Layer 3 Là Gì? Tổng Quan Về Các Giải Pháp Layer 3

Layer 3 là gì? Layer 3 vẫn còn là một khá niệm khá mới mẻ ở trong thị trường Crypto nhưng đã được 3/4 ông lớn trong Layer 2 bao gồm Optimisim, ZkSync và StarkWare đang âm thầm xây dựng và dự kiến cho ra mắt trong năm 2023. Vậy Layer 3 là gì và Layer 3 được sinh ra với sứ mệnh như thế nào thì cùng mình tìm hiểu thông qua bài viết này nhé.

Layer 3 Là Gì?

Chúng ta sẽ không đi vào trực tiếp về định nghĩa về Layer 3 là gì bởi vì tính đến hiện tại mảng này còn khá mới trong thị trường nên chúng ta sẽ cùng nhìn vào việc vận hành Layer 3 của các dự án Layer 2 nổi bật để có thể đưa ra định nghĩa riêng.

Chúng ta sẽ cùng nhau điểm qua các triển khai L3 của StarkWare, Optimism và ZkSync để có thể hình dung rõ hơn về L3 nhé.

StarkWare: Khi Layer 3 là Layer 2 của Layer 2

Hình dung cơ bản về L3

Vào những ngày cuối cùng trong năm 2021, StarkWare công ty chủ quản của 2 giải pháp bao gồm StarkEx và StarkNet với định giá $8B, đã giới thiệu những định nghĩa đầu tiên của họ về Layer 3.

Theo như StarkNet, L2 ra đời để giải quyết các bài quán về việc tốc độ giao dịch chậm và chi phí giao dịch quá cao đang diễn ra trên L1 mà vẫn duy trì được tình bảo mật và phi tập trung được thừa hưởng từ L1. Tuy nhiên có một số các dự án, Dapp cần có nhiều không quan và quyền tự quyết hơn trong việc phát triển đó chính là lí do ra đời của L3.

Định nghĩa tương đối dễ hiểu đến từ StarkNet là L3 được xây dựng dựa trên L2 tương tự như cách L2 được xây dựng dựa trên L1. Vậy là L2 chính là L2 của L2. 

Các giao dịch trên L2 sẽ được nén lại thành 1 block rồi gửi về L2 tại L2 nhiều L2 tiếp tục nén các block này lại để gửi về L1 tất nhiên tại mỗi giao dịch từ L3 về L2 và L2 về L1 đều cần phải có bằng chứng giao dịch nên việc yêu cầu phần cứng ở trên L2 sẽ nhiều hơn và tính phi tập trung ở trên L2 sẽ được nói trong tương lai nhiều hơn.

Vì vậy, nếu như L2 có thể giảm được 1.000 lần chi chí so với L1 thì L3 có thể giảm được 1.000.000 so với L1 trong khi nó vẫn nhận được bảo mật từ L1.

Vậy các ưu điểm của các L3 sẽ bao gồm các điểm như sau:

• Khả năng mở rộng gần như không giới hạn. Và nếu các con số trên lý thuyết được xác nhận ở thực tế thì sẽ nhanh hơn Visa hay Master Card từ đó hoàn toàn đủ điều kiện về tốc độ và phí giao dịch để mass adoption.
• Có quyền tự chủ trong việc lựa chọn định hướng phát triển và mở rộng.
• Khả năng tương tác giữa L2 và L3 rẻ hơn và đơn giản hơn.
• Khả năng tương tác giữa L3 và L3 rẻ hơn và đơn giản hơn.

Các L3 trên StarkNet hoạt động như thế nào?

Cơ chế hoạt động của các Layer 2 về cơ bản như sau:

• Smartcontract được xây dựng trên L1 để theo dõi trạng thái của L2.
• Bridge Contract trên L1 sẽ quản lý việc gửi và rút tiền đến và đi từ L2.
• Dự trên bằng chứng giao dịch từ L2 gửi về L1 mà các Smartcontract có thể xác minh được các giao dịch trên L2 có hợp lệ hay không từ đó chuyển đổi trạng thái.

Tương tự cách hoạt động và triển khai trên L2 thì L3 cũng tương tự như vậy. Các Smartcontract được xây dựng trên L2 để theo dõi trạng thái của L3.

Đối với StarkNet thì các nền tảng StarkEx trong tương lai sẽ được chuyển đổi và phát triển trên L3 bên cạnh đó L3 sẽ chưa phải đích đến cuối cùng trong công cuộc mở rộng đến từ StarkWare.

ZkSync: Khi Layer 3 được định hình theo Internet Of Blockchain

Tại thời điểm viết bài tuy ZkSync 2.0 vẫn còn đang ở giai đoạn Baby Alpha còn chưa tới giai đoạn Alpha Mainet xa hơn nữa là tích hợp zkPorter nhưng đội ngũ Matter Labs đã có tầm nhìn cho giai đoạn tiếp theo sau khi họ hoàn thiện ZkSync 2.0 đó chính là Layer 3. Theo Matter Labs, Layer 3 dự kiến sẽ được testnet vào Q1/2023 tuy nhiên theo quá trình lịch sử làm việc của Matter Labs thời gian chính thức khả năng cao sẽ phải đẩy tới Q3 hoặc Q4/2023.

Các L3 sẽ là các Blockchain độc lập được tùy chỉnh phụ thuộc vào nhu cầu của đội ngũ phát triển và có thể lựa chọn nhiều khả năng mở rộng khác nhau như zkRollup, zkPorter hay Valadium. Các blockchain này được đặt tên là HyperChains.

Tất cả các HyperChains thay vì sử dụng các cầu nối thông thường thì sẽ được kết nối với nhau thông qua một cây cầu duy nhất để đảm bảo tính bảo mật cho toàn chuỗi chính là HyperBridge. Với HyperBridge bảo mật của toàn chuỗi được tăng lên gấp 10 lần so với các cầu thông thường.

Về hiệu suất, theo Matter Labs thì với các giải pháp L2 thì họ kì vọng tăng từ 10 - 100 lần nhưng với các L3 thì sẽ là vô hạn.

Chi phí giao dịch trên L3 sẽ giảm theo cấp số nhân tùy thuộc vào việc các HyperChain đăng tải dữ liệu on-chain hay off-chain.

Về khả năng lập trình, đội ngũ Matter Labs cũng đang xây dựng một bộ framework SDK để các nhà phát triển dễ dàng xây dựng các HyperChain trên bộ framework có sẵn. Sodility, Vyper sẽ không phải các ngôn ngữ lập trình duy nhất bên cạnh đó Matter Labs dự kiến sẽ tích hợp tất cả những ngôn ngữ lập trình hiện đại và phổ biến như Rust, C++, Swift,...

Tiếp theo về quyền riêng tư là một tùy chỉnh bên cạnh đó các HyperChain có quyền sử dụng chính token của mình để trả cho các Sequencer, Provers, DA tương tự như việc làm phí giao dịch trên mạng lưới.

Hình dung một cách đơn giản, L3 của ZkSync sẽ được phát triển theo hướng Internet Of Blockchain. Với các blockchain độc lập có tên HyperChain  và cầu xuyên chuỗi HyperBridge.

Nhận định cá nhân

Theo mình L3 mà Matter Labs đang muốn xây dựng có hình hài như một concept Internet Of Blockchain. Các HyperChain sẽ là nơi thực thi giao dịch còn các vấn đề còn lại như đồng thuận giao dịch và lưu trữ thông tin sẽ diễn ra ở trên chính L2 là ZkSync.

Các dự án vẫn có thể xây dựng bình thường trên trên L2 nhưng nếu muốn xây dựng một hệ sinh thái riêng, muốn lấy chính token của mình làm fee giao dịch nó có thể chuyển lên L3 tại đây nó có toàn quyền quyết định về cách mở rộng, quyền riêng tư, tokenomic,...

Optimism Ngay Kế Bên

Op Stack được coi là giải pháp mở rộng tiếp theo mà đội ngũ Optimism hướng đến sau bản cập nhật Bedrock. Op Stack được giới thiệu là một mô hình modular, mã nguồn mở với khả năng mở rộng và tương tác cao.

Với Op Stack thì các developer có thể tự xây dựng các blockchain dành cho riêng mình và tùy vào mục đích sử dụng còn Optimism sẽ cho các developer toàn bộ các công cụ tân tiến nhất để họ làm việc đó. Các chain này hiện tại được đặt tên là Op-chain.

Và toàn bộ mô hình của Optimism trong tương lai sẽ được gọi là Superchain.

Tính đến thời điểm hiện tại Optimism là ORU blockchain được fork nhiều nhất trong đó nổi bật hơn cả là tựa game OpCraft sau đó là dự án Game Boy.

Với Op Stack thì bạn có thể xây dựng các blockchain cho riêng mình và toàn quyền quyết định liệu mình sẽ chọn Ethereum, Celestia hay chính Optimism là nơi lưu trữ dữ liệu. Không những vậy với bản cập nhật Bedrock sắp tới sẽ cho phép bất kì các Op-chain cũng có thể sử dụng bất kì bằng chứng giao dịch nào kể cả zk proof.

Op Stack sẽ là khởi đầu cho các L2 và L3 trong tương lai.

Tổng Kết

L3 vẫn là một cụm từ tương đối mới mẻ trong thị trường crypto và sẽ cần rất nhiều thời gian, nhân lực và tiền bạc để có thể phát triển vì hiện tại các tiềm năng của L2 còn chưa được khai phá hết nữa là trên L3. Nhưng để thực sự mass adoption thì L3 là một điều khá hứa hẹn so với việc xây dựng thêm các Monolithic hay Modular Blockchain hoàn toàn mới thì việc tận dụng tính bảo mật và phi tập trung có sẵn trên Ethereum là điều tốt nhất.