Trong năm 2023 chúng ta chứng kiến thành công của nhiều hệ sinh thái với DeFi trên Arbitrum, SocialFi trên Base hay các chương trình thu hút thanh khoản của Sui Network. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có nhiều hệ sinh thái để lại những thất vọng. Trong bài viết này, mọi người cùng nhìn lại TOP 3 hệ sinh thái gây thất vọng trong năm 2023 nhé.
TOP 3 Hệ Sinh Thái Gây Thất Vọng Trong Năm 2023
Bối cảnh thị trường & các hệ sinh thái
Số lượng các Blockchain nền tảng ngày càng nhiều và trở nên phổ biến từ giai đoạn 2020 cho tới nay. Tuy nhiên bên cạnh các Blockchain thực sự phát triển và giải quyết các vấn đề trong thị trường Crypto thì cũng có rất nhiều các Blockchain ra đời chỉ để đi theo xu hướng và kiếm lợi nhuận một cách nhanh chóng, tất nhiên điều đó đồng nghĩa với việc hệ sinh thái không có chiều sâu.
Các hệ sinh thái không có chiều sâu thường thể hiện qua việc hệ sinh thái chỉ có một vài những mảnh ghép DeFi đơn giản, sao chép từ những mô hình có sẵn, thậm chí có nhiều mảnh ghép hơn nữa nhưng các mảnh ghép này cũng không có sự khác biệt so với thị trường. Một số đặc điểm để chúng ta có thể nhận biệt hệ sinh thái kém phát triển bao gồm:
- Hệ sinh thái không có các sự kiện để thu hút các nhà phát triển như Mini Hackathon, Hackathon Global, sự kiện Offline, Grant,...
- Hệ sinh thái chỉ có một số các mảnh ghép đơn giản và sao chép từ các dự án có sẵn trên thị trường như AMM sao chép từ Uniswap V2 & V3, Lending Protocol sao chép từ mô hình của AAVE, Compound hay CDP sao chép mô hình từ Maker DAO.
- Hệ sinh thái không có mũi nhọn, không tập trung vào bất kì thị trường ngách nào.
Optimism: Hệ sinh thái thiếu chiều sâu & Builder
Có thể thấy rằng nếu xét về bức tranh tổng thể thì 2023 là một năm thành công của Optimism khi đưa ra khái niệm Superchain, với sự đồng hành của Coinbase với Base, Binance với opBNB, Farcaster, Zora, Aevo, Mantle Network, Celo, DeBank Chain, Mode,... Tuy nhiên, tất cả cũng chỉ dừng lại ở đó.
Nếu xét về hệ sinh thái của Optimism thì chúng ta có thể dễ dàng thấy được một số các yếu tố như:
- TVL của hệ sinh thái được duy trì bởi Incentive đến từ chính Optimism Foundation.
- Hệ sinh thái Optimism thiếu sự gắn kết khi các DApp, Protocol hoạt động tương đối độc lập với nhau.
- Hệ sinh thái Optimism thiếu chiều sâu mặc dù đầy đủ những mảnh ghép về DEX, Lending & Borrowing, Yield Aggregator, Derivatives,... Mặc dù có đầy đủ mảnh ghép nhưng lại thiếu các dự án thật sự khác biệt để dẫn đầu.
Trong suốt năm 2023 số lượng các dự án trên Optimism mặc dù luôn có sự tăng trưởng tuy nhiên hầu hết là các dự án Multichain mà thiếu đi các dự án Native. Tính đến thời điểm viết bài khi nhìn vào hệ sinh thái Optimism thì số lượng các Native Protocol chỉ có một số cái tên như Velodrome, Polynomial Protocol, Ethos Reserve, Pika Protocol,... nhưng các dự án này vẫn chưa thể hiện được gì quá nhiều.
Điều mình nhận thấy rõ ràng nhất trên hệ sinh thái Optimism đó chính là đa dạng nhưng thiếu mũi nhọn, chính vì thiếu mũi nhọn nên khi nhắc đến Optimism người dùng gần nhưng không có bất kì một ấn tượng về mảng nào hay bản sắc nào trên hệ sinh thái.
BNB Chain: Dậm chân trong bối cảnh cả thị trường đi lên
BNB Chain có một năm tương đối khó để đánh giá tuy nhiên theo góc nhìn của cá nhân mình thì đây là một năm không thành công của BNB Chain. Một năm 2023 với rất nhiều các xu hướng khác nhau như AI, GameFi, Inscriptions, Real World Assets, LSDfi, DePIN,... nhưng không có bất kì một xu hướng nào có sự bùng nổ trên BNB Chain.
Nhìn hào hệ sinh thái BNB Chain thì chúng ta vẫn thấy những cái tên quen thuộc từ 2021 đến nay như PancakeSwap và Venus. Điều đáng buồn hơn nữa là hai giao thức này chiếm tới hơn 70% tổng TVL của hệ sinh thái (tại thời điểm viết bài), điều này chứng tỏ rằng:
- Các giao thức DeFi khác trên BNB Chain đã gần như không chiếm được thị phần từ PancakeSwap và Venus trong suốt năm 2023 vừa qua.
- Dòng tiền DeFi trên BNB Chain hầu như tập trung vào các giao thức DeFi cơ bản mà gần như không có xu hướng dịch chuyển sang các giao thức ở tầng cao hơn.
Với việc từng là hệ sinh thái dẫn đầu nhiều xu hướng trong thị trường Crypto thị với một năm 2023 im ắng có thể được coi là một sự thất bại của BNB Chain. Có nhiều nguyên nhân xoay quanh việc này nhưng khả năng cao là do những vấn đề thượng tầng của Binance liên quan tới pháp lý cũng là cho BNB Chain không được quan tâm sát sao.
Tuy nhiên, vẫn có một số các điểm sáng trên hệ sinh thái BNB Chain khi mà chương trình Incubator của Binance vẫn diễn ra đều đặc và các dự án chiến thắng đang trong quá trình xây dựng sản phẩm. Có thể thấy rằng 2023 có thể là một năm chuẩn bị cho những xu hướng tiếp theo của thị trường.
Polygon: Lần lượt bị vượt qua bởi các nền tảng Layer 2
Một trong những nền tảng được kì vọng sẽ làm mưa làm gió thị trường Crypto trong năm 2023 chính là Polygon vẫn chưa đạt được những thành tựu nổi bật. Nếu bây giờ hỏi một nhà đầu tư bất kì về Polygon khả năng cao họ sẽ nói Polygon có 2 điểm đặc biệt bao gồm:
- Từng song hành với BNB Chain bùng nổ trong xu hướng DeFi 2020 - 2021 với nhiều dự án DeFi đình đám như QuickSwap.
- Có một đội ngũ BD cực đỉnh khi hợp tác với nhiều thương hiện cực kì nổi tiếng trong Web2.
Tuy nhiên, Polygon của 2023 là một Polygon trầm lắng, kém sôi động và có nhiều nguyên nhân lí giải cho việc này như hệ sinh thái không bắt kịp các xu hướng đang diễn ra, cơ sở hạ tầng vẫn còn rất nhiều vấn đề tồn đọng (việc một transaction bị treo lên đến vài ngày là chuyện rất bình thường),... tất cả những điều này làm người dùng dần dần từ bỏ Poylgon để đến với các mùng đất mới đa dạng hơn và nhiều cơ hội hơn.
Một minh chứng điển hình chính là NFT trên Polygon đầu tiên còn phát triển mạnh mẽ hơn Solana nhưng sau này thì ra sao thì ai cũng đã thấy kết quả. Rồi TVL của cả hệ sinh thái ban đầu nằm trong TOP 3 thị trường bây giờ cũng bị lần lượt vượt qua bởi Arbitrum, Optimism và Solana.
Bản thân mình thấy rằng Polygon và đội ngũ là những người giỏi trong việc nắm bắt xu hướng, kinh doanh chứ không phải là những người giỏi trong việc tạo ra các sản phẩm đột phá, dẫn dắt thị trường. Bên cạnh đó việc Polygon Studio làm quá nhiều sản phẩm dẫn tới không có một sản phẩm trọng tâm cũng làm cho các sản phẩm khi ra đời không đạt tới độ chín để thu hút người dùng. Có thể nói rằng Polygon đang làm dự án tham vọng khi xây dựng quá nhiều Layer 2 khác nhau mà mỗi Layer 2 lại sử dụng công nghệ mở rộng khác nhau.
Vẫn còn nhiều hệ sinh thái gây thất vọng
Ba cái tên trên không phải là những cái tên duy nhất gây thất vọng trong năm 2023. Thực tế trong thị trường Crypto hầu hết các nhà phát triển vẫn thiên theo hướng kinh doanh hơn là xây dựng các sản phẩm mang lại giá trị thực sự cho thị trường. Như trong một vài viết mình từng chia sẻ rằng đến 95% các dự án trong thị trường Crypto đều là sản phẩm của sao chép.
Trong năm 2023 vẫn có nhiều cái tên được hi vọng rồi lại gây thất vọng như Layer 2 có Metis hay Boba Network, một số các Layer 1 vẫn chưa thể hiện được quá nhiều như Oasis Protocol, Celo, Near Protocol, Mina Protocol,... và tất nhiên đánh giá này chỉ dựa trên quan điểm của cá nhân mình.
Tổng Kết
Có thể thấy rằng TOP 3 hệ sinh thái gây thất vọng trong năm 2023 là những cái tên đã khá quen thuộc với cộng đồng như Optimism, BNB Chain và Polygon. Một lần nữa bài viết này chỉ là quan điểm cá nhân không được xem là lời khuyên đầu tư hay công kích vào các dự án. Mình mong rằng mọi người sẽ có thêm một số góc nhìn khách quan khi nhìn vào thị trường Crypto.
💁 Disclaimer: Tất cả bài viết của Hak Research được cung cấp với mục tiêu là chia sẻ kiến thức và không được xem là lời khuyên đầu tư.