Arbitrum tiếp tục là tâm điểm của thị trường crypto trong suốt thời gian vừa qua với hầu hết tất cả chỉ số on-chain đều biến động tích cực, bên cạnh đó hệ sinh thái Arbitrum cũng ngày càng nhộn nhịp khi  số lượng dự án mới đang không tăng trưởng.

Vậy thời gian qua Arbitrum và hệ sinh thái của mình đã có những biến chuyển như nào thì mọi người cùng mình cập nhật trong bài viết lần này nhé!

Các Thông Số On-chain Hệ Sinh Thái Arbitrum

Số lượng tổng quan về các địa chỉ ví & transaction

Trong tháng 2 vừa qua bên cạnh tin tức xấu về kinh tế vĩ mô như lạm phát không giảm đúng như kì vọng của thị trường thì thị trường crypto vẫn đang trong giai đoạn tích lùy và có sự hồi phục sau những sụt giảm đến từ các tin tức xấu. Và động lực hồi phục của thị trường chủ yếu xoay quanh câu chuyện về Liquid Staking và hệ sinh thái Arbitrum.

Vào giai đoạn gần cuối tháng 2 thì Arbitrum là blockchain nền tảng duy nhất trên thị trường đạt ATH về số lượng các transaction mỗi ngày và số lượng các giao dịch trên Arbitrum thậm chí còn vượt qua cả Ethereum. Trong khi đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Arbitrum là Optimism mặc dù ra mắt chương trình retroactive đợt 2 hay các incentive cho các dự án những số lượng transaction cũng chỉ ở mức trung bình khá.

Bên cạnh số lượng transaction thì số lượng các địa chỉ active mỗi ngày trên mạng lưới Arbitrum cũng đạt ATH không những vậy số lượng người dùng mới trên Arbitrum đang có sự tăng trưởng mạnh mẽ trở lại sau đợt sụt giảm vào giai đoạn tháng 11/2022 đi kèm với sự kiện FTX sụp đổ.

Tất cả các chỉ số on-chain về số lượng địa chỉ ví mới hay hoạt động thường xuyên, số lượng các transaction, số lượng các địa chỉ có trên 100 TPS đều có sự gia tăng rõ rệt điều này chứng tỏ mặc dù chưa ra mắt token nhưng Arbitrum đang phát triển một cách rất nhanh chóng mà lại cực kì organic.

Về Total Value Locked (TVL)

Mọi người có thể thấy rằng ở thời điểm hiện tại Arbitrum Bridge là một trong những cây cầu có TVL lớn nhất trong thị trường crypto. Mặc dù chỉ là một nền tảng Layer 2 nhưng mà TVL của Arbitrum Bridge còn lớn hơn cả Rainbow Bridge của Near Protocol, Fantom Anyswap Bridge,... 

Ở thời điểm hiện tại Arbitrum Bridge đang là cây cầu lớn thứ 2 theo bảng xếp hạng của @eliasimos trên Dune Analytics và mặc dù trong 7 ngày qua TVL nhìn chung của các Bridge là giảm nhưng Arbitrum và ZkSync vẫn tiếp tục giữ được mức tăng trưởng.

Trong khi thị trường sập mạnh thì dòng tiền vẫn rời khỏi hệ sinh thái Arbitrum tuy nhiên khi thị trường giảm nhẹ hoặc sideway thì TVL của Arbitrum bắt đầu có sự hồi phục và đặc biệt nhất khi thị trường hồi phục thì TVL của toàn bộ hệ sinh thái Arbitrum lại tăng trưởng rất mạnh. Nếu chỉ tính từ đầu năm 2023 tới nay thì TVL của hệ sinh thái Arbitrum đã tăng trưởng gần 100% và chưa có dấy hiệu dừng lại.

Bản thân trong hệ sinh thái của Arbitrum cũng có rất nhiều wars đi kèm với đó là sự cạnh tranh về incentives dẫn tới dòng tiền được hút về. Một số cuộc chiến đã rõ ràng như DEX Wars, GLP Wars, cùng với đó là một cuộc chiến đang dần hình thành - Option Wars mình sẽ trình bày chi tiết hơn ở phía dưới.

Cập Nhật Về Arbitrum & Offchain Labs

07/02/2023: Offchain Labs chính thức công bố về việc chương triển khai bản cập nhật Stylus dành cho cả mạng lưới Arbitrum Nitro và Arbitrum One. Trọng tâm của bản cập nhật Stylus đó chính là việc đưa Rust, C, C++ và nhiều ngôn ngữ lập trình khác lên mạng lưới của Arbitrum nói chung có nghĩa là thay vì sử dụng Sodility để xây dựng các dự án trên Arbitrum thì các nhà phát triển có thêm sự lựa chọn là Rust, C, C++.

Trọng tâm của Stylus là Rust vậy thì với ngôn ngữ lập trình này mạng lưới của Arbitrum nói chung sẽ được cải tiến như thế nào so với hiện tại:

• Với Stylus và Rust các dự án xây dựng trên Arbitrum sẽ có tốc độ thực thi nhanh hơn gấp 10 lần Arbitrum Nitro hiện tại đi kèm với đó là phí giao dịch sẽ tiếp tục giảm 10 lần. Không những DeFi trên Arbitrum hưởng lợi mà các trò chơi trên Arbitrum Nova cũng sẽ được hưởng lợi tương tự.
• Stylus hỗ trợ và nâng cấp EVM lên một tầm cao mới.
• Stylus cũng gợi mở ra một tương lai của Layer 3.

Bên cạnh bản cập nhật Stylus thì sau bản cập nhật Shanghai sắp tới thì các nền tảng Layer 2 như Arbitrum cũng được hưởng lợi và đội ngũ nghiên cứu Arbitrum vẫn tiếp tục nghiên cứu để làm sao tối ưu được công việc gửi call data từ Layer 2 về Layer 1 một cách hoàn hảo nhất.

Có thể nói trong các Layer 2 thì Arbitrum vẫn đang hoạt động vô cùng tích cực hơn cả người đồng đội bên kia chiến tiến là Optimism khi mà nền tảng này tiếp tục trì hoãn cập nhật Bedrock. Phải chăng khi Arbitrum nâng cấp mạng lưới được 2 lần thì Optimism vẫn còn loay hoay với nâng cấp lần 1.

Cập Nhật Hệ Sinh Thái Arbitrum

Những dự án nổi bật trên hệ sinh thái Arbitrum

GMX - Tiếp tục là lá cờ đầu của hệ sinh thái

Ngay cả khi cả hệ sinh thái Arbitrum chưa thể quay lại TVL ATH trong quá khứ ở mức $2.7B thì GMX - nền tảng Perpetual lớn nhất trên hệ sinh thái của Arbitrum đã lập đỉnh về cả TVL lẫn giá cả của GMX khi mà token của nền tảng đã đạt mức $85 vào ngày 18/02/2023 một trong những dự án hiếm hoi đạt ATH ngay cả trong mùa downtrend.

Trong thời gian qua nền tảng của GMX đã đạt được một số các thành tựu như sau:

• Total Volume (Tổng khối lượng giao dịch): $105B
• Total Platform Fees (Tổng lượng phí được tạo ra từ nền tảng): $160M
• Tổng số lượng người dùng:155.773 người dùng

Từ bảng trên mọi người có thể thấy rằng tổng volume giao dịch, lượng phí được tạo ra, số lượng người dùng thường xuyên trên nền tảng thời gian gần đây vô cùng ấn tượng và tích cực.

Từ bảng trên chúng ta có thể thấy rằng số lượng người dùng thường xuyên trên nền tảng GMX tuy không có mức độ tăng trưởng mạnh nhưng chúng ta có thể nhận ra rằng đó là sự tăng trưởng bền vững. Bên cạnh đó, Trading Volume cũng đã bắt đầu tăng trưởng trở lại từ đầu năm 2023 khi mà giai đoạn cuối năm 2022 khá im ắng. Các giao dịch future liên quan đến ETH và BTC vẫn là hấp dẫn nhất trên GMX thời điểm hiện tại.

Chúng ta thử đặt GMX bên cạnh những nền tảng Perpetual tương đối phổ biến trong thị trường như Perpetual, Kwenta, Gains Network,...

Từ những thông số trên cho thấy rằng ở thời điểm hiện tại GMX là một trong những nền tảng Perpetual phổ biến nhất trong thị trường crypto chỉ sau dYdX, tuy nhiên bản thân GMX cũng còn rất nhiều các vấn đề cần phải giải quyết để có thể phát triển và mở rộng hơn nữa như hỗ trợ nhiều loại tài sản hơn, hỗ trợ về IL cho các LP,...

Radiant Capital - Nền tảng Lending & Borrowing đã tăng trưởng rất mạnh

Bản cập nhật Radiant Capital V2 đã mang lại cho nền tảng này một sức sống mới, một góc nhìn mới của người dùng vào nền tảng và cũng mở ra kỉ nguyên tăng trưởng mới cho nền tảng này. Với phiên bản V2 thì Radiant sẽ tích hợp Layer Zero cho phép các tài sản ở các blockchain khác nhau có thể trở thành tài sản thế chấp trên Radiant và người dùng cũng có thể vay cross-chain. Bên cạnh đó Radiant cũng cập nhật những vấn đề về tokenomic như:

• Tăng thời gian lock token RDNT từ 28 lên 90 ngày
• Khi bạn muốn nhận luôn phần thường của mình thì có thể phải chịu mức chiết khấu lên đến 75% so với chỉ 50% như phiên bản V1. Tuy nhiên nếu số lượng ngày còn ít thì mức chiết khấu có thể thấp hơn từ 10% trở lên.
• Thay đổi về mô hình phí của giao thức

Thời gian gần đây nền tảng Radiant Capital cũng đã chính thức tích hợp với Chainlink nhằm đảo bảo sự bền vững cho giao thức thông qua nền tảng Oracle lớn nhất thị trường hiện nay.

DEX Wars - Cuộc chiến Liquidity Mining thật sự trên Arbitrum

Khi các dự án không có gì khác biệt với nhau, không có những innovation so với thị trường chung thì cách duy nhất để bootstrap thanh khỏan và lôi kéo người dùng không có cach nào khác đó chính là Liquidity Mining. Hiện tại có 2 AMM đã triển khai vô cùng tích cực đó chính là ZyberSwap, SolidLizard và ArbiSwap.

Cả ZyberSwap, SolidLizard lẫn ArbiSwap đều đang cho farm cặp native token cùng với ETH hay USDC với mức APY cao ngất ngưởng ở mức 900% - 3.000%. Tuy nhiên có một vài điều sau đây mọi người cần chú ý:

• Các dự án này tuy đã được audit tuy nhiên vẫn chưa legit khi mà chưa được Arbitrum hỗ trợ chính thức trên Twitter. Nên vẫn cần cẩn thận trong quá trình đi farm.
• Việc mua native token của dự án cần phải suy xét kĩ bởi vì các native này được farm ra rất nhiều nên áp lực bán là tương đối lớn đặc biệt là đội ngũ phát triển nắm nhiều.
• Đội ngũ phát triển ẩn danh.
• TVL của các dự án như này rồi cũng có ngày về lại mức xuất phát khi cạn incentive tương tự như với trường hợp của SwapFish hay nhiều các AMM trong giai đoạn tháng 1

Bên cạnh các dự án AMM hiện tại đang triển khai Liquidity Mining dự kiến sẽ sớm về lại vạch xuất phát thì cũng còn rất nhiều nền tảng AMM mới đang rục rịch triển khai tuy nhiên rủi ro là rất cao nên mọi người cần có một chiến lược cụ thể trong cả việc cung cấp thanh khoản hay đầu tư.

Camelot - Nền tảng chưa đáp ứng được kì vọng

Hiện tại Camelot không quá nổi bật trong vai trò là 1 AMM khi mà lượng giao dịch chủ yếu là ở cặp GRAIL - ETH mà Camelot được thị trường chú ý khi đây là nền tảng Launchpad duy nhất trên hệ sinh thái Arbitrum. Cơ chế hoạt động của Camelot tương đối đơn giản là sẽ có 1 pool token riêng sau đó người dùng sẽ deposit USDC của mình vào pool sau khi thời gian kết thúc thì lấy tổng USDC chia cho số lượng token thì sẽ ra giá token và cách triển khai này khác với cách triển khai launchpad sổ xố thường thấy.

Chính vì fomo dẫn đến việc các dự án khi Public Sales xong định giá đã ở mức $50M - $80M và đây là một con số rất cao khiến nhà đầu tư đu đỉnh.

Dự án gần nhất của Camelot là TROVE đã được định giá hơn $80M tại vòng Public Sales điều này khiến dự án khi list sàn thì chưa kịp tăng trưởng thì đã bị xả từ những nguồn chưa rõ ràng. Hiện tại, Camelot đang tiếp tục bán dự án Factor DAO và đang có định giá ở mức $75M và theo mình đây cũng là một Full Marketcap tương đối cao nếu không muốn nói ra rất cao.

Một số điều mọi người cần lưu ý khi tham gia vào mua Public Sales trên Camelot như sau:

• Mua sớm hay mua muộn thì giá bạn mua đều như nhau vì vậy không cần phải fomo mua sớm từ những giây đầu tiênmà hãy quan sát trước đã.
• Thường trước khi dự án Public Sales đội ngũ phát triển của dự án thường "hứa" khá nhiều trên các nền tảng mạng xã hội.

Thực chất nếu Camelot tổ chức Launchpad theo dạng sổ xố thì các dự án sẽ rất dễ xxx từ đó dễ dàng thu hút được người dùng vào nền tảng. Việc Camelot triển khai Launchpad theo hình thức này thì có thể là tốt hoặc "trục lợi" cho phía dự án và sớm muộn người dùng cũng sẽ rời bỏ nền tảng.

GLP Wars - Cuộc chiến mới chỉ bắt đầu

Ở thời điểm hiện tại có rất nhiều bên tham gia vào GLP Wars bởi vì nền tảng GMX chia sẻ 70% doanh thu của nền tảng cho GLP Holder. Một số các bên đang tham gia như:

Thông qua bản số liệu bên trên chúng ta có thể thấy rằng những nền tảng có sự khởi động sớm như Rage Trade, GMD Protocol, Plutus DAO thì đang dần dần mất vị thế vào tay của những người đến sau như Jones DAO hay Abracadabra. Điều này cũng là điều dễ hiểu khi mà có 2 dự án tham gia giải quyết IL cho các GLP Holder là Jones DAO và Rage Trade.

Tuy nhiên trong quá tình hoạt động thì mô hình hoạt động của Jones DAO có phần tốt hơn so với Rage Trade đây cũng là lí do mà Rage Trade mất dần thị phần vào tay Jones DAO. Ngoài ra, Plutus thì cũng chỉ đơn giản như Convex không có sự khác biệt quá nhiều.

Còn với trường hợp của Abracadabra sự tăng trưởng trong Market Share của GLP có thể đến từ 2 lí do dưới đây:

• mGLP trong Abracadabra được sử dụng trong hoạt động farming có sử dụng đòn bẩy. Có thể thấy rằng Abracadabra làm cho GLP trong tay họ sinh ra được nhiều lợi nhuận hơn mà họ không hướng đến việc xử lý IL như Jones DAO, Rage Trade hay Umami Finance.
• Abracadabra là một dự án lâu đời, đã có một lượng người dùng trung thành nhất định.

Theo mình quan sát ở thời điểm hiện tại có 2 hướng phát triển xung quanh GLP đó chính là:

• Loại bỏ IL cho các LP như cách mà Jones DAO, Rage Trade, GMD Protocol hay Umami Finance đang triển khai. Góc nhìn này thì Jones DAO đang chiếm lợi thế.
• Gia tăng thêm tính năng hoặc lợi nhuận khi đưa GLP vào nền tảng như cách Plutus DAO, Mugen đang triển khai. Góc nhìn này thì Abracadabra đang chiếm lợi thế.

Nên nhớ rằng ai nắm được GLP sẽ nắm được 70% tổng doanh thu của GMX với một nền tảng Perpetual đang lên như GMX thì đây là một con số cực khủng. Nhìn lại vào đầu bài viết GMX đã tạo ra $128M fees từ thời điểm ra đời vậy 70% tương đương với $90M một con số không hề nhỏ đối với một giao thức.

Mình sẽ trình bày chi tiết về GLP Wars chi tiết trong thời gian sắp tới nhé!

DeFi Option Wars - Dopex liệu có giữ vững được ngai vàng

Ở thời điểm hiện tại đang có rất nhiều các dự án Option đang được triển khai trên mạng lưới của Arbitrum như Dopex, Lyra cũng từ bỏ Optimism để tới Arbitrum, Premia, Buffer Finance, Deri Protocol hay những nền tảng mới bắt đầu như Antimatter, Opium.

Có thể nói các DeFi Option đang có rất bé nếu so sánh với TradFi Option. Bản thân, Option cũng đang bị đánh giá khá thấp trong thị trường DeFi do tương đối kén người dùng so với Perpetual đang cực kì phổ biến. 

Việc các dự án Option đổ bộ trên hệ sinh thái Arbitrum cũng là một dấu hiệu cho một OpFi Summer có thể diễn ra tuy nhiên các dự án Option còn rất nhiều bài toán cần phải giải quyết đặc biệt là về thanh khoản. Đội ngũ của Hak Research sẽ sớm có những bài viết về vấn đề này tới mọi người trong thời gian gần nhất.

Thị trường NFT & Gaming

Dễ dàng nhận ra rằng ở thời điểm hiện tại Treasure DAO là nền tảng về NFT, Gaming & Metaverse lớn nhất trên hệ sinh thái của Arbitrum. Tuy nhiên có một sự thật tương đối đau đớn đang diễn ra với hệ sinh thái của Treasure DAO như sau:

• Số lượng chơi trên các game thường sẽ có sự xuy giảm rất mạnh sau thời gian đầu ra mắt và triển khai chỉ có một số ít trò chơi là vẫn giữ được người dùng.
• Điều ở trên dẫn đến lượng người chơi trên hệ sinh thái của Treasure DAO có sự giảm dần theo thời gian.

Tuy nhiên cũng không thể phủ nhận tiềm năng của mô hình của Treasure DAO vẫn còn rất tiềm năng ở phía trước có lẽ nền tảng này đang tìm kiếm 1 tựa game thành công có thể kéo cả hệ sinh thái đi lên. Chúng ta cũng không thể phủ nhận rằng Treasure DAO đã cương quyết loại bỏ mô hình dual token của các mô hình Play to Earn truyền thống.

Bản thân của mình khi trải nghiệm các tựa game trên hệ sinh thái của Treasure DAO thì mình thấy rằng về ưu điểm thì các game đều có những độ khó và thách thức người chơi nhất định nhưng với kiểu trò chơi mà mình hay nói rằng "ô vuông, ô vuông" thì bản thân mình không quá thích các loại game như này. Theo mình các game ở trên Treasure DAO cần đa dạng hơn.

Một số những dự án khác và những cập nhật nổi bật

Vesta Finance - nền tảng CDP, đang gặp những khó khăn trong việc giữa peg 1 - 1 cho VST. Trong những ngày đầu tháng 2, Vesta Finance đã chính thức tung ra chương trình Vesta Module Module biến VST thành một trong những stablecoin có mức lãi suất lên đến 10% và có thể điều chỉnh bất kì lúc nào bởi DAO.

Trong thời gian sắp tới Vesta Finance sẽ triển khai thêm các chương trình như VestaLev hay VSTA staking module. TVL của Vesta cũng đang tương đối ổn định ở mức $21M.

Plutus DAO - nền tảng về DAO, thời gian vừa qua cũng hoạt động tương đối tích cực khi mà:

• 07/02/2023: Plutus DAO công bố hợp tác chiến lược với Camelot. Theo góc nhìn của mình khả năng cao Plutus DAO trong thời gian sắp tới sẽ hỗ trợ cho GRAIL - native token của Camelot.
• 21/02/2023: Khi mà Radiant Cpital công bố phiên bản v2 với nhiều thay đổi về tokenomic thì Plutus cũng chính thức hỗ trợ RDNT với phiên bản plsRDNT

TVL của Plutus DAO cũng đang có sự tăng trưởng khá đều đặn.

Vela Exchange - nền tảng Derivatives, tiếp tục có nhiều bước tiến. Theo lộ trình phát triển dự án đang hoàn thành giai đoạn Beta Phase #1 từ 31/01 tới 14/02/2023 và tính tới thời điểm hiện tại đang triển khai Beta Phase #1 với nhiều tính năng phase này sẽ diễn ra cho tới hết ngày 05/03/2023 và tiếp tục sẽ là các phase tiếp theo cho đến khi dfự án chính thức mainet.

Tổng Kết

Arbitrum vẫn đang trong giai đoạn bùng nổ của một hệ sinh thái. Tuy nhiên bên cạnh những dự án có nhiều innovation, có nhiều sự tiến bộ thì cũng không hề ít các dự án có dấu hiệu scam hay rugpull người dùng. Chính vì vậy trước khi tham gia vào hệ sinh thái của Arbitrum thì mọi người cần phải trang bị cho mình đầy đủ kiến thức, kĩ năng và kinh nghiệm.