zkLink là gì? zkLink là một giải pháp cơ sở hạ tầng giúp các nhà dễ dàng xây dựng 1 DApp dựa trên công nghệ zkRollup với tính tùy chỉnh cao. zkLink thu hút sự quan tâm của nhiều quỹ đầu tư như Coinbase Ventures, Cypher Capital, Big Brain Holdings, Houbi Ventures, GSR Ventures, Arrington XRP capital, Skynet Tradung, ZBS Capital,...
Tại sao mà zkLink có được sức hấp dẫn tới như vậy thì mọi người cùng mình tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.
Tổng Quan Về zkLink
Bối cảnh thị trường Crypto
Thị trường Crypto đang ngay càng phát triển với những sản phẩm mới, những nâng cấp mới hay những đột phá mới trong tất cả các ngành. Tuy nhiên, sự phát triển luôn đi kèm với những thách thức làm cho các dự án phải đau đầu như:
- Phân mảnh thanh khoản: Số lượng các Blockchain ngày cang tăng theo thời gian với cấp số nhân làm cho tài sản của người dùng bị phân mảnh ra các chain khác nhau, từ đó thanh khoản cũng bị phân mảnh mà người dùng sẽ gặp khó khăn khi giao dịch với nguy cơ về slippage, còn với các nhà cung cấp thanh khoản thì là Impermanent Loss.
- Thử thách triển khai multichain: Trong bối cảnh mỗi Blockchain sử dụng một ngôn ngữ, máy chủ ảo khác nhau làm cho các dự án bắt buộc phải viết lại code từ đó đặt ra thử thách cho các nhà phát triển. Ngay cả các EVM vẫn sẽ có những sự khác biệt.
- Chi phí cao: Người dùng khi muốn trao đổi token A trên chain A lấy token B trên chain B thông qua DEX thì sẽ trải qua một quy trình rườm rà, tốn thời gian và chi phí.
- Bảo mật: Từ những yếu tố trên làm cho các giao thức multichain đặc biệt cross-chain sẽ gặp phải các vấn đề liên quan đến lỗ hổng Smart Contract.
zkLink là gì?
zkLink là một Multichain zkRollup Infrastructure (nền tảng cơ sở hạ tầng zkRollup đa chuỗi) được cấu tạo bởi 4 Layer (lớp) bao gồm:
- Settlement Layer
- Execution Layer
- Sequencing Layer
- DA Layer
Các Layer này sẽ được tách riêng để có thể tùy chỉnh phụ thuộc vào nhu cầu của nhà phát triển, bởi vì mỗi một nhà phát triển có thể mong muốn xây dựng một zkRollup được thiết kế riêng phù hợp với ngành mình đang làm ví như DeFi ưu tiên bảo mật, Trading, GameFi & NFT yêu cầu về khả năng mở rộng.
Đầu tiên, chúng ta sẽ đến với khái niệm Multichain zkRollup. Khái niệm này chi phép các hợp đồng rollup không chỉ trên một Layer 1 mà còn trên nhiều mạng Layer 2 cùng lúc. Trong mô hình zkLink, chỉ có một chuỗi được chọn làm Primary Chain (chuỗi chính) để thực hiện xác minh ZKP (Chứng minh không kiến thức), còn các chuỗi khác chỉ cần đóng vai trò hỗ trợ được gọi là Secondary Chain mà không cần xác minh ZKP. Yếu tố này giúp cho việc xác minh trên Primary Chain đồng nghĩa với xác mình tất cả các Secondary Chain.
Nguyên tắc hoạt động của Multichain zkRollup bao gồm một số bước cơ bản như sau:
- Commit: Sequencer tổng hợp tất cả data từ các Secondary Chain đến Primary Chain. On-chain Contract trên Primary Chain sẽ xác minh các data từ Sequencer bằng ZK Proof.
- Prove: ZK Proof của các Secondary Chain sẽ được chứng minh trên Primary Chain bằng On-chain Contract.
- Synchronize: Sau khi chứng minh tính xác thực của ZK Proof thì sẽ diễn ra quá trình đồng bộ dữ liệu trên cả Primary Chain và Secondary Chain.
- Execute: Quá trình thực thi sẽ diễn ra tương đồng với các nền tảng zkRollup thông thường.
Tiếp theo chúng ta đến với Settlement Layer của zkLink bao gồm:
- zkLink Nexus: zkLink Nexus là các Layer 3 mà các giao dịch sẽ được giải quyết và cập nhật trạng thái (state commitment) trực tiếp trên các nền tảng zkRollup như Starknet, zkSync, Linea, Scroll,... và cuối cùng là tới Ethereum.
- zkLink Origin: zkLink Origin sẽ cho phép giao dịch được giải quyết và cập nhật trạng thái trên Ethereum, các Layer 2 (có thể là Optimism hay Arbitrum) hay các Layer 1 với điều kiện là các nền tảng này phải hỗ trợ công nghệ Zero-knowledge.
Để duy trì sự kết nổi giữa các Layer 1 và Ethereum, zkLink giới thiệu Light Oracle Networklà một giải pháp nhắn tin xuyên chuỗi.
Tiếp theo chúng ta đến với Execution Layer. Tại đây, zkLink giới thiệu TS-zkVM là môi trường thực thi ZKP hiệu quả cao được thiết kế đặc biệt cho cácn dự án về mảng Oderbook, Spot, Derivatives, NFT,... Bên cạnh đó về Data Availability thì cả zkLink Nexus và zkLink Origin đều hỗ trợ Validium, thêm vào các là các giải pháp DA từ các bên thứ ba như Celestia, EigenDA, Avail,... để đáp ứng nhu cầu đa dạng từ các nhà phát triển.
Một số điểm khác biệt của zkLink
Một số điểm hác biệt của zkLink bao gồm:
- Người dùng trên zkLink có một địa chỉ ví duy nhất cho tất cả các mạng như Polygon, Starknet, zkSync, Linea, Arbitrum, Optimism, Scroll, Solana,...
- Tất cả các tài sản sẽ được thống nhất thành một ví như như ETH trên mạng Arbitrum, ETH trên mạng Optimism, ETH trên mạng zkSync,... thay vì để là ETH (Arbitrum), ETH (Optimism), ETH (zkSync),... thì sẽ được thống nhất thành 1 ETH duy nhất. Tương tự với các tài sản khác.
- Giúp các nhà phát triển dễ dàng xây dựng một App Rollup với tùy chỉnh về Sequencer, Data Availability, Network Collections, Stetlement,...
Hệ sinh thái của zkLink
zkLink bắt đầu có những mảnh ghép đầu tiên như:
- ZKEX: ZKEX là sàn DEX cho phép người dùng giao dịch các token giữa các Blockchain với nhau. Khác với các sàn DEX hiện tại sử dụng cơ chế AMM thì ZKEX lại sử dụng cơ chế order-book mang lại trải nghiệm giống hệt trên các sàn CEX hiện tại như: Binance,OKX,...
- zkJump: Giải pháp cross-chain với tốc độ cao và phí giao dịch thấp.
- Open World: Là một sàn giao dịch phi tập trung trên hệ sinh thái zkLink.
Lộ Trình Phát Triển
Lộ trình phát triển của zkLink trong năm 2024 được chia làm 4 giai đoạn:
- Q1/2024: Tích hợp thêm các giải pháp DA và hỗ trợ các giải pháp ZK Social Login, ZK Oracle.
- Q2/2024: Hỗ trợ mô hình AMM + CLOB và Proof Auction Market.
- Q3/2024: Phát triển thêm hệ thống chứng minh mới, cho phép tương tác cross-chain.
- Q4/2024: Tích hợp các dịch vụ Decentralized Sequencer, triển khai hệ thống chứng minh mới và tích hợp các giải pháp để tăng tốc phần cứng.
Investor
- 22/09/2021: Tại vòng Seed, zkLink kêu gọi thành công $8.5M được dẫn đầu bởi Republic Crypto bên cạnh đó là sự tham gia của Houbi Ventures, GSR Ventures, Arrington XRP capital, Skynet Tradung, ZBS Capital,...
- 04/05/2023: Tại vòng Seed, zkLink kêu gọi thành công $10M với sự tham gia của Coinbase Ventures, Cypher Capital, Big Brain Holdings,...
Core Team
Update ...
Tokenomics
Thông tin Public Sales trên Coinlist
- Ngày triển khai: 25/01/2024
- Price and Lockup Terms: $0.15 cho mỗi ZKL trong đó 30% sẽ được mở vào 31/03/2024 và trả dần trong 9 tháng tiếp theo.
- FDV: $150M
- % Tổng cung: 3.125%
- Số lượng bán:31.2500.000 ZKL (ERC 20)
Token Allocation & Release
Update ...
Token Use Case
ZKL sẽ được sử dụng trong một số trường hợp như sau:
- ZKL là mã thông báo thanh toán cho các DApp truy cập dịch vụ zkLink và thanh toán cho việc sử dụng không gian khối của mạng.
ZKL sẽ đóng vai trò là Governance Token với một số đặc điểm như:
- DApp phải stake ZKL để có quyền truy cập vào Manager Contract.
- Validator phải stake ZKL như một dạng tài sản thế chấp để tham gia vào quá trình tạo ra các ZK Proof và nhận phần thưởng từ đó.
- Người dùng zkLink Eco dApps sẽ có động lực mua và nắm giữ ZKL để mở khóa các đặc quyền và quyền đặc biệt của người dùng như chiết khấu phí giao dịch.
- Những người nắm giữ ZKL có thể đặt cọc ZKL để có được veZKL nhằm khởi động các đề xuất và bỏ phiếu cho các đề xuất nhằm điều phối sự phát triển của giao thức.
Sàn Giao Dịch
Update ...
Kênh Thông Tin Của Dự Án
- Website: https://zk.link/
- Twitter: https://twitter.com/zkLink_Official
Tổng Kết
zkLink là một giải pháp toàn diện cho những nhà phát triển muốn xây dựng một Layer 2 thậm chí một Layer 3 theo nhu cầu riêng. Mong rằng qua bài viết này mọi người có thể hiểu thêm zkLink là gì?
💁 Disclaimer: Tất cả bài viết của Hak Research được cung cấp với mục tiêu là chia sẻ kiến thức và không được xem là lời khuyên đầu tư.