Nhìn Thấy Gì Trong Kế Hoạch Cải Thiện Ethereum Của Vitalik

Vào ngày 31/12 Vitalik Buterin nhà sáng lập của Ethereum đã đăng tải một bài viết trên Twitter cá nhân của mình nói về lộ trình phát triển của Ethereum trong năm 2024. Có thể nói đây là một bài viết mang rất nhiều ý nghĩa đối với cộng đồng Crypto, vì sự phát triển của Ethereum có ảnh hưởng rất lớn tới toàn bộ thị trường, đặc biệt là sự ảnh hưởng tới một Narratives rất lớn hiện tại đó là Layer 2.

Hôm nay hãy cùng mình đào sâu vào lộ trình cập nhật này để có thể có được những insight cần thiết cho quá trình đầu tư trong năm 2024 nhé!

Tổng Quan Về Lộ Trình Phát Triển

Về cơ bản các vấn đề về kĩ thuật trong road map của Ethereum không có quá nhiều sự thay đổi. Tuy nhiên, nhà sáng lập của Ethereum đã chỉ ra những việc quan trọng cần nâng cấp mà đội ngũ phát triển nên nhanh chóng triển khai.

• The Merge: Có một lớp đồng thuận cơ chế Proof-of-Stake phi tập trung mạnh mẽ, lý tưởng, đơn giản.
• The Surge: Tiến tới 100.000 giao dịch/giây trên các giải pháp Rollups.
• The Scourge: Làm giảm bớt sự phi tập trung xung quanh các giao thức Liquid Staking và bất cập liên quan đến MEV.
• The Verge: Mục tiêu là khiến việc xác thực các blocks một cách dễ dàng hơn.
• The Purge: Đơn giản hóa giao thức Ethereum.
• The Splurge: Cải thiện các nhiều vấn đề còn lại như EVM hay áp dụng công nghệ AA (Account Abstractions).

Những Điều Cần Chú Ý

Tổng quan về lộ trình phát triển là vậy, bây giờ hãy cùng mình đi sâu vào những yếu tố đáng chú ý được Vitalik đề cập trong bài viết.

Single slot finality (SSF)

Trong Thread của mình Vitalik có đề cập đến thuật ngữ SSF và ông cho rằng đây là con đường dễ nhất để giải quyết rất nhiều vấn đề được cho lo điểm yếu trong thiết kế của Ethereum PoS. Vậy Single Slot Finality là gì? 

Để hiểu được Single Slot Finality thì trước hết ta phải hiểu Finality là gì. Finality là một trạng thái trong blockchain, khi mà giao dịch hoàn toàn được ghi nhận, khi đạt được giao dịch đạt được trạng thái này thì việc Hacker tấn công bằng cách thay đổi dữ liệu trong quá khứ sẽ trở nên rất tốn kém từ đó giảm đi động lực cho các Hacker. Khi vào trạng thái Finality thì các cuộc tấn công vẫn diễn ra được tuy nhiên nó khó chứ không phải không thể. Vậy là mọi người đã hình dung ra dược finality là gì, còn single slot có ý nghĩa thế nào?

Đối với mạng lưới Ethereum thì một epoch sẽ có 32 slot, mỗi slot sẽ tương ứng với 1 block (trong 1 block sẽ bao gồm các giao dịch của người dùng). Thì ở thời điểm hiện tại để đạt một epoch (32 slot) đạt được trạng thái finality thì nó sẽ tốn một khoảng thời gian khá lâu, và khoảng thời gian này càng lâu thì sẽ càng tạo điều kiện cho các Hacker có thể tấn công và đảo ngược giao dịch lại. Vì thế Vitalik muốn triển khai SSF để giúp cho các giao dịch có thể đạt được trang thái finality nhanh hơn thay vì 32 slot như trước thì chỉ còn xuống 1 slot. 

Việc này giảm thời gian finality giúp cho mạng lưới trở nên an toàn hơn, và đây cũng là mục tiêu của rất nhiều các blockchain khác chứ không riêng gì Ethereum. Tuy nhiên để hiện thực hóa được tầm nhìn single slot finality này thì không dễ dàng để thực hiện được. 

Theo những gì Vitalik chia sẻ thì để thực hiện được tầm nhìn này thì cần một lượng chữ kí rất là lớn. Hiện tại mỗi slot trên mạng Ether chỉ yêu cầu 28.000 chữ kí nhưng nếu tiếp cận đến SSF thì số lượng chữ kí đó lên tới con số 1.790.000 chữ kí - đây là một khối lượng cực kì lớn và cần rất nhiều điều kiện về mặt kĩ thuật.

Trong khi đó chúng ta luôn biết được Ethereum là một mạng lưới cực kì phi tập trung với số lượng Validator lên tới 895.000. Khi chỉ cần 32 ETH là có thể trở thành Validator đồng nghĩa với việc số lượng Validator cũng nhiều lên. Thì với số lượng Validator nhiều như vậy thì tương ứng với lượng chữ kí nó cũng nhiều lên. 

Thì để giải quyết vấn đề này thì Vitalik mới đưa ra 3 đề xuất:

Đề xuất 1: Go all-in on decentralized staking pools.

Đó là nâng số ETH tối thiểu cần stake lên nhiều hơn để trở thành một Validator, cụ thể là từ 32 ETH lên thành 4096 ETH cho một Validator. Với điều kiện khó như này thì số lượng Validator được giảm lại thì số lượng chữ kí cần cho 1 slot được giảm xuống từ đó giúp mạng lưới dễ đạt được SSF hơn.

Vitalik cũng đưa ra hướng giải quyết cho những người không đủ 4096 ETH một giải pháp đó là công nghệ Distribited Validator Technology (DVT). Các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể tham gia vào các DVT pool, có thể là cung cấp ETH hoặc trở thành node operator.

Đề xuất 2: Two-tierd staking

Đội ngũ của Ether sẽ tạo ra 2 lớp Staker. Trong đó các lớp "heavy" sẽ gồm những Validator với 4096 ETH, còn lớp "light" sẽ là lớp security làm nhiệm vụ kiểm tra lại kết quả của lớp "heavy" với điều kiện phải trên 50% light validator online và cùng kiểm tra. 

Đối với lớp "light: thì không cần phải gửi tiền vô do đó sẽ không bị các vấn đề như delay việc rút tiền, slashing, bị tấn công bơi hacker. 

Sự không đồng nhất này tốt cho việc kiểm duyệt và chống lại các cuộc tấn công, bởi vì Hacker sẽ cần phải tấn công cả lớp heavy và lớp light để một cuộc tấn công diễn ra thành công. Nếu một lớp bị gián đoạn mà lớp còn lại thì không, mạng lưới sẽ tạm ngừng, nếu lớp heavy bị lỗi thì lớp heavy có thể bị phạt.

Một điểm lợi nữa là lớp light có thể sử dụng ETH làm tài sản thế chấp trong các ứng dụng. Tuy nhiên điểm yếu của đề xuất này sẽ là khiến cho việc staking trở nên kém bình đẳng giữa các người stake nhỏ và tay chơi lớn hơn. 

Đề xuất 3: Rotating participation 

Trong đề xuất này Vitalik đưa ra giải pháp bằng việc đối với mỗi slot, ông sẽ chọn một nhóm bao gồm 4096 Validator một cách ngẫu nhiên để tham gia vào đồng thuận và luôn thay đổi trong mỗi slot. Điều này sẽ đảm sự đa dạng và linh hoạt trong khi duy trì hiệu quả và khả năng mở rộng.

Nhược điểm của phương pháp này sự phức tạp trong việc chọn ngẫu nhiên Validator mà vẫn có được sự đồng thuận an toàn. 

Hiện tại những đề xuất trên chỉ là dừng ở những đề xuất và chúng ta sẽ chưa biết được liệu nó có được thông qua hay không. Và nếu có thông qua thì đâu sẽ là giải pháp tối ưu cho cả mạng lưới và các Validator, hoặc có thể các phương pháp sẽ được kết hợp với nhau để tạo ra một giải pháp tối ưu nhất.

Bản cập nhật Cancun và EIP-4844: Động lực to lớn cho các Layer 2

Cancun Upgrade là bản nâng cấp tiếp theo của mạng lưới Ethereum sau sự kiện Shanghai Upgrade cho phép người dùng rút ETH ra khỏi mạng lưới Beacon Chain và các nền tảng LSD như Lido Finance, Rocket Pool, Coinbase,... Cancun Upgrade dự kiến sẽ có nhiều EIP khác nhau như 4844, 6790, 6475, 1153,...

Tuy nhiên, lần này chúng ta sẽ chỉ tập trung vào một trong những EIP quan trọng nhất trong Cancun Upgrade đó là EIP 4844 và với việc được Vitalik nhắc đến thì chúng ta sẽ cùng tìm hiểu EIP 4844 là gì và nó có tác động như thế nào với các Layer 2. Với cập nhật EIP 4844, chúng ta có một loại dữ liệu mới thay thế cho Call Data đó chính là Blob Data. Với Blob Data sẽ có một số sự thay đổi như sau:

• Blob Data sẽ được lưu trữ từ 1 - 3 tháng trên Ethereum sau đó sẽ được xóa đi so với việc Call Data được lưu trữ vĩnh viễn.
• Blob Data có sức chứa lớn hơn rất nhiều là 125KB so với Call Data chỉ 10KB điều này làm cho Blob Data nén được nhiều giao dịch hơn kết hợp thêm với EIP 4488.

Từ hai yếu tố trên có thể làm phí giao dịch trên các nền tảng Layer 2 rẻ đi rất nhiều. Theo một vài ước tính từ phí giao dịch trên Layer 2 có thể rẻ từ mức 10 - 100 lần hiện tại. 

Nếu như Shanghai Upgrade cho phép người dùng rút ETH từ Beacon Chain điều tưởng như gây tác động tiêu cực cho khả năng phi tập trung của Ethereum PoS nhưng nó lại có tác động ngược lai. Lượng ETH được đem vào Staking nhiều hơn và từ đó thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của toàn bộ ngành LSD và đặc biệt sinh ra một ngành mới chính là LSDfi.

Rõ ràng, Cancun Upgrade có sức ảnh hưởng trên lý thuyết là vô cùng tích cực đối với các nền tảng Layer 2. Phí giao dịch sẽ là nút thắc cuối cùng giúp người dùng quay trở lại với các nền tảng Layer 2 đặc biệt là những nền tảng đã có một hệ sinh thái bền vững như Arbitrum và Optimism, Base.

Nếu bản cập nhật diễn ra một cách êm đẹp thì đây sẽ là động lực phát triển to lớn dành cho các Layer 2, dòng tiền sẽ lại đổ vào, đặc biệt hơn nữa khi các hệ sinh thái của các Layer 2 hiện tại khá phong phú và hoàn chỉnh giúp giữ chân người dùng.

Bên cạnh những Tier 1 như Arbitrum, zkSync, Optimism thì chúng ta cũng có thể ngó qua hệ sinh thái của các Layer 2 đang có sự phát triển và hoạt động rất tích cực gần đây như Mantle hoặc Metis. Đặc biệt là Mantle, Hak Research đã có một bài viết cập nhật về sự phát triển của hệ sinh thái này và chúng mình thấy đây là một hệ sinh thái đáng để theo dõi, mọi người có thể tìm hiểu chi tiết hơn tại đây.

Nhận Định Cá Nhân

Trên đây là Road Map của Ethereum được Vitalik đưa ra trong những ngày cuối năm 2023. Trong bài viết mình chỉ đề cấp đến những yếu tố được cộng đồng bàn luận sôi nổi nhất, cũng như các bản cập nhật mang tính trọng tâm và có ảnh hưởng nhất đến các quyết định đầu tư trong năm 2024.

Single slot finality là một đích đến lí tưởng, tuy nhiên các đề xuất của Vitalik để đạt được trạng thái đó đang được cộng động tranh cãi cũng những thảo luận rất nhiều. Để đạt được đến đó thì sẽ phải còn rất lâu nữa, có một điều chúng ta thấy được đó là Vitalik có nhắc đến công nghệ DVT, đây cũng là một công nghệ đang được Lido Finance cho chạy thử với một lượng nhỏ Validator của mình. Nếu mọi người đang đầu tư xoay quanh Ethereum thì đây sẽ là một công nghệ mà mọi người cần phải theo dõi sát hơn. Nếu tương lai khi việc trở thành Validator cần tới 4096 Ethereum thì đây sẽ là lúc DVT lên ngôi để giải quyết vấn đề cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ không có vốn nhiều.

EIP-4844 vẫn là tâm điểm và nó đang đến rất gần. Dự kiến trong quí 1 năm nay chúng ta sẽ thấy bản cập nhật Cancun này được hoàn thành. Các Layer 2 sẽ được hưởng lợi từ việc giảm phí giao dịch, các Layer 2 đang có hệ sinh thái hút người chơi như Arbitrum với Perp DEX, Base với SocialFi sẽ như "hổ mọc thêm cánh" vì phí giao dịch là yếu tố cuối cùng để người dùng đến với Layer 2. Hiện tại phí ở trên các nền tảng Layer 2 vẫn đang khá cao và đó là một yếu tố chính cản trở người dùng thực hiện giao dịch trên các lớp này. Nếu như ai tham gia săn Retroactive trên Linea thì mới hiểu nỗi đau của việc thực hiện các giao dịch.

Tổng Kết

Ethereum đang không có được sự tăng trưởng mạnh so với các nền tảng khác Blockchain khác trong nửa cuối năm 2023 khiến cho một bộ phần cộng đồng nản chí và "quay xe" với Ether. Tuy nhiên, với bản cập nhật Cancun sắp tới cùng với các sự kiện ra mắt của các Layer 2 ZK-Rollup như Starknet, zkSync, hay sự FOMO với Eigen Layer và hệ sinh thái của nó hứa hẹn sẽ kéo dòng tiền về lại Ethereum và chúng ta sắp xửa sẽ chứng kiến được sự tăng trường của một trong những Blockchain nền tảng tốt nhất hiện tại.