Sui vsAptos có lẽ là cuộc so sánh tốn nhiều giấy mực nhất của cộng đồng Crypto trong suốt thời gian vừa qua bởi vì hai nền tảng có quá nhiều nền tảng tương đồng. Vậy giữa Sui vs Aptos thì đâu là nền tảng Layer 1 tốt hơn, đâu là nền tảng có thể chiến thắng trong chu kì sắp tới thì mọi người cùng mình đồng hành trong bài viết dưới đây nhé.

Để hiểu hơn về Sui và Aptos, mọi người có thể tham khảo một số bài viết dưới đây:

• Sui (SUI) Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Sui
• Aptos (APT) Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Aptos

Những Điểm Tương Đồng Đáng Kinh Ngạc Giữa Sui & Aptos

Xuất thân từ Facebook

Một điểm khá thú vị và cũng là điểm lớn nhất để mọi người so sanh Sui vs Aptos chính là việc đội ngũ của Sui và Aptos đã cùng phát triển dự án Diem Blockchain & Novi Wallet tại Facebook (hiện tại là Meta). Đội ngũ của Sui như sau:

• Even Cheng đóng vai trò Co Founder & CEO đã từng đóng vai trò Giám đốc Kỹ thuật, Ngôn ngữ lập trình tại Facebook trước khi chuyển sang làm Giám đốc R&D cho Novi Wallet.
• Adeniyi Abiodun là Co Founder & CPO đã từng làm trưởng nhóm sản phẩm cho Novi Wallet tại Facebook.
• George Danezis đóng vai trò là Co Founder & CS đã từng làm Research Scientist tại cả Novi Wallet và Diem Blockchain.
• Sam Blackshear đóng vai trò là Co Founder & CTO từng làm Kỹ sư trưởng đóng vai trò thiết kế ngôn ngữ lập trình Move trên Diem Blockchain.

Đội ngũ của Aptos bao gồm:

• Avery Ching hiện tại là Co Founder & CTO trước đó đã từng làm Trưởng Kĩ Sư Phần Mềm trong 10 năm tại Facebook sẽ đó chuyển sang làm Trưởng Kĩ Sư Phần Mềm cho Novi Wallet.
• Mohammad Shaikh từng là đối tác chiến lược của Novi Wallet trong khoảng thời gian gần 2 năm.

Sự tương đồng đến kinh ngạc, có thể thấy rằng đội ngũ Diem Blockchain sau khi tan rã thì đã có những đội ngũ về với Chainlink, Mina Protocol và để xây dựng dự án mới thì có Aptos và Sui. Chính bởi vì cùng xuất phát từ Diem nên cả Sui vs Aptos đều sử dụng chung một ngôn ngữ lập trình là Move.

Cùng kêu gọi số vốn khủng

Cả hai dự án đều đã kêu gọi thành công hàng trăm triệu đô với mức định giá hàng tỷ đô mặc dù chưa mainnet, chưa có sản phẩm, chưa có hệ sinh thái,... tất cả mới chỉ trên giấy tờ và lý thuyết. Sui đã kêu gọi vốn thành công qua các vòng như:

• 06/12/2021: Tại vòng Series A, Mysten Labs kêu gọi thành công $36M với sự dẫn đầu của A16Z bên cạnh đó là Standard Crypto, Redpoint, Lightspeed Venture Partners, Coinbase Ventures,...
• 08/09/2022: Tại vòng Series B, Mysten Labs kêu gọi thành công $300M với sự dẫn đầu của FTX Ventures bên cạnh đó là Lightspeed Venture Partners, Jump Crypto, Protofund, Sino Global Capital,... Tại vòng Series B, Aptos được định giá là $1.7B.

Tuy nhiên, sau đó Mysten Labs đã chi $96M để mua lại cổ phần của FTX, bao gồm tất cả các quyền bảo đảm của FTX để mua Sui (khả năng nguồn tiền này đến từ việc Sui bán ICO trên các nền tảng như OKX Jumpstart, Bybit Launchpad và Kucoin).

Tiếp đến với Aptos, nền tảng này gặp ít sóng gió hơn so với Sui như:

• 15/03/2022: Kêu gọi thành công $200M tại vòng Seed được dẫn đầu bởi A16Z bên cạnh đó là Multicoin, Coinbase Ventures, Katie Haun,... Tại vòng Seed, Aptos được định giá là $800M.
• 28/03/2022: Aptos tiếp tục kêu gọi vốn với số tiền không rõ tại vòng Stragetic bởi Binance Labs.
• 25/07/2022: Aptos tiếp tục kêu gọi thành công số tiền $150M với mức định giá $1.9B với sự dẫn đầu bởi Jump Crypto và FTX Venture bên cạnh đó còn là Circle Venture, Multicoin, Parafi Capital, Franklin Templeton Investments,... Tại vòng Series A, Aptos được định giá là $1.9B.
• Trong những ngày đầu tháng 9 Binance Labs tiếp tục gia tăng số tiền đầu tư thêm vào Aptos vào khi đã đầu tư lần đầu vào Aptos từ tháng 3/2022. Tại vòng này, Aptos được định giá khoảng $4B.

Sui Vs Aptos: Đâu Là Nền Tảng Layer 1 Tốt Hơn?

Đội ngũ phát triển

Với bản thân mình, đầu tư các dự án trong thị trường Crypto nơi mà công nghệ rất dễ để vẽ và để gây FOMO thì background của đội ngũ phát triển là không thể vẽ được. Nên với mình, đầu tư các dự án Crypto cũng tương đương với việc đầu tư vào con người mặc dù còn nhiều yếu tố khác. Để so sánh giữa đội ngũ phát triển giữa Sui vs Aptos chúng ta có một vài những đánh giá như sau:

• Số lượng các thành viên từng làm ở Diem, Novi của Facebook của Sui đông đảo hơn hẳn so với Aptos. Nếu như tất cả Co Founder của Sui đều từng làm việc tại Diem và Novi thì với Aptos chỉ có Avery Ching, còn Mohammad chỉ là một Đối tác chiến lược của Diem. Về chức vụ các thành viên trong Sui cũng có phần lớn hơn so với Avery. 
• Xét về background trước khi làm việc tại Facebook thì mình ấn tượng hơn về đội Sui so với Aptos, ấn tượng hơn nhiều khi mà các thành viên của Sui còn từng làm tại Apple, Microsoft trong một khoảng thời gian rất dài. Tuy nhiên, Mohammad từng có khoảng thời gian 3 năm tại Consensys với vai trò Giám Đốc Chiến Lược.
• Số lượng các Co Founder của Sui là 4 so với Aptos là 2. Về lâu dài, nếu không có sự bù trừ với nhau thì đội ngũ của Sui sẽ dễ gặp vấn đề hơn là Aptos.

Về đội ngũ phát triển, mình thiên về Sui hơn Aptos.

SUI 1 - 0 APTOS

Investors

Như các con số ở trên chúng ta thấy rằng:

• Sui kêu gọi thành công tổng cộng $336M từ các VCs trong đó chúng ta phải trừ đi khoảng $96M rồi cộng thêm với $50M từ việc bán ICO thì có thể thấy rằng Sui kêu gọi thành công $290M từ các VCs và các vòng Public Sales. Có thể trong tương lai Sui sẽ phải kêu gọi thêm vốn. Định giá vòng cuối cùng của Sui là $1.7B.
• Aptos kêu gọi thành công tổng $350M từ các VCs trong đó các vòng Binance Labs đầu tư (tháng 3/2022 và tháng 9/2022) không có số tiền cụ thể. Định giá vòng cuối cùng của Aptos là $4B.

Rõ ràng, về khóa cạnh các Investor đầu tư vào thì Aptos nhỉnh hơn hẳn so với Sui. Đặc biệt là với việc một trong những ông kẹ của thị trường Crypto đã đặt cược rất nhiều vào Aptos thì càng chứng minh cho quan điểm trên.

SUI 1 - 1 APTOS

Về khía cạnh công nghệ

Ở khía cạnh cạnh chúng ta sẽ cùng phân tích về keyword giúp Sui và Aptos đạt con số hàng trăm ngàn TPS. Chúng ta sẽ không so sánh TPS mà các dự án đưa ra bởi vì hầu hết những con số đó lấy từ mạng lưới Testnet hoặc Devnet tương đối khó để có thể tin tưởng. Để giải quyết vấn đề khả năng mở rộng trong khi Sui sử dụng thuật toán đồng thuận Narwhal - Tusk thì Aptos sử dụng Thực Thi Song Song với Block - STM.

Aptos: Block-STM & Thực thi song song

Aptos sử dụng Block-STM là một công cụ thực thi song song cho các hợp đồng thông minh được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của Software Transactional Memory. Trong các Blockchain truyền thống như Bitcoin, Ethereum,... thì các giao dịch sẽ được thực thi một cách tuần tự và đây là một trong những nút thắt cổ chai về khả năng mở rộng. Các giao dịch trên Aptos sẽ được nhóm thành các Block và mỗi lần thực thi các Block thì phải có kết quả xác định giống nhau.

Block-STM khi được triển khai trên Diem Blockchain đã mang lại con số 110K TPS và đạt 170K TPS khi thực hiện trên Aptos. Tuy nhiên, thực thi song song cũng tồn tại một số những nhược điểm như:

• Việc thực hiện nhiều giao dịch cùng một lúc khiến các node phải liên tục update thống tin mới nhất, giao dịch càng nhanh thì khối lượng công việc của các node cũng càng lớn. Điều này làm cho thực thi song song trở nên phức tạp hơn so với thực thi lần lượt.
• Việc phải xử lý một lượng lớn công việc khiến các Node phải nhiều sức mạnh điều này làm chi phí để chạy node trở nên cao hơn. Chính vì vậy, thực thi song song cũng ảnh hưởng ít nhiều tới tính phi tập trung cho mạng lưới.

Sui: Thuật toán đồng thuận Narwhal-Tusk

Tương đồng với Aptos, Sui cũng áp dụng thực thi song song để giải quyết vấn đề mở rộng trên mạng lưới của mình. Sui sẽ chia các giao dịch trên mạng lưới của mình ra thành 2 loại giao dịch đơn giản và những giao dịch có thể ảnh hưởng đến trạng thái mạng lưới. Với các giao dịch phức tạp thì Sui vẫn sẽ xử lý như các nền tảng Blockchain truyền thống.

Nhưng với các giao dịch đơn giản hơn thì thay vì đưa các giao dịch và Block rồi từ đó các Validator sẽ tham gia xác thực và đồng thuận thì các giao dịch này sẽ được xác thực riêng lẻ điều này dẫn tới ưu điểm là độ trễ cực kì thấp, tốc độ nhanh. Cách triển khai này của Sui khá tương đồng với cách mạng lưới Solana xử lý giao dịch của mình. Chính yếu tố này làm Sui trở nên rất thân thiện với các dự án về mảng NFT & Gaming.

Tuy vậy, với việc giải quyết bài toán về khả năng mở rộng thì Sui cũng phải đứng trước một vài những vấn đề như:

• Trong bối cảnh các Blockchain truyền thống chỉ sử dụng một giao thức đồng thuận thì mạng lưới của Sui cần tới 2. Chính vì vậy, đội ngũ của Sui cần phải duy trì lượng codebase lớn và đồng bộ hóa thông tin trên Sui sẽ trở nên khó khăn hơn.
• Người dùng chỉ có thể gửi 1 giao dịch tại một thời điểm chính vì vậy giao dịch cần phải được thực thi, đồng thuận một cách nhanh chóng.
• Việc truy vấn dữ liệu trên Sui có thể trở nên khó khăn hơn so với các Blockchain truyền thống bởi vì không phải lúc nào các giao dịch trên Sui cũng được đánh số như việc thực thi tuần tự.

Thực tế, về khía cạnh công nghệ rất khó để đánh giá khi mọi thứ vẫn đang ở trên giấy là chính. Mạng lưới Aptos hay Sui vẫn đang trong quá trình phát triển. Mọi người có thể cập nhật TPS Realtime của Sui tại đây và Aptos tại đây. Tại thời điểm mình biết, TPS Realtime của SUI là 64 trong khi đó Aptos là 14. Tuy nhiên, công nghệ luôn phải đi liền với thực tế nên tại đây mình sẽ đánh hòa cả hai dự án.

SUI 2 - 2 APTOS

Hệ sinh thái & những gì đã làm được

Hệ sinh thái của 2 dự án ở thời điểm hiện tại chúng ta sẽ không thể so sánh về số lượng các dự án triển khai bởi vì Aptos có lợi thế khi triển khai trước nhưng hầu hết các dự án này đều là các dự án lừa đảo và không có mang lại giá trị thật cho hệ sinh thái. Chính vì vậy, ở bước này mình sẽ đánh giá thông qua chiến lược phát triển hệ sinh thái của Sui vs Aptos. Cùng nhìn lại.

Đối với Sui:

• Thành công thu hút người dùng mới thông qua chương trình Bullsharks Quest 1 và Quest 2. Chương trình trải nghiệm DApp trên Sui để nhận phần thưởng là SUI cho những người đứng đầu.
• Tổ chức các sự kiện Hackathon, Builder House,... để thu hút các nhà phát triển. 
• Nằm bắt xu hướng LSD thông qua việc triển khai cuộc thi Hackathon Staking Sui.
• Sui Foundation cũng tung ra Developer Grant để trao thưởng cho các dự án.  Chương trình được triển khai từ đầu năm 2023 và đã được tổ chức xuyên suốt đến thời điểm hiện tại đã trải qua 4 vòng và đã tài trợ hơn 2.5M USD cho hơn 40 dự án khác nhau.

Các yếu tố trên đã giúp Sui đã có những dự án DeFi tương đối chất lượng như Cetus, Kriya, Navi Protocol, Scallo, Turbos Finance hay Typus Finance. Bên cạnh đó, các chỉ số on chain của Sui hiện tại có phần nhỉnh hơn so với Aptos khi mà Sui có trung bình khoảng 2M transaction mỗi ngày thì Aptos chỉ có khoảng chưa đầy 500K transaction.

Đối với Aptos:

• Lợi thế của Aptos chính là việc Co Founder Mohammad có mối quan hệ sâu rộng trong thị trường Crypto. Chính vì vậy, Aptos đã có được sự ủng hộ của Binance sau đó là Pancakeswap - nền tảng AMM lớn nhất trên BNB Chain và gần đây nhất là Sushiswap.
• Aptos mới bắt đầu cuộc hành trình tương tự như Hacker House là Aptos World Tour để thu hút các nhà phát triển.
• Số lượng các dự án Native và chất lượng trên Aptos có phần chững lại sau khi Thala Labs, Pontem hay Aries Markets.

Về phát triển hệ sinh thái mình thấy Sui đang có phần làm tốt hơn so với những gì Aptos đang làm được và cũng được thể hiện qua các chỉ số on-chain.

SUI 3 - 2 APTOS (Sui tiếp tục vươn lên dẫn trước)

Sự ủng hộ của cộng đồng

Hiện tại chỉ ra rằng cộng đồng chỉ theo dõi và ủng hộ các dự án có tiềm năng Airdrop và sau khi dự án Airdrop thì cộng đồng cũng sẽ dần dần rời bỏ nền tảng, nếu nền tảng không tiếp tục xây dựng hệ sinh thái thì hoàn toàn có thể là thất bại. Trong mắt cộng đồng thì:

• Aptos aidrop quá dễ dàng chỉ cần mint 1 cái NFT ở mạng lưới Testnet đã được cả ngàn đô.
• Sui thì khó khăn hơn quá nhiều, làm testnet quá nhiều nhưng cuối cùng lại ở việc tham gia Discord rồi phải KYC để lấy được quyền mua SUI giá rẻ. Tất nhiên, Sui không Airdrop.

Chính vì vậy, Sui có phần không được yêu thích như Aptos mặc dù đã được Sei cứu một bàn thua trông thấy. Về yếu tố cộng đồng, ở thời điểm hiện tại Aptos lại đang được yêu thích hơn Sui. Không chỉ từ lí do Airdrop mà từ các việc pump dump của APT trên Binance cũng tác động không ít.

SUI 3 - 3 APTOS

So sánh phân tích tokenomics

Tokenomics của Sui và Aptos có nhiều điểm tương đồng khi mà thời gian khóa và trả cho các Investor hay Core Team là như nhau. Nhưng:

• Hiện tại, Sui vẫn còn áp lực bán đến từ những người mua suất $1.000 trên Kucoin.
• Tokenomics của Aptos cũng rõ ràng hơn so với Sui đặc biệt về khoản Grant, Reward,... điều này sẽ thu hút các nhà phát triển hơn.
• Ngay khi ra mắt, đội ngũ của Sui cũng có một vài lùm xùm nhỏ về Tokenomics của mình.

Từ một vài những yếu tố trên có thể thấy rằng trong ngắn hạn thiết kế Tokenomics của Aptos có vẻ hay hơn vì ít lực bán và dễ đẩy hơn so với Sui.

SUI 3 - 4 APTOS

Tất cả những đánh giá trên đều dựa trên những thông tin ở thời điểm hiện tại, trong tương lai khi các yếu tố thay đổi như chiến lược phát triển hệ sinh thái, sự ủng hộ cộng đồng,... thì sẽ không dựa trên kế quả này. Kết quả này chỉ đánh giá quá khứ và hiện tại chắc chắn nó không dành cho tương lai. Một cách tổng thể ở thời điểm hiện tại, Aptos đang có phần nhỉnh hơn Sui.

Tuy nhiên, "đường dài mới biết ngựa hay" nên chúng ta vẫn cần quan sát kĩ càng trước khi ra những quyết định đầu tư cuối cùng.

Đừng vì số lượng tiền quá lớn đổ vào vào Sui hay Aptos mà bỏ quên nhiều nền tảng Layer 1 đáng chú ý khác như:

• Monad: EVM Blockchain sử dụng thực thi song song với hứa hẹn lên đến 10.000 TPS với đội ngũ phát triển là người cũ của Jump Trading.
• Aleo: Nền tảng Layer 1 sử dụng công nghệ ZK hướng tới quyền riêng tư tùy chính cho người dùng cũng đã kêu gọi thành công hàng trăm triệu đô.

Kết Luận

Sui vs Aptos là sự so sánh thường xuyên giữa người dùng trong cộng đồng Crypto. Mong rằng qua bài viết này mọi người có thể có thêm thông tin, chất liệu để so sánh Sui vs Aptos.