Validium là gì? Validium là một giải pháp Layer 2 nhằm xử lý những vấn đề liên quan tới mở rộng đang diễn ra trên Ethereum. Tương tự như các giai phải Zk Rollup thì Validium cũng sử dụng Validity Proof để chứng mình cho các giao dịch diễn ra trên L2 là hợp lệ nhưng cũng có nhiều điểm khác biệt so với các giải pháp ZK Rollup.
Để hiểu hơn về Validium, mọi người có thể tham khảo một số bài viết dưới đây:
Tổng Quan Về Validium
Validium là gì?
Validium là một giải pháp mở rộng Layer 2 trên Ethereum thông qua việc đưa việc thực thi và Data Availability (tính khả dụng dữ liệu) ra ngoài off-chain từ đó có thể cung cấp thông lượng tối đa lên đến 9.000 TPS so với chỉ 1.500 - 2.000 TPS của các giải pháp ZK Rollup. Các giải pháp Vaidium cũng sử dụng bằng chứng không kiến thức (Zero-knowledge proof) để xác minh tính toàn vẹn của các giao dịch được diễn ra ở bên ngoài chuỗi nhưng khác với ZK Rollup các giải pháp Validium chỉ đăng các bằng chứng giao dịch lên mainet còn các giao dịch sẽ được lưu trữ off-chain.
Tiền của người dùng trên mạng validium được kiểm soát bởi một On-chain Smart Contract trên Ethereum và Validium cũng sử dụng công nghệ ZK Rollup nên giải pháp này cho phép người dùng rút tiền từ Layer 2 và Ethereum là ngay lập tức. Tuy nhiên, trong một số trường hợp việc rút tiền từ Validium về Layer 1 có thể bị trì hoãn hoặc đóng băng nếu người quản lý dữ liệu off-chain không thể chứng minh về quyền sở hữu và rút tiền của người dùng đây là điểm yếu khi dữ liệu giao dịch thay vì đăng lên mainet thì lại được lưu trữ off-chain.
Các Validium tương tác với Ethereum như thế nào?
Validium được xây dựng bởi một số các thành phần chính dưới đây:
- Verifier Contract: Verifier Contract là một On-chain Contract giúp xác minh tính hợp lệ của các bằng chứng giao dịch (ZK Proof) được gửi từ Operator trên Validium xuống Ethereum khi cập nhật trạng thái mạng.
- Main Contract: Main Contract đóng vai trò lưu trữ những state commitmens do các Operator gửi và cập nhật trạng thái của Validium sau khi bằng chứng giao dịch được xác minh trên Ethereum. Main Contract cung xử lý việc nạp rút tiền từ Validium.
Settlement
Tất cả các giao dịch chưa được coi là hoàn thành khi các On-chain Contract xác minh thành công bằng chứng giao dịch từ Operator gửi xuống. Và sau khi xác thực thành công thì tất cả những giao dịch sẽ không thể bị đảo ngược.
Security
Ethereum đóng vai trò là lớp bảo mật cho Validium khi mà On-chain Contract đóng vai trò trong việc các giao dịch trên validium có được thông qua hay không. Tuy nhiên, điểm yếu sẽ nằm ở việc dữ liệu được lưu trữ off-chain nên các vấn đề về rút tiền có thể xảy ra trong các trường hợp Operator có những hành động độc hại đối với mạng lưới.
Cơ Chế Hoạt Động Của Validium
Giao dịch
Người dùng sẽ gửi cho giao dicho những Operator - là những người chịu trách nhiệm thực thi cá giao dịch trên chuỗi Validium. Các Operator có thể hoạt động theo những cơ chế đồng thuận khác nhau tùy thuộc vào một Validium có thể là Proof of Stake.
Các Operator sẽ tổng hợp các giao dịch thành một Block gửi đến những người tạo bằng chứng (Prover). Những Prover sẽ xác minh BLock vào tạo bằng chứng giao dịch (ZK Proof) cho Block đó.
State commitments
State commitments tạm dịch là cam kết trạng thái, là một kỹ thuật được sử dụng để xác minh rằng dữ liệu trạng thái của một hệ thống blockchain đã không bị thay đổi.
Để thực hiện cập nhật trạng thái mạng lưới, Các Operator phải tính toán trạng thái mới (sau khi thực hiện giao dịch) và gửi nó tới Main Contract và Verifier Contract. Nếu Verifier Contract chấp nhận bằng chứng giao dịch thì Main Contract sẽ chuyển trạng thái cũ của mạng lưới sang trạng thái mới.
Gửi tiền và Rút tiền từ Validium
Người dùng có thể chuyển tiền trực tiếp từ Ethereum đến với Validium thông qua một On-chain Contract trên Ethereum chính là Main Contract mà mình có nhắc tới ở phía trên. Main Contract chịu trách nhiệm đưa tài sản của người dùng từ Ethereum tới địa chỉ trên Validium thông qua việc các Operator cũng sẽ phải đưa giao dịch này vào trong Block.
Để di chuyển tiền từ Validium về lại Ethereum thì tiền sẽ được rút và gửi tới những Operator, Operator sẽ xác thực hành vi và đưa nó vào Block. Tài khoản (địa chỉ ví) của người dùng trên chuỗi sẽ được điều chỉnh, sau khi bằng chứng giao dịch của Block đó được xác minh bởi Verifier Contract trên Ethereum thì tiền sẽ quay trở lại địa chỉ trên Ethereum thông qua Main Contract.
Trong một số trường hợp nếu cung cấp đủ bằng chứng thì người dùng có thể rút tiền trực tiếp từ Validium về Ethereum mà không cần thông qua các Operator.
Gửi dữ liệu về Ethereum
Không giống như các giỉa pháp ZK Rollup, Validium không gửi toàn bộ dữ liệu giao dịch xuống Ethereum theo dạng calldata mà chỉ gửi tiêu đề của Block điều này làm cho Validium trở nên nhanh hơn và rẻ hơn rất nhiều so với ZK Rollup thậm chí là Optimistic Rollup.
Data Availability - Tính khả dụng dữ liệu
Các nền tảng Validium lưu trữ dữ liệu off-chain điều này làm giảm một lượng lớn phí giao dịch trên Ethereum và tăng tốc độ giao dịch lên hơn rất nhiều so với các giải pháp ZK Rollup. Điểm yếu lớn nhất của mô hình này đó là:
- Người dùng sẽ không thể rút tiền nếu như các Operator có những hành động độc lại.
Giải pháp được đưa ra bao gồm:
- Phi tập trung những Operator đóng vai trò trong việc lưu trữ và cập nhật trạng thái mạng.
- Dựa vào một hội đồng DAC (Data Availability Committtee) là một nhóm những người đáng tin cậy, đã KYC, phải thế chấp tài sản để quản lý tính khả dụng dữ liệu cho mạng lưới. Người dùng bắt buộc phải tin tưởng DAC để tham gia vào mạng lưới Validium.
Khả Năng Tương Thích EVM Của Validium
Các nền tảng Validium không có sự tương thích cao với Ethereum điều này làm cho các nhà phát triển Ethereum sẽ tương đối khó khăn khi chuyển Protocol hay DApp của mình sang Validium bởi vì cần biên soạn nó dưới một ngôn ngữ lập trình mới.
Trong bối cảnh như vậy, một số những đội ngũ phát triển đang xây dựng những nền tảng zkEVM (với nhiều mức độ tương thích khác nhau) giúp các nhà phát triển dễ dàng di chuyển dự án của mình từ Ethereum để chuyển sang Validium thông qua việc hoạt động gián tiếp trên các nền tảng zkEVM.
Làm Thế Nào Để Validium Mở Rộng Trên Ethereum
Lưu trữ dữ liệu ngoài chuỗi
Khác với nền tảng ZK Rollup thì Validium không đăng tải dữ liệu lên trên on-chain ngoại trừ tiêu đề khối điều này làm cho Validium không chịu phí lưu trữ calldata như ZK Rollup - đây là một phí cao chiếm từ 40 - 70% tổng phí giao dịch của ZK Rollup cho mỗi Block. Chính vì vậy, phí giao dịch trên Validium rẻ hơn nhiều và đồng hành với đó là tốc độ giao dịch cũng được cải thiện đáng kể.
Zk Proof
Tương tự như cách mà ZK Rollup đạt được khả năng mở rộng lớn nhờ công nghệ Zero-knowledge thì Validium cũng tương tự như vậy chính là các ZK Proof có thể là bằng chứng để chứng minh các bằng chứng khác. Với việc các ZK Proof có thể là bằng chứng chứng minh các bằng chứng khác làm cho Validium có thể xác thực nhiều khối trong cùng một thời gian trên Ethereum.
Điều này đẩy mạnh khả năng mở rộng cho các nền tảng Validium.
Ưu Điểm Và Nhược Điểm Của Validium
Ưu điểm | Nhược điểm |
---|---|
Không có thời gian delay rút tiền tăng hiệu quả sử dụng vốn với người dùng. | Việc tạo ra các bằng chứng giao dịch yêu cầu phần cứng máy tính cao có thể ảnh hướng tới tính phi tập trung của Mạng lưới. |
Phí gas rẻ hơn Optimistic Rollup thậm chí rẻ hơn rất nhiều so với ZkRollup vì không đăng call data lên mainet. | Người dùng có thể bị tăng ngưng hoặc đóng băng khi rút tiền L1. |
Thích hợp cho các dự án có mục đích cụ thể về giao dịch hay Gaming Blockchain nơi mà ưu tiên quyền riêng tư và khả năng mở rộng | Khả năng bảo mật thấp hơn so với ZkRollup hay Optimistic Rollup. |
Tốc độ giao dịch nhanh 9.000 TPS so với 1.500 - 2.000 của Zk Rollup. | Chưa tương thích với EVM ở thời điểm hiện tại |
Hình dung một cách đơn giản tất cả các giải pháp L2 đều có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau. Với Validium họ hy sinh một phần tính phi tập trung và bảo mật để có thể nhận được một khả năng mở rộng tốt hơn rất nhiều. Nên Validium thường chỉ phù hợp với các dự án có các mục địch cụ thể hay các ứng dụng liên quan đến NFT, Gaming nơi mà tốc độ nhanh và chi phí rẻ được ưu tiên hàng đầu.
Chú ý, Validitum chỉ đánh đổi một phần về tính bảo mật chứ không phải tất cả.
Ví như các giải pháp Optimistic Rollup và ZkRollup họ sẽ đăng call data (block chứa tất cả giao dịch) và bằng chứng giao dịch lên mainet thì Validium chỉ đăng bằng chứng giao dịch lên mainet.
Volidium Là Gì?
Volidium là giải pháp kết hợp giữa cả Validium và Zk Rollup. Volidium cho phép người dùng chuyển đổi thay đổi giữa Validium và ZK Rollup trong những trường hợp cần thiết. Bởi vì sẽ có trường hợp cần ưu tiên về tính phân quyền và bảo mật thì có thể lựa chọn Zk Rollup nhưng khi xong việc có thể chuyển đổi về lại Validium để tăng tốc độ giao dịch và giảm chi phí giao dịch.
Các Dự Án Sử Dụng Validium/Volidium Nổi Bật
StarkWare
StarkWare hiện tại là một trong các công ty đi đầu về ZK Rollup, Validium và Volidum cho nhiều dự án khác nhau và đang được đinh giá $8B. StarkWare sử dụng các công nghệ Zero-knowledge cho các mục đích mở rộng khác nhau như:
ZK Rollup dành cho Starknet - thiên về một nền tảng Layer 2, giúp các dự án có thể xây dựng và phát triển phía trên với tốc độ giao dịch cao, phí rẻ nhưng vẫn đảm bảo được tính bảo mật hay phi tập trung từ Ethereum.
Immutable X là một dự án chuyên về NFT và Gaming được xây dựng trên công nghệ Validium do StarkWare cung cấp. Bên cạnh Immutable X chúng ta còn có một vài cái tên như Sorare - Tương tự trò chơi Top Eleven mà mọi người ngày xưa vẫn chơi trên Facebook tiếp đến một vài những thành viên mới gia nhập như Myria - Blockchain Gaming hướng đến tầm nhìn Metaverse, ApeX - Nền tảng Perpeual Crosschain và cuối cùng là rhino.fi - dự án cải thiện cách tiếp cận DeFi trên Ethereum một cách dễ dàng và thuận tiện.
zkPorter
Được phát triển bởi Matter Labs, công ty cũng cũng đang xây dựng ZkSync. zkPorter là sản phẩm cạnh tranh trực tiếp với StarkEx của StarkWare nhưng nếu so sanh với StarkWare thì hiện tại chưa có nhiều bên ứng dụng zkPorter vào sản phẩm của mình.
Tổng Kết
Validium là một giải pháp mở rộng phù hợp với các dự án chuyên về Trading hay Gaming với khả năng mở rộng nhanh hơn và chi phí giao dịch rẻ hơn so với giải pháp Zk Rollup.
💁 Disclaimer: Tất cả bài viết của Hak Research được cung cấp với mục tiêu là chia sẻ kiến thức và không được xem là lời khuyên đầu tư.
- Nubila Network Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Nubila Network - July 26, 2024
- Honeypot Finance Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Honeypot Finance - July 26, 2024
- Infrared Finance Là Gì? Tổng Quan Về Tiền Điện Tử Infrared Finance - July 25, 2024