng meme này đã tạo ra cơn sốt vào thời điểm bấy giờ với mức trưởng hơn 5.000.000% và đã giúp rất nhiều nhà đầu tư đổi đời chỉ sau vài tuần ngắn ngủi. 

Sau sự thành công của Pepe, mọi người đều đem tiền của mình đi tìm những đồng meme coin khác với hi vọng tìm được Pepe thứ 2, việc này thúc đẩy tạo ra Meme Season vào tháng 5/2023. Lúc này trên thị trường ở bất cứ đâu chúng ta đều có thể thấy được các KOL shill những đồng meme coin và đưa ra những giả thuyết để củng cố đó sẽ làm Pepe thứ 2.

Thị trường Meme Coin nóng lên khi đón nhận một dòng tiền rất lớn, các đội nhóm scam cũng mọc lên rất nhiều, nhưng cũng có những đồng meme đạt được những thành tự nhất định.

Bob là một con bot trên Twitter được kết hợp với OpenAI để trả lời những câu hỏi của người dùng một cách chính xác. Elon Musk cũng là một người sử dụng Bob và ông tỉ phú này cũng đã Tweet về Bob

Sau khi được Elon Musk tweet, tài khoản Twitter của Bob đã nhanh chóng cán mốc 200.000 Follower chỉ trong vài ngày và giá token BOB cũng đã tăng hơn 1000%. Với sự phổ biến của trend Meme Coin lúc bất giờ và sự hậu thuẫn từ Elon Musk, cộng đồng mong rằng BOB sẽ trở thành meme coin tỉ đô sau sự thành công của Pepe.

Tuy nhiên vào ngày 17/6/2023, Elon lên tiếng trên trang cá nhân của mình nói rằng Explain this Bob (Twitter của dự án) là một trờ lừa đảo, khiên cho đồng meme coin này giảm 50% trong vòng một ngày.

Hiện tại Bob đã có Twitter mới, và cũng chứng kiến sự tăng trường gần đây. Mặc dù vậy để có thể biến mình trở thành một Pepe thứ 2 là rất khó khi cả Elon Musk và cộng đồng đã mất dần hứng thú với đồng coin này.

Ngoài Bob, trong Meme Coin Season lần này ta còn thấy được sự tăng trưởng ở cả LADYS, BITCOIN và rất nhiều Meme Coin khác x vài chục lần chỉ trong vài ngày ngắn ngủi.

Trong giai đoạn cuối năm 2023 chúng ta lại một lần nữa thấy được sự điên rồ của các Meme Coin. Lần này cái tên lấy được Spotlight của thị trường là Bonk một meme coin trong hệ Solana. Được giới thiệu vào cuối tháng 12 năm 2022, nhưng Bonk chỉ thật sự bùng nổ trong giai đoạn cuối năm 2023 khi Solana bật tăng hơn 12 lần và liên tục là cá Airdrop khủng đến từ các dự án trong hệ đã kèo được một nguồn tiền rất lớn vào hệ Solana. 

Bonk cũng đã ghi nhận được mức tăng hơn 16.000% và được niêm yết lên Binance. Token Bonk còn được dùng để Airdrop cho những chủ nhân của điện thoại SAGA (điện thoại do Solana phát triển).

Bên canh Bonk thì bên hệ sinh thái của Avalanche cũng có COQ với mức tăng hơn 1600% trong chưa đầy 20 ngày ra mắt. 

Qủa thật năm 2023 là một năm rất đáng nhớ với các "meme thủ" khi mà rất nhiều Meme Coin chất lượng được sản sinh ra và mang đến cơ hội thay đổi vị thế rất lớn. Đây cũng là khoảng thời gian mà chúng ta nên nhìn lại để rút ra những bài học vì có thể 2024 và 2025 chúng ta sẽ chứng kiến rất nhiều Meme Coin khác được ra đời với mức tăng trưởng điên rồ. Yếu tố cộng đồng có lẽ là yếu tố quan trọng nhất với các đồng meme coin.

Friend Tech Mở Ra Mô Hình Mới Cho SocialFI

Friend.tech là một ứng dụng mạng xã hội phi tập trung được xây dựng trên Layer 2 Base và sử dụng cơ sở dữ liệu người dùng được lấy từ X (Twitter). Vì vậy một người dùng mới khi tham gia Friend.tech sẽ không cần phải thiết lập lại toàn bộ thông tin từ đầu.

Nhờ việc sử dụng một cơ chế mới lạ cùng với đó lôi kéo được nhiều người nổi tiếng tham gia sử dụng sản phẩm của mình mà Friend.tech đã nhanh chóng đạt được một cột mốc người dùng lên tới hàng trăm ngàn người. Cùng với đó là việc đã có hàng chục ngàn ETH được chuyển vào nền tảng cũng như khối lượng giao dịch hàng ngày có lúc vượt cả NFT.

Đi theo mô hình khá giống với Only Fans, khi chỉ những người sở hữu Key (giống việc đăng kí Membership) của KOL mới được nói chuyện với họ trong private chat. Việc sở hữu Key mới được nói chuyện khiến cho cơn sóng đầu cơ Key được nổ ra, khi các các Key của các KOL hàng đầu liên tục được mua đi bán lại. Người dùng thì mong muốn sở hữu Key của những KOL xịn để nhằm có được nhưng tin alpha, nhà đầu cơ thì liên tục săn Key để bán lại cho người khác.

Nếu không cẩn thận mọi người sẽ rất dễ đu đỉnh Key. Nó giống như câu chuyện mọi người chuyền hòn than nóng hỏi cho nhau và người cuối cùng cầm sẽ là người chịu thiệt thòi nhất. 

Bên cạnh cơn sốt đầu cơ Key, người dùng còn đổ qua để nhằm săn Airdrop từ dự án khi dự án công bố được Pradigm đầu tư vào vòng Seed.

Với sự đổi mới trong cơ chế, khác với các dự án SocialFI khác đi theo hướng "Open" khi mọi người có thể nhìn thấy bài đăng của đối phương và tương tác thì FriendTech lại chọn hướng nó "Close" hơn để tiếp cận thị trường. Cùng với mô hình có tính Ponzi và câu chuyện về Airdrop đá giúp cho nền tảng thu hút được một lượng lớn người chơi và kéo theo dòng tiền chảy qua hệ sinh thái của Base.

Mô hình của FriendTech cũng đã tạo ra cơ sốt khi xuất những bản Fork trên các hệ sinh thái khác như Tomo trên Linea, PostTech trên Arbitrum, Star Arena trên hệ sinh thái Avalanche. Nhưng bản Fork này đều làm gia tăng số lượng giao dịch được tạo ra trên các hệ sinh thái trong một thời gian nhất định, sau một thời gian thì mọi thứ đều nguội dần.

Tuy thời gian đầu thành công là vậy, nhưng ở thời điểm hiện tại FriendTech đang dần chìm vào quên lãng khi còn rất ít người sử dụng mặc dù dự án đã có nhiều cải tiền trong thời gian gần đây.

Đây cũng là tình trạng chung đối với các dự án làm về SocialFI hiện tại. CyberConnet với sản phẩm Link3 của mình cũng từng chứng kiến rất nhiều những thông số tích cực về lượng người dùng, số người tham gia sử dụng hàng ngày tuy nhiên khi Airdrop được diễn ra hoàn tất thì người dùng lập tức rời bỏ dự án. 

Lens Protocol với mạng xã hội Hey và hệ sinh thái của mình cũng đang hoàn thiện dần cơ sở hạ tầng. Đã có thời điểm để tham gia vào Hey người dùng cần bỏ ra chi phí từ $250-$300 để mua NFT profile. Mức giá đó được thổi lên cũng chỉ vì người dùng tin rằng việc trải nghiệm sẽ có Airdrop chứ không phải bắt nguồn từ nhu cầu thật của người dùng.

Gần đây nhất chúng ta có Fascaster với mạng xã hội Warpcast, nhưng việc có người dùng trên các nền tảng này cùng chỉ bắt nguồn từ việc trải nghiệm để nhận Airdrop. Đây không phải là một nước đi tốt về dài hạn khi Airdrop diễn ra thì lượng người dùng trên các nền tảng này sẽ giảm đi trông thấy.

Việc vừa phải nâng cấp sản phẩm vừa phải cạnh tranh với các mạng xã hội đã quá thành công ở Web 2 thực sự là một bài toán nan giải. Đây vẫn sẽ là một chặng đường dài cho các dự án, Friendtech đã đi đầu với mô hình khác biệt và đã có những thành công nhất định.

Trong tương lai hãy cùng chờ xem các dự án sẽ làm gì tiếp theo để có thể kéo người dùng về nền tảng của mình khi họ không chỉ cạnh tranh với các đối thủ ở Web 3 mà là còn một tệp khách hàng rất lớn đang rất trung thành với Facebook, Instagram, Twitter. Cập nhật mới nhất về SocialFi mọi người có thể đọc thêm tại đây.      

Xu Hướng Inscriptions Bùng Nổ Khắp Các BlockChain

Vào khoảng tháng 4/2023 thị trường đã chứng kiến sự tăng trưởng của các token BRC-20 và Ordinals NFT trên mạng lưới Bitcoin thêm vào đó việc Binance niêm yết các đồng coin như ORDI, SATS, RATS vào nửa cuối năm 2023 đã làm nóng lại xu hướng Inscriptions. Với sự thành công của những token trên đã làm cho xu hướng tạo ra các chuẩn token mới bằng việc đưa nội dung vào các dữ liệu giao dịch (Inscriptions). Và xu hướng này đã di chuyển sang các mạng lưới khác. 

POLS Inscriptions trên Polygon

Các mạng lưới có phí gas rẻ được người dùng ưu tiên. Polygon với Pols Inscriptions với chuẩn token mới đó là PRC-20. POLS là token Inscription đầu tiên trên Blockchain Polygon, dù không mang đến mục đích gì nhưng nó đã tạo ra sự fomo lớn khi đẩy phí gas và số lượng giao dịch Polygon đạt mức cao kỷ lục gần 16,45 triệu vào ngày 16/11. 

Hơn 133,000 người dùng đã tạo ra 109 triệu Inscriptios trên mạng lưới Polygon - cao nhất trong tất cả các EVM chain.

SOLS và Lamp Inscriptions trên Solana

Với chi phí rẻ có tiếng, Solana cũng không đứng ngoài cuộc chơi khi SOLS là Inscription đầu tiên được tạo ra với chuẩn SLP-20 với tổng cung là 21.000. Theo dữ liệu từ Magic Eden tính đến ngày 28/11/2023 thì SOLS đứng đầu trong danh sách giao dịch với giá sàn gần 6.3 Sol (trong khi giá mint là 0.1 Sol), tổng khối lượng giao dịch là 114.000 SOL và hơn 2.900 địa chỉ nắm giữ.

Tương tự như Satoshi - đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin thì đơn vị nhỏ nhất của Solana là Lamport cũng là một dự án Inscription phổ biến khác trên Solana

Các Layer 2 của Ethereum cũng đón nhận xu hướng

Arbitrum

Vào ngày 16/12/2023, Arbitrum One Sequencer đã gặp gián đoạn và ngừng hoạt động hơn 1 tiếng do số lượng giao dịch trên mạng lưới Arbitrum tăng đột biến hơn 4.3M Transactions và đạt lục về số lượng giao dịch trong một ngày. Nguyên nhân đằng sau dẫn đến sự gia tăng đột biến này là sự gia tăng liên tục của các Inscriptions trên Arbitrum và đội ngũ Arbitrum đang phải cố gắng khắc phục vấn đề này và cuối cùng mạng lưới đã hoạt động ổn định trở lại.

zkSync

Tối ngày 16/12/2023, theo zkSync Developer thì Inscriptions đã bắt đầu đổ bộ vào mạng lưới zkSync tạm thời đã làm cho mạng lưới trở nên tắc nghẽn, đắt đỏ, nhiều giao dịch của người dùng không được phê duyệt và thông qua.

Nhiều nền tảng khác cũng gia nhập cuộc chơi

Mạng lưới của Fantom cũng ghi nhận 26 triệu Inscriptions từ 29,000 người dùng. BNB chain, Celo, Aptos, ETH, Tron và ADA cũng chứng kiến sự bùng nổ về Inscriptions. Làn sóng này không chỉ mang lại sự tăng trưởng đột biến về số lượng giao dịch trên các Blockchain mà còn khiến các Miner kiếm được rất nhiều tiền từ hoạt động này.

Xu hướng Inscriptions này khiến mọi người mua token native của các dự án để thực hiện các thao tác trả phí gas. Các câu chuyện như mint free và có thể bán với giá gấp vài chục lần thậm chí hàng trăm là những chất xúc tác chính để người dùng đổ xô tham gia vào xu hướng này. 

Xu hướng này vẫn chỉ là khởi đầu và còn rất nhiều dư địa để phát triển, khi mà nó đã quá thành công trên mạng lưới Bitcoin. Sẽ có một lúc nào đó dòng tiền sẽ quay trở lại với Inscriptions như cái cách những đồng meme coin bay trong meme season.

Unibot Kéo Sự Chú Ý Đến Các Dự Án Chung Ngách

Vào giai đoạn tháng 6/2023, rất nhiều bot Telegram được cộng đồng nhắc đến nhờ việc những con bot có thể giúp người dùng thực hiện các tác vụ một cách tự động, chính xác. 

Unibot nổi lên như một hiện tượng khi có thể giúp nhà đầu tư tự động Swap, Bridge, Lending, Borrowing. Người dùng chỉ cần ủy quyền ví và liên kết với Unibot, sau đó đặt lệnh kèm các thông số cần thiết, tự động Unibot sẽ triển khai. Đây được xem là một cách rất hiệu quả nếu người dùng muốn mua những NFT, token với sự cạnh tranh cao. 

Với sự hữu ích của mình, gía token Unibot cũng đã đạt ATH ở mức $200 với tỉ xuất lợi nhuận là 2300% trong 5 tháng. Với sự tăng giá này thì các nhà đầu tư cũng bắt đầu đi tìm những dự án phát triển những con bot như vậy để tìm ra cơ hội đầu tư cho bản thân. 

Lần lượt là Lootbot với mức tăng trường 600% khi được hiệu ứng từ Unibot. Collab.land cũng là một dự án rất quen thuộc được các dự án sử dụng để xác thực người dùng của mình có đang nắm giữ một token hay NFT nhất định hay không, tuy nhiên giá của token COLLAB lại không tăng nhiều, thậm chỉ còn giảm sâu so với sự phổ biến trong sản phẩm của mình.

Khó có thể nói các dự án làm về bot có thể tạo ra một con sốt hay Narrative riêng cho sản phẩm của mình. Tuy nhiên với việc được sử dụng rất rộng rãi, đặc biệt khi uptrend đến người dùng lại có nhu cầu sài bot để camp NFT nhiều hơn thì nhu cầu về sản phẩm sẽ tăng, có thể dự án sẽ có nhiều doanh thu hơn từ đó nó là động lực tăng giá cho token của từng dự án và kéo cả ngách sản phẩm đi lên.

Depin Cơ Sở Hạ Tầng Phi Tập Trung

2023 còn giới thiệu với các nhà đầu tư một khái niệm đã xuất hiện từ lâu nhưng đến thời điểm hiện tại nó mới được thảo luận nhiều hơn đó là Depin - Decentralized Physical Infrastructure Networks. Depin nói đến việc áp dụng công nghệ Blockchain vào để xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng vật lý, mạng, theo hướng trustless, không cần cấp phép. 

Depin được phát triển nhằm giải quyết các vấn đề như:

• Quản lí dữ liệu kém
• Khả năng kiểm soát và hiện thị dữ liệu chưa hiệu quả

Depin cho phép các cá nhân trên toàn câu cùng nhau xây dựng, nâng cao tính phi tập trung, mà không cần dựa vào một thực thể duy nhất.

Render Network là một nền tảng cho phép người dùng đóng góp nguồn lực từ GPU để giúp các dự án render đồ hoạc và các tụ vụ liên quan đến hình ảnh 3D. Khi đăng ký đóng góp các GPU người dùng sẽ trở thành các Node Operator và phần thưởng cho họ là Render token: RNDR khi render hình ảnh chi khách hàng (Creator). Kể từ cuối tháng 12/2022 giá của token RNDR đã chứng kiến mức tăng trưởng hơn 12.000%.

Động lực tăng giá này còn bắt nguồn từi việc RNDR công bố Partner với 2 ông lớn đó là Apple và Nvidia. Việc làm về mạng lưới GPU cộng với được sự hẫu thuẫn từ những cái tên rất hot tại thị trường truyền thống đã giúp giá RNDR có mức tăng vượt trội. Render cũng đã chính thức di chuyển từ Ethereum sang Solana để tận dụng chi phí rẻ và tốc độ nhanh hơn.

Bên cạnh RNDR chúng ta cũng nên để ý đến Filecoin (FIL) một đồng coin mà đã được phát triển từ rất lâu. Filecoin là một mạng lưới lưu trữ dữ liệu phi tập trung, trong mạng lưới của Filecoin người dùng trả tiền để lưu trữ dữ liệu của họ trên các máy tính - các máy tính này được đóng góp bởi người dùng dư tài nguyên và họ dùng để cho thuê không gian lưu trữ.

Bắt nguồn từ việc hiện nay trên thế giới thì Amazon và Google là 2 nơi cung cấp giải pháp lưu trữ hàng đầu, tuy nhiên việc dữ liệu bị tập trung quá mức vào 1 nơi thì sẽ luôn là nơi nguy hiểm nếu chúng bị tấn công và trong quá khứ chúng ta đã chứng kiến những sự kiện rò rĩ dữ liệu người dùng gây ảnh hưởng đến rất nhiều người. Filecoin được thành lập ra và giải quyền vấn đề này tuy nhiên có vẻ như những gì mà Filecoin làm và phát triển không được chú ý nhiều trong quá khứ. 

Helium cũng là một dự án mọi người nên theo dõi. Đây là một dự án làm về công nghệ IOT (Internet of thing) và mạng 5G mới đây cũng đã di chuyển sang mạng Solana để tận dúng phí rẻ và nhanh. Gía token của dự án là HNT cũng chứng kiến mức tăng trưởng gần 500% trong giai đoạn nửa cuối năm 2023.

Cho đến năm nay khi mà mọi người nói đến tính phi tập trung nhiều hơn, AI cũng dựa trên blockchain, SocialFI cũng đề cao tính tự chủ thông tin của người dùng thì có lẽ Depin sẽ là một Narratives mà chúng ta cần chú ý khi nó có thể được kể xung quanh các Narratives trên.

Real World Assets Cây Cầu Kết Nối Hai Thị Trường

Real World Assest cũng là một Narratives được nói rất nhiều trong năm 2023, tuy nhiên giá của những đồng coin làm trong mảng này thì lại không tích cực như cái cách nó được thảo luận. Sở hữu trong mình tìm năng tăng trưởng khi được cho là tiếp cận thị trường tài chính truyền thống với vốn hóa tới hàng trăm tỉ đô nhưng các giao thức làm về RWA hiện tại vẫn chưa khai thác triệt để.

Có thể là do tính pháp lý chưa thực sự rõ ràng, thêm vào đó là có những giao thức đã dính nợ xấu khi không thể đòi lại được khoản vay như Goldfinch và Maple gây thiệt hại cho người dùng khiến niềm tin của nhà đầu tư đối với lĩnh vực này càng bị nghi ngờ hơn. 

Spot Bitcoin ETF tới đây có thể sẽ là một bước tiến gần hơn trong việc tiếp cận thị trường tài chính khổng lồ, khi tính pháp lý được đảm bảo, nhà đầu tư mới có thể yên tâm gửi tiền của mình vào để đầu tư.

Nếu bạn biết rằng thị trường Bất Động Sản lên đến $330B, Trái phiếu lên đến $300B, Tiền mặt $12B, Equities $115B thì bạn có thể thấy rằng tiềm năng để khai thác RWA còn rất rất nhiều. Trong bối cảnh, ngay cả những ông lớn trong thị trường TradFi như JP Morgan, Goman Sach,... đều đã có những kế hoạch và sản phẩm rõ ràng trong việc token hóa các tài sản ngoài đời thực thì rõ ràng đây là một tín hiệu cực kì tốt cho RWA trong trung và dài hạn.

Tuy nhiên, việc Token hóa tài sản chắc chắn sẽ gặp những vấn đề liên quan đến pháp lý thì chỉ cần khung pháp lý đầy đủ và toàn diện hơn trong tương lai thì chắc chắn RWA sẽ bùng nổ thậm chí còn hơn rất nhiều so với những gì DeFi từng làm được.

Sự Trở Lại Của Một Huyền Thoại Gọi Tên Solana

Bất kì ai tham gia đầu tư vào chu kỳ 2021 thì cũng đã không lạ gì với một thế lực giai đoạn bấy giờ đó là Solana. Bên cạnh hệ sinh thái vô cùng đa dạng và phát triển mạnh mẽ thì với việc token SOL tăng từ $0.5 lên đến đỉnh $250 cũng đã khiên bao nhiêu con người xuýt xoa về "công nghệ" đỉnh cao lúc đó của Solana.

Tuy vậy trong năm 2022 Token SOL đã chia không phanh, đỉnh điểm đó là sự sụp đổ của FTX và Alamenda Research khiến cho cộng đồng đầu tư Crypto mất dần niềm tin vào token SOL, họ nghĩ rằng SOL đã mất đi một người lãnh đạo tài năng như Sam xoăn. Gía SOL tụt về mức $10 cùng với BTC thiết lập đáy ở mốc $15.000 làm cho mọi người dần lãng quên SOL và chỉ tập trung về những đồng coin mới như OP, ARB, APTOS. 

Mạng Solana cũng đã chứng kiến hơn 5 lần mạng lưới ngưng hoạt động, nguyên nhân được cho là cơ sở hạ tầng của Solana chưa đủ mạnh để chống chịu với việc bot spam (phí rẻ nên việc spam xảy ra thường xuyên) các giao dịch gây ra quá tải. Chỉ với những lí do trên thôi đã khiến một đồng coin làm mất hết niềm tin từ phía nhà đầu tư hay thậm chí những người từng Bullish nhất về Solana.

Trước tình cảnh đó, đội ngũ của Solana Foudation đã đèo lái con thuyền Solana bằng những cách sau:

• Vẫn tiếp tục xây dựng, tổ chức các Hakathon Hyperdirve nhằm thu hút các Developer tài năng trên khắp thế giới. Solana tích cực tổ chức các sự kiện Offline như Hacker House, Break Point 2023 nhằm tạo ra một nơi để các developer có thể giao lưu với nhau, trả lời các câu hỏi từ phía cộng động.
• Các giải pháp kĩ thuật được đưa ra nhằm cải thiện hiệu suất mạng lưới như Quic, Staked-Weighted QoS, Fee Market nhằm nâng cao tính ổn định cho mạng lưới.
• Đặc biệt là những thông tin tích cực từ Break Point 2023 được tổ chức tại Hà Lan với hơn 300 buổi nói chuyện. Solana công bố hợp tác với Google Cloud, giờ đây toàn bộ dữ liệu trên Solana sẽ được tích hợp với dịch vụ BigQuery. Solana còn công bố trở thành đối tác của AWS (Amazon Web Service), Solana là blockchain thứ 2 làm được việc này sau Ethereum. Bản cập nhật Firedancer hứa hẹn mang lại sự mở rộng, tính ổn định hiệu quả hơn trên mạng lưới Solana. Ngoài ra còn có bản cập nhật Gameshift hỗ trợ cho các dự án xây Web3 game trên hệ sinh thái - Đây được coi là sự tham vọng của Solana khi tiến vào ngành công nghiệp đang rất hot hiện tại. 

Bên cạnh những thay đổi rất tích cực cả về mặt kĩ thuật lẫn truyền thông từ chính "chủ nhà" Solana thì sự hồi sinh mạnh mẽ của Solana còn có những đóng góp không nhỏ từ các dự án bên trong hệ sinh thái.  

Pyth Network là một dự án làm về Oracle thế hệ mới được xây dựng và phát triển trên Solana với vòng định giá gần nhất lên tới $2.5B và cạnh tranh trực tiếp với Chainlink đã Airdrop cho những người dùng sớm của dự án. Với 255M token PYTH được dành cho người dùng. 

Bên cạnh Pyth thì Jupiter là một Dex Aggregator cực kì lâu đời và nổi tiếng trên Solana cũng đã công bố Airdrop token JUP cho các mốc giao dịch khác nhau trên nền tảng như $1000, trên $10.000, $100.000 và trêm $1M. 

Từ những sự kiện Aidrop đã vô tình kéo người dùng qua hệ sinh thái của Solana để săn Airdrop từ các dự án chưa có token. Các dự án hưởng lợi như Jito là một nền Liqui Staking đã chứng kiến TVL sự tăng trường 423% trong vòng 1 tháng, Marginfi một dự án thuộc mảng Lending đã có sự tăng trưởng TVL gần 300%. Volume trên các DEX như Orca hay Raydium cũng chứng kiến sự tăng trưởng. Gía của các token trong hệ sinh thái như Orca, Solend, Raydium, Marinade cũng bay theo một cách mạnh mẽ và lần lượt.

Meme coin trên Solana là Bonk cũng là một yếu tố hút dòng tiền từ các hệ sinh thái khác qua để tìm kiếm cơ hội đầu tư bên cạnh câu chuyện săn Airdrop.

Các bộ NFT trên Solana như Mad Labs, Tensorian, Quekz, Parcl thi nhau tăng giá và khiến cho NFT trên Solana bình thường đã sôi động thì nay còn sôi động hơn.         

Và việc hồi sinh không thể gọi là hồi sinh khi giá không tăng. Token SOL đã tăng hơn 10 lần kể từ đầu năm, đây quả thực là một mức lợi nhuận cực kì lớn đối với một đồng coin nền tảng vốn hơn lớn như SOL trong bối cảnh hiện tại. Mức tăng trưởng này gần như out performance hoàn toàn so với các đồng coin làm chung mảng.

Tất cả những yếu tố trên đã tạo nên một màn comeback đẹp như tranh cho hệ sinh thái SOL, tất nhiên xây dựng vẫn là cốt lõi của sự thành công này, bất chấp những khó khăn của thị trường và chính trong nội bộ của dự án. Chúng ta có thể nói Solana thực sự là một Real Builder trong mùa đông Crypto, qua sự tăng trưởng gây bao nhiêu tiếc nuối cho các nhà đầu tư thì bài học của chúng ta là để ý những hệ sinh thái tích cực hoạt động trong mùa downtrend vừa rồi để không bỏ lỡ những cơ hội như Solana. Avalanche, Near, Cosmos có thể là những cái tên tiếp theo chăng?

LSDFi Bùng Nổ Sau Cập Nhật Shanghai

Bản nâng cấp Shanghai của Ethereum diễn ra thành công vào tháng 4/2023 đã loại bỏ những lo ngại của các ETH staker liên quan đến việc rút ETH của họ ra khỏi mạng lưới. Cùng với đó, người dùng của những giao thức LSD như Lido, Rocket Pool, hiện tại, đã có thể dễ dàng Redeem các LST ra ETH với tỉ lệ 1:1, thay vì, phải chịu lỗ khi giao dịch trên các Dex như trước đây. 

LSDfi là ngách mới  bao gồm các dự án DeFi được xây dựng trên giao thức Liquid Staking Derivative (LSD) nhằm mục đích mang đến những ứng dụng mới cho các Liquid Staking Tokens (LST) như stETH, rETH, frxETH...Lúc này trên thị trường nổ ra rất nhiều các dự án xoay quanh các LST nhằm tối đa khả sử dụng vốn cho người dùng. 

Pendle mở khóa tính năng giao dịch Yield

Pendle giới thiệu một khái niệm mới, thị trường ngách mới trong DeFi đó chính là DeFi Yield - Trading Protocol, là nơi người dùng có thể tạo ra các chiến lược để kiếm lợi nhuận từ chính những lợi nhuận của mình trong tương lai.

Pendle cho phép người dùng triển khai nhiều chiến lược giao dịch khác nhau. Khi gửi tài sản vào Pendle, tài sản cơ bản này sẽ được thể hiện thông qua Principle Token (PT) còn lợi nhuận của nó sẽ thể hiện qua Yield Token (YT). Vì tiền gốc và lợi nhuận được tách biệt, nên người dùng có thể linh hoạt hơn trong việc quản lý tài sản của mình.

Một số chiến lược bạn có thể thu lợi nhuận từ Pendle như: Long Yield, Long tài sản mua ở giá discount, cố định lợi nhuận nhận về trong tương lai, hoặc kết hợp các chiến lược lại với nhau. Mọi người cũng có thể tham khảo những chiến lược để tối ưu lợi nhuận với Pendle tại đây.

Các nền tảng CDP cho phép mint Stablecoin bằng việc thế chấp các LST

Tối ưu thanh khoản và lợi nhuận cho LST hay đơn giản là mô hình mint stablecoin với tài sản thế chấp là LST - đây là một trong những mô hình đang được nhiều dự án LSDfi tập trung cũng như có sự tăng trưởng mạnh nhất thời gian qua. Xuất phát từ nhu cầu thực tế của người dùng DeFi luôn muốn tối ưu lợi nhuận từ tài sản mà mình nắm giữ, một số giao thức LSDfi đã tận dụng khá tốt tâm lý này để bùng nổ thời gian qua. 

Nổi bật nhất trong mảng này chúng ta có Lybra hay mới đây là Prisma Finance với lượng TVL đạt mức hơn $400M sau 3 tháng mainet.

Lybra là nền tảng học theo mô hình CDP tương tự MakerDAO với sản phẩm yield-bearing stablecoin eUSD. Cơ chế của Lybra tương đối đơn giản, LST holder có thể deposit tokens (hiện tại là stETH) mint eUSD. Nắm giữ eUSD người dùng sẽ được trả lợi nhuận (>7%) giống như gửi tiền ngân hàng. Nguồn lợi nhuận này đến từ chính lãi của ETH staking được convert sang eUSD. Lybra hiện tại đang giữ vị trí Top 1 với hơn 80% thị phần stablecoin và hứa hẹn sẽ tiếp tục bùng nổ bằng phiên bản Lybra V2 mainnet trong thời gian tới.

Prisma Finance là một giao thức cho vay phi tập trung cho phép người dùng mint ra stablecoin mkUSD được thế chấp hoàn toàn bằng các Liquid Staking Tokens (LST). mkUSD có thể được dùng để cung cấp thanh khoản trên Curve Finance hoặc Convex Finance để có thể nhận về phí giao dịch, CRV, CVX và PRISMA bên cạnh lợi nhuận từ việc stake ETH. 

Eigenlayer và hệ sinh thái xung quanh Restaking

EigenLayer là một dự án Layer 1 cho thuê Validator. Nó cho phép các Validator của Ethereum và Validator mới tham gia vào mạng lưới. Mạng lưới chấp nhận tài sản là ETH hoặc LST làm cổ phần ủy quyền cho các Validator trong mạng lưới để nâng cao bảo mật. 

EigenLayer là dự án đầu tiên phát minh ra cơ chế ReStaking để tăng bảo mật cho mạng lưới. Sàn phẩm này đang được nhiều nền tảng bắt đầu sử dụng. EigenLayer cũng đang là nơi cung cấp lớp DA để lưu trữ dữ liệu giao dịch cho các Layer 2 lớn. Bằng cách này, EigenLayer tạo ra thâm nhiều lợi nhuận cho những người ủy quyền cổ phần LST. Tức là người gửi nhận được Staking Reward từ Ethereum và Staking Reward từ EigenLayer. 

Eigen Layer nhận được sử ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng khi mà dự án này mở số lượng deposit có hạn đã làm mạng lưới Ethereum trở nên đắt đỏ với phí gas tăng vọt. Ngay sau khi mở TVL của dự án đã tăng từ $80M lên mức $250M. Và hiện tại con số TVL được khóa lại đã lên tới $1.06B - việc này cũng chứng minh được độ hot của sản phẩm này là như thế nào, nó còn được cộng hưởng từ hint Airdrop khiến cho bất cứ ai cũng muốn có cho mình 1 vị trí thật đẹp trong các pool của giao thức.

Với việc không đưa lại cho người dùng một token đại diện cho số ETH gửi vào thì đã có nhiều giao thức ăn theo rất nhanh bằng việc người dùng thay vì gửi trực tiếp ETH hay LST vào Eigen thì có thể gửi vào các giao thức đó, họ sẽ trả lại 1 token đại diện để người dùng có thể tiếp tục tham gia DeFi. Qủa là một bức tranh Ponzi không lồ, khi chúng sụp đổ thì hậu quả để lại cũng không biết nó sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thị trường nữa. Với các dự án xây xung quanh Eigen này thì đã nổ ra một cuộc chiến mới đó là LRTFi (Liquid Restaking Token). Một vài dự án đang xây dưng xung quanh EigenLayer có thể kể đến như:

Renzo Protocol là nền tảng Liquid Restaking Token được xây dựng trên EigenLayer, Renzo giúp đơn giản hóa các thao tác cho người dùng có nhu cầu Restaking trên EigenLayer. Khi người dùng thực hiện việc restaking trực tiếp trên EigenLayer thị họ sẽ không nhận về một loại LRT nào để tiếp tục tham gia DeFi. Nhưng khi làm việc này thông qua Renzo thì người dùng sẽ nhận lại được ezETH để tối ưu khả năng sử dụng vốn của mình.

Để giải quyết những vấn đề của ReStaking như cạnh tranh phí gas hay bị kẹt thành khoản trên EigenLayer thì Kelp DAO đã ra đời và mang đến một thuật ngữ hoàn toàn mới là Liquid ReStaking Token (LRT), cho phép mọi người mở khoá thanh khoản khi tham ReStaking một cách dễ dàng. Người dùng khi gửi LST của mình vào sẽ nhận về một LRT có tên là rsETH.

GameFi Trở Lại Với Chất Lượng AAA

GameFi trong năm 2023 đã chứng kiến sự thay đổi một cách ngoạn mục. Dường như đang được hồi sinh trong thời gian gần đây. Với sự xuất hiện của những cái tên mới như Big Time, Shrapnel, Pixel hay cả là sự quay trở lại của những cái tên cũ đã tạo nên danh tiếng trong mùa trước như Ronin Network, Illuvium, Immutable, Gala. Ngoài ra mảng GameFi luôn là mảng được nhiều Venture lớn trên thị trường chú ý đến và theo thống kê số tiền đầu tư cho các dự án GameFi chỉ đứng sau mảng Layer 1, Layer 2 trên thị trường. Tất cả đã tạo nên một bộ mặt hoàn toàn mới cho một lĩnh vực mà mọi người đã lãng quên nó từ rất lâu. 

Sự đổi mới GameFi về tokenomics, về nội dung trong game, đồ họa và cả đổi mới về cơ sở hạ tầng cộng thêm thị trường khởi sắc đã tạo điều kiện cho GameFi nhận được sự đón nhận từ người dùng một lần nữa. Có thể nói trend GameFi là một trong những trend thành công nhất trong chu kì trước khi đây là yếu tố chính hút một lượng lơn F0 vào thị trường, cảm ơn Axie Infinity đã là dự án tiên phong làm điều tuyệt vời này. Chính vì những kí ức tươi đẹp đó khi trở lại lần này với nhiều đổi mới hơn, chỉnh chu hơn đã khiến cho thị trường GameFI được hâm nóng trở lại.

Bigtime - Định nghĩa lại về Game Web3

Big Time là một trò chơi nhập vai trực tuyến nhiều người chơi (MMORPG) được xây dựng trên Blockchain Ethereum. Người chơi sẽ khám phá cuộc hành trình của mình qua thế giới mở với các cuộc chiến PvE trong ngục tối, nhận điểm kinh nghiệm, thu thập vật phẩm và tài nguyên quý hiếm dưới dạng NFT cũng như tùy chỉnh nhân vật của mình bằng cách trang bị độc đáo. 

Với cốt truyện có chiều sâu, hình ảnh đồ họa được đầu tư, mô hình kinh tế bề vững, cả gameplay nữa, Bigtime đã cho cộng động thấy Game web3 không chỉ có earn mà còn có cả tính "play" trong đó nữa. Đây cũng là ngòi nổ mở đầu cho làn sóng GameFi cuối năm 2023. 

Và khi mọi thứ được đầu tư chỉnh chu thì giá tăng nữa là đủ. Token BIGTIME của dự án đã chứng kiến mức tăng trưởng hơn 3700% với ATH là xấp xỉ 1U vào đầu tháng 12.

Shrapnel - Tựa game bắn súng FPS trên Avalanche

Shrapnel là một tựa game AAA FPS (bắn súng góc nhìn thứ nhất) được phát triển bởi Neon Machine Game Studio, đã huy động thành công 37.5M USD thông qua 3 vòng kêu gọi vốn.

Dù gặp phải một số dramma xoay quanh việc CEO của Shrapnel đã cố gắng sử dụng tiền công ty để trả nợ cá nhân. Tuy nhiên không thể phủ nhận rằng Shrapnel vẫn đang rất hot trên thị trường, giá token SHRAP đã chứng kiến mức tăng trưởng khủng khiếp từ 0.074 USD lên tận 0.43 USD vào đầu tháng 12. 

Pixels - Khi việc trúng "bất động sản" ảo lên ngôi

Pixels là một tựa game nhập vai nông trại với hàng loạt những nhiệm vụ được xây dựng và phát triển trên Ronin Network - một Blockchain được phát triển bởi Sky Mavis, công ty đứng sau trò chơi Axie Infinity, và được thiết kế để hỗ trợ các trò chơi và ứng dụng có quy mô lớn. Thế giới của Pixels có nhiều nét tương đồng với tựa game Avatar trong những giai đoạn 201x. 

Trong Pixels, người dùng cũng sẽ khởi đầu với việc trồng trọt trên chính mảnh vườn của mình. Từ đó, người dùng bắt đầu tham gia trải nghiệm thế giới Pixels với nhiều hoạt động đa dạng. Ngoài ra, trong Pixels cũng có sử dụng NFT trong một số trường hợp để gia tăng trải nghiệm chơi game của người dùng và cũng gắn nó với nền kinh tế trong game. 

Gía NFT Land của Pixel đã tăng từ mức trung bình 0.17ETH và hiện tại là 2.1 ETH. Những ai đã mua "bất động sản" này từ đầu thì đã có một khoản lợi nhuận tương đối nhiều.

Land này người dùng có thể dùng để trồng trọt trên chính mảnh đất của mình, hoặc cho người khác thuê và thu tiền. Để hiểu rõ cách chơi hơn mọi người có thể đọc qua bài viết tại đây.

Rõ ràng GameFi đã trở lại thực sự và đây chỉ là những làn sóng đầu tiên, rất nhiều tựa game vẫn còn đang trong giai đoạn xây dựng hứa hẹn một mùa GameFi cho năm 2024 và 2025 bùng nổ hơn cái cách nó đã từng diễn ra tại chu kì trước.

Nhận Định Cá Nhân Về Năm 2023

Năm 2023 thực sự là một năm mà có quá nhiều thay đổi, bước tiến cho các công nghệ nói riêng và toàn thị trường Crypto nói chung. Bất chấp nền kĩnh tế vĩ mô vẫn còn đang bị lớp mây mù của các tin tức như suy thoái toàn cầu, lãi suất và thái độ diều hâu của FED, toàn thị trường vẫn đi lên và có một năm mà giá của BTC hồi phục theo cái cách mà ít ai ngờ tới. Đặc biệt hơn khi nó xảy ra trong bối cảnh FTX và hàng loạt những công ty lớn sụp đổ, tưởng chừng như đã khiến thị trường chìm sâu vào khủng hoảng. 

Những xu hướng ngắn hạn và bùng nổ mạnh như Bot, Inscriptions, Meme coin khiến chúng ta bị sao nhãng và phân tâm khi ai ai cũng khoe lợi nhuận. Những xu hướng này thường không bền vững, lên rất nhanh thì xuống cũng rất nhanh. Mọi người đừng cố gắng đi tìm một Pepe thứ 2, Bonk. Tuy nhiên việc sử dụng một phần trăm nhỏ trong tổng vốn sẽ giúp mọi người hiểu hơn về chúng, về những gì thị trường đang diễn ra. Nếu may mắn ta có thể đổi đời, nếu "không may" ta có được những bài học và trải nghiệm.

2023 còn đem đến cho thị trường những ngành hoàn toàn mới như LSDFi, SocialFi, BRC 20, SocialFi và RWA vẫn còn đang ở trong giai đoạn rất sớm, mọi thứ vẫn đang được xây dựng, khi hội tụ đủ điều kiện đây sẽ là những Narrative đem lại sự FOMO khổng lồ cho các dự án. Với việc Update Decun sắp diễn ra cũng là một yếu tố thúc đẩy ngành LSDFi, Layer 2 khi phí giao dịch được giảm xuống đáng kể, rồi mọi thứ sẽ đâu vào đó, hệ sinh thái Ethereum sẽ trở lại một cách mạnh mẽ trong năm 2024.

BRC 20 mặc dù hoạt động như một Meme Coin tuy nhiên hệ sinh thái của Bitcoin đang chứng kiến sự phát triển âm thầm khi các Layer 2, dapp được phát triển nhằm xây dựng thêm Use Case cho Bitcoin Ordinals và BRC 20. Các thợ đào vẫn kiếm được lợi nhuận rất nhiều từ xu hướng này, đây là lợi ích của họ, của những OG, Whale trong thị trường vậy nên chúng ta sẽ tiếp tục được chứng kiến xu hướng này bùng nổ trong năm tiếp theo.

Các hệ sinh thái cũ đã từng rất thành công trong quá khứ như Solana, Avalanche cũng là những thế lực trong mùa Bull tiếp theo. Việc họ tồn tại qua được mùa đông và trở lại với nhiều tin tức tốt đã chứng minh được năng lực của đội ngũ dự án, kinh nghiệm trong chu kì trước cũng sẽ là một lợi thế của họ trong việc cạnh tranh với các hệ sinh thái mới . "Gừng càng già càng cay" trong trường hợp này thì không thể sai được.

AI sẽ được thổi phồng như Metaverse đã từng làm ở chu kì trước và với việc gần nhất khi Binance niêm yết 2 đồng coin đều có liên quan tới AI đã nhằm khằng định cho xu hướng này. GameFi sau một khoảng thười gian không được nhắc đến nay đã trở lại, được đầu tư chỉnh chu hơn kể cả trong game play và mô hình kinh tế hứa hẹn sẽ là một Narratives cực kì lớn trong chu kì tiếp theo, điều đó là chắc chắn.

Tổng Kết

Noel năm nay vẫn lạnh như năm trước nhưng thị trường đã khác, đã không còn sự im lặng và nỗi sợ mà thay vào đó là sự nóng lên của thị trường để chuẩn bị cho mùa Bullrun sắp tới. Người rời bỏ đã bắt đầu quay lại, F0 mới bắt đầu tìm hiểu. Thật tuyệt vời khi chúng ta đã cùng dắt tay nhau đi qua mùa đông lạnh lẽo để hưởng được những trái ngọt cho ngày hôm nay và sẽ tuyệt với hơn nữa nếu các bạn độc giả tiếp tục cùng HakResearch đi tiếp với thị trường cho những năm tiếp theo.

Những bài học trong năm 2023 sẽ là những hành trang là kinh nghiệm là trải nghiệm để chúng ta chuẩn bị cho những điều tốt đẹp phía trước. Crypto sẽ là cơ hội cho những ai nhìn ra và nhận ra được tiềm năng của nó như cái cách Internet bị hoài nghi vào những năm 199x. Crypto saved my life!!!